B. Stof 4 Hormonen Basisstof 5 Zwanger hypofyse De hypofyse is een hormoonklier en bevindt zich onderaan de hypothalamus, een deel van de hersenen. De hypofyse maakt een groot aantal hormonen, waaronder twee geslachtshormonen, namelijk: - het follikel stimulerend hormoon (FSH); - het luteïniserend hormoon (LH) Onder invloed van deze hormonen wordt de hormoonproductie van andere geslachtshormonen geregeld.

Bevruchting en Hormonen Hormonale regeling bij een man (schematisch) Veranderingen bij de man: Primaire geslachtskenmerken: zijn reeds vanaf de geboorte te zien: testes bijbal penis met zwellichamen prostaat met zaadblaasjes Secundaire geslachtskenmerken: Ontwikkelen zich gedurende de puberteit onder invloed van hormonen (testosteron): lichaamsbeharing zwaardere stem oksel- en schaamhaar - zaadlozing

Bevruchting en Hormonen Veranderingen bij de vrouw: Primaire geslachtskenmerken: zijn reeds vanaf de geboorte te zien: eierstokken eileiders baarmoeder vagina met kleine schaamlippen - clitoris Secundaire geslachtskenmerken: Ontwikkelen zich gedurende de puberteit onder invloed van hormonen (oestrogenen): ontwikkeling van borsten toename van vetweefsel (heupen) oksel- en schaamhaar - menstruatiecyclus

Bevruchting en Hormonen Het verband tussen processen in een eierstok en de processen in het baarmoederslijmvlies, als er geen bevruchting optreedt (schematisch)

Bevruchting en Hormonen Menstruatiecyclus ongeveer 28 dagen Voor de ovulatie: Hypofyse produceert vooral FSH  stimuleert de eierstok rijping van een follikel met daarin de eicel follikelcellen produceren oestradiol  groei van baarmoederslijmvlies stimuleren en de LH productie op gang brengen Na de ovulatie: Hypofyse produceert vooral LH  stimuleert de ovulatie en vorming van het gele lichaam in de eierstok ovulatie: eisprong, de eicel komt de 14e dag uit het follikel in de eierstok vrij in de eileider vorming van het gele lichaam (corpus luteum) uit restanten van de follikel gele lichaam produceert progesteron  stimuleert groei en ontwikkeling baarmoederslijmvlies en remt FSH en LH productie LH productie stopt waardoor het gele lichaam degenereert en geen progestron meer produceert: het baarmoederslijmvlies wordt niet meer gestimuleerd  menstruatie: het baarmoederslijmvlies laat los en verlaat via de vagina het lichaam

Bevruchting en Hormonen Het gele lichaam gaat te gronde door negatieve terugkoppeling van progesteron op LH. LH wordt dan niet meer gevormd.

Hormonale regeling van de voortplanting Het verband tussen de processen in een eierstok en de processen in het baarmoederslijmvlies, als er bevruchting optreedt (schematisch)

Hormonale regeling voortplanting Het gele lichaam blijft in stand door HCG. HCG neemt de taak over van LH dat door terugkoppeling niet meer gevormd wordt. Door HCG blijft het gele lichaam progesteron produceren. Bij bevruchting blijft het gele lichaam in stand door het hormoon HCG (Humaan Chorion-Gonatropine). HCG neemt de taak over van LH, dat door terugkoppeling van progesteron niet meer gevormd wordt. Door HCG blijft het gele lichaam progesteron produceren. In de eerste weken wordt HCG door het embryo gevormd, in de periode daarna wordt HCG door de placenta gevormd. Na drie maanden vergaat het gele lichaam en neemt de placenta de progesteronproductie over. Progesteron houdt de zwangerschap in stand.

Hormonale regeling voortplanting Hypofyse aangestuurd door de hypothalamus FSH LH LH FSH

Hormonale regeling voortplanting oestradiol oestradiol progesteron progesteron oestradiol

Hormonale regeling voortplanting De eerste weken van de zwangerschap Binas 86E

Hormonale regeling voortplanting schematisch De pijlen in onderstaande afbeelding geven een stimulerende of remmende invloed weer. Geef in de cirkels in de pijlen de invloed als volgt weer: + de secretie wordt gestimuleerd - de secretie wordt geremd - + + + - -

Wanneer ovulatie? Wanneer vindt waarschijnlijk de eerst volgende ovulatie plaats? Op welke dagen is dan de kans het grootst dat geslachtsgemeenschap leidt tot zwangerschap? De eerst volgende ovulatie vindt waarschijnlijk plaats op 26 januari. Op 23, 24, 25 en 26 januari is de kans het grootst dat geslachtsgemeenschap leidt tot zwangerschap. Stel dat de eicel inderdaad wordt bevrucht. Wanneer vindt dan ongeveer innesteling van het embryo in het baarmoederslijmvlies plaats? Als de eicel wordt bevrucht, vindt innesteling plaats op ongeveer 1 februari.

MAKEN OPDRACHTEN Opdracht 15 blz. 134 Opdracht 16 blz. 137