AFWEER

Bescherming tegen vraat 12.1 Bescherming tegen vraat animatie Planten communiceren m.b.v. stofjes ! Video planten communicatie

Twente Academy afweer algemeen 12.2 Bescherming tegen invloeden van de “boze buitenwereld” op 3 niveaus: 1. barriëres - Mechanisch  huid  slijmvliezen van: luchtwegen verteringsstelsel urinewegen voortplantingsorganen - Chemisch  maagzuur, zweet (zuren) 2. Immuunsysteem - aspecifiek  fagocyten (granulocyten, macrofagen)  natural killer cells  eiwitten  ontstekingsreactie (koorts, histamine) 3. Immuunsysteem specifiek  T- en B-lymfocyten  macrofagen (als APC) filmpje: afweer Twente Academy afweer algemeen

De huid: de eerste verdedigingslinie Twente Academy - huid

Niet-specifieke afweer (beter: innate afweer) 12.3 Witte bloedcellen (= leukocyten) Niet-specifieke afweer (beter: innate afweer)  door fagocyten (= “vreetcellen”) : - granulocyten - macrofagen (ontstaan in de weefsels uit “monocyten”)  door Natural Killer cells  door het complement systeem: - eiwitten in het bloed die geactiveerd worden door micro-organismen en deze vervolgens vernietigen door “lysis” (=laten barsten) Specifieke afweer  door specialistische lymfocyten : - B lymfocyten  humorale afweer (m.b.v. antistoffen); rijpen in Beenmerg - T lymfocyten  cellulaire afweer (doden pathogenen); rijpen in Thymus Tc = cytotoxische cellen Th = helpercellen

Fagocytose Youtube

Reverse transcriptie bij retrovirussen (RNA) bijv. HIV en Tabaksmozaïek virus

Het maken van “genconstructen” = cDNA - m. b. v Het maken van “genconstructen” = cDNA - m.b.v. reverse transcriptie - dat je later weer kan “inbouwen” (genetische modificatie) cDNA

12.4 BINAS 84-L

MHC-I MHC-II MHC-systeem: Major Histocompatibility histologie = weefselleer System compatibel = passend MHC-I - antigeen presentatie van eiwitten die door de cel zelf zijn gevormd b.v. kankercellen, of door met virussen geïnfecteerde cellen - alle cellen met celkern hebben MHC-I - bloedplaatjes MHC-II - antigeenpresentatie van eiwitfragmenten die van buiten de cel komen - macrofagen en andere APC’s, en geactiveerde B-lymfocyten

T-helper cellen: hebben een centrale rol in de specifieke afweer

Cellulaire afweer “lek” prikken van geïnfecteerde cellen m. b. v Cellulaire afweer “lek” prikken van geïnfecteerde cellen m.b.v. perforines Tc-cellen maken contact met het antigen door antigenpresentatie

Humorale afweer antistoffen bestrijden de pathogenen B-cellen maken direct contact met het antigen, dus niet met tussenkomst van een APC

herkenning van antigenen door lymfocyten Receptoreiwitten herkenning van antigenen door lymfocyten Antistoffen (= immunoglobulinen) die gemaakt worden door B-cellen hebben precies dezelfde Y structuur.

Antistoffen = immunoglobulinen IgG / IgA / IgM / IgD / IgE

Receptor-eiwitten (100.000 per cel): specifiek voor slechts 1 soort antigen !!

Antigenpresentatie via MHC-I of MHC-II

De werking van antistoffen Virussen worden aan elkaar geplakt: infectie van andere cellen wordt daar-mee voorkomen Antistoffen die gebonden zijn aan de antigenen van bacteriën bevorderen fagocytose Antistoffen die gebonden zijn aan antigenen activeren complement eiwitten die gaatjes in de cel maken  lysis.

Samenvatting specifieke afweer Animatie cellulaire afweer Cellulaire afweer: - cytotoxische T-cellen (Tc)  vernietigen cellen m.b.v. het enzym perforine dat het celmembraan “perforeert” - werking tegen door virussen geïnfecteerde cellen en kankercellen Humorale afweer: - B-cellen  veranderen in plasmacellen - plasmacellen maken 1 soort antistoffen T-helper cellen (Th): - reguleren de vorming van specifieke T- en B-cellen m.b.v. cytokinen Animatie humorale afweer Animatie antistoffen: opsonatie BINAS 84-L Twente Academy specifieke afweer Link naar Bioplek: humorale / cellulaire afweer Biodoen: oefenen afweersysteem

Differentiatie van T- en B-cellen door DNA-arrangementen  genotype verschilt dus van andere lichaamscellen!!

Twente Academy immuniseren Immuniteit Actief Passief Natuurlijk Ziek worden Antistoffen in moedermelk Kunstmatig Vaccinatie Inspuiten anti-serum (bijv. bij slangenbeten) Twente Academy immuniseren

Twente Academy bloedtransfusie en transplantaties 12.5 Youtube: multi-orgaan transplantatie Transplantaties: HLA-systeem  7 genen betrokken op chromosoom nr.6  meerdere allelen per gen  matching van HLA donor-ontvanger Afstoting: vooral cellulaire afweer, soms humorale afweer (acuut!) Xeno-transplantatie: van dier  mens Auto-transplantatie: van eigen weefsel Allo-transplantatie: van mens  mens Twente Academy bloedtransfusie en transplantaties

Bloedtransfusie: een transplantatie van bloedweefsel ABo-systeem (NB: erfelijkheid!) rhesus-factor + = mét rhesus-antigeen (85%) - = zónder rhesus-antigeen (15%) Zwangerschap: problemen bij Rh- moeder met Rh+ kind behandeling met antiresus na bevalling: moeder leert zelf niet om antistoffen te maken (wordt a.h.w. niet immuun voor een Rh+ kind)

Bioplek: bloedgroep bepalen Mogelijke bloedtransfusies

Rhesus kindje Lichtbehandeling: bilirubine (geel) wordt opgelost en verwijderd o.i.v. UV-licht Geelzucht zie je goed aan de ogen

Allergie Animatie allergie Antistof IgE sensibiliseert mestcellen Mestcellen maken histamine Histamine veroorzaakt de allergische reacties Behandeling:  anti-histaminica (deze gaan de werking van histamine tegen)  beschermende medicijnen (deze voorkomen vrijkomen van histamine)  hypo-sensibilisatie (voorkomen van allergie: IgE minder gemaakt)

Auto-immuunziekten: het immuunsysteem keert zich tegen het eigen lichaam Multiple Sclerose