Het hormoonstelsel Thema 6 Basisstof 8 blz 217-221

2 indelingen zenuwstelsel Op basis van bouw: Centrale zenuwstelsel (hersenen + ruggenmerg) Perifere zenuwstelsel (alle zenuwen in rest lichaam) Op basis van functie Animale zenuwstelsel (bewust + reflexen) Autonome zenuwstelsel (onbewust)

Hormonen Hormonen: stoffen die in je lichaam langdurige processen regelen Samenwerking: Autonome zenuwstelsel: snel en kort Hormoonstelsel : langzaam en langdurig

Hormonen

Hormoonklieren

Alle hormonen en hun klieren op een rijtje hypothalamus hypofyse -voorkwab groeihormoon lichaamsgroei Stofwisseling + groei & ontwikkeling TSH schildklier thyroxine FSH testes testosteron LH ovaria oestrogenen progesteron -achterkwab ADH vochtregeling met urine in nieren oxytocine melksecretie borsten weeën baarmoeder eilandjes van Langerhans insuline opslag glucose: van bloed naar lever en spieren glucagon afgifte glucose: van lever en spieren aan bloed bijnieren adrenaline lichaam snel in actie brengen

Groeihormoon hypothalamus hypofyse -voorkwab groeihormoon lichaamsgroei

Thyroxine - + Stofwisseling maakt je lichaam actief hypothalamus hypofyse Stofwisseling + groei & ontwikkeling -voorkwab TSH schildklier thyroxine Stofwisseling maakt je lichaam actief Te veel thyroxine: vermagering + rusteloosheid Te weinig thyroxine: koud lichaam + snel moe Langdurig bij een kind: achterstand in lichamelijke en geestelijke ontwikkeling Langdurig bij volwassene: vergroting schildklier = struma Regeling door negatieve terugkoppeling: - Hypofyse voorkwab + TSH schildklier thyroxine

Insuline en glucagon eilandjes van Langerhans insuline opslag glucose: van bloed naar lever en spieren glucagon afgifte glucose: van lever en spieren aan bloed Na een maaltijd: glucose uit je darmen opgenomen in je bloed Bloedsuikerspiegel: glucosegehalte van het bloed Bloed brengt glucose naar cellen in je lichaam Te veel glucose in het bloed: uitscheiding via nieren Te weinig glucose in het bloed: geen aanvoer meer naar cellen Insline en glucagon werken samen als regelmechanisme Bloedsuikerspiegel stijgt glycogeen -> glucose eilandjes van Langerhans insuline glucagon eilandjes van Langerhans glucose -> glycogeen Bloedsuikerspiegel daalt

ADH De rest is nog niet af! hypothalamus hypofyse -achterkwab ADH vochtregeling met urine in nieren De rest is nog niet af!

Adrenaline bijnieren adrenaline lichaam snel in actie brengen