Wat volgt is een klein detail uit een grote oorlog. VOORWOORD. Wat volgt is een klein detail uit een grote oorlog. Een detail echter, dat het verder verloop van deze oorlog sterk had kunnen beïnvloeden! Een detail dat voor altijd in het geheugen van de polder- bevolking gegrift blijft. Want dàt was hún oorlog! Een detail dat, had het anders gelopen, de hele operatie Scheldepocket overbodig had gemaakt en duizenden jonge levens had gespaard. Helaas... het kwam op een paar dagen na te laat. Klikken voor volgende dias

In Flanders fields where poppies blow between the crosses row on row, that mark our place... ( Dr. Mc Crae over W.O.1 ) ...And again, in 1944, many young lifes were spoiled in those same old fields...

September – november 1944 Waar de rode klaproos bloeit De strijd rond Knokke. Naar het gelijknamig boek van Karel Aernoudts

De operatie “overlord”, de landing in Normandië op 6 juni 44, voorzag in het bereiken van de Belgische grens in december. De reusachtige bevoorrading van de legers was daarop geba- seerd. Ze stonden er echter al eind augustus, wat de bevoor- rading vanaf Normandië sterk in het gedrang bracht! De grootste vooruitgang werd geboekt in de middensector.

Die tijdwinst bracht maarschalk Montgommery op het idee om, in plaats van verder over een breed front op te rukken, in een pijlpunt door te stoten naar het Duitse Roergebied. Op 10 september kreeg hij de vrije hand om zijn plan uit te voeren. Dit tegen het advies van Eisenhouwer in. Bernard Montgomery Tot op heden is deze beslissing een onderwerp voor discussie.Feit is dat op die manier de haven van Antwerpen wel snel kon worden veroverd, maar die haven kon niet worden gebruikt voor de bevoorrading, zolang de scheldemonding, die toegang tot die haven biedt, door de nazi’s bezet bleef.

Opmerkelijk in die hele historie is het feit dat begin september de Duitsers volledig besluiteloos en lusteloos waren geworden door (valse) berichten vanuit Engeland dat Brussel, Antwerpen en Breda al bevrijd waren. In werkelijkheid was de opmars tot staan gebracht onmiddellijk na de inname van Antwerpen.

De burgerbevolking in het poldergebied zag dan ook deze eens zo machtige duitsers moedeloos in de graskant liggen, of vluchten met opgeëiste voertuigen: tot kinderwagens, geladen met rugzakken toe! De stellingen, nog vol munitievoorraden, werden gewoon in de steek gelaten! In het poldergebied ‘leek’ de oorlog dan ook voorbij en het Duitse leger leek in staat van ontbinding.

"Morgen is de oorlog voorbij !" We praten over de periode 3, 4 en 5 september. De Canadezen zaten al dicht, en hadden in die dagen het hele gebied tot aan zee kunnen innemen zonder slag of stoot. Helaas, door de beslissing van Montgommery kwamen ze pas een week later in Moerkerke aan. (13 sept.)

Die week tijdverlies zou zware gevolgen hebben voor het gebied rond de scheldemonding, want op 5 september veranderde alles: de Duitse legerleiding in Berlijn had zijn oog laten vallen op de landstrook tussen het Leopoldskanaal en de zee, als laatste verdedigingslinie voor de Scheldemonding, én als corridor voor de ontsnapping uit Frankrijk van het 15° Duitse leger. Om 15.30 uur werden de nieuwe orders ontvangen. Duitsland speelde weer mee! Doordat aldus deze kuststrook in Duitse handen bleef moest later, om de scheldemonding vrij te maken, de operatie ‘scheldepocket’ worden verzonnen, die vele honderden levens eiste.

Gustav-Adolf von Zangen Dit 100.000 man sterke 15° leger begint onder leiding van Generaal Gustav von Zangen, aan een georganiseerde terugtocht uit de Pas de Calais en bezet zowel de Belgische kuststrook vanaf Zeebrugge, als Zeeland en Walcheren. Gustav-Adolf von Zangen De scheldemonding is weer in Duitse handen. 15° Duits leger geallieerden

De gealieerden hadden echter dringend behoefte aan een nieuwe bevoorradings-haven. De franse havens waren namelijk ofwel voorbijgesneld wegens de zware verdediging, of grondig onbruikbaar gemaakt door de duitsers. Antwerpen zou dus ideaal zijn. De haven van Antwerpen.

De verbaasd toekijkende burgerbevolking begreep het niet: Eerst hadden ze met leedvermaak ongeorganiseerde duitsers zien vluchten, maar vanaf 6 sep- tember bléven ze maar doorstromen, maar nu heel ordentelijk en in volle wapenuitrusting. Westkapelle, overstroomde Natiënlaan richting binnenland. Maar de bevolking van de polderdorpen zag ook nog wat anders: sloten en grachten begonnen over te lopen, en weilanden en sommige straten kwamen langzaam maar zeker onder water te staan!

De Duitsers hadden namelijk achter zich aan de bruggen te Zeebrugge opgeblazen om niet in de rug te worden aangevallen. Op die manier waren ze ook de alleenheersers over het sas van Heist, en begonnen de polders onder water te zetten om een betere verdedigingsgordel te creëren. Het duurde wél een paar dagen voor alles onder liep.

De overstromingen in de polders De overstromingen in de polders. Roeiboot in de Dorpsstraat van Westkapelle vóór het stadhuis

De strijd aan de wijk 'Molentje' te Moerkerke

Eindelijk, op 12 en 13 september, kwam het Canadese Algonquin Regiment via Brugge en Sijsele naar Moerkerke. Gent, Brussel en Antwerpen waren toen al meer dan een week bevrijd en er kwamen reeds toeristen naar de kust, denkend dat België volledig bevrijd was, en hoogstverwonderd waren te worden teruggestuurd door geälieerde soldaten. Toenmalig MAJOOR Cassidy was een van de bevelvoerende officieren.

De Canadezen gingen de streek verkennen en inlichtingen inwinnen bij de bevolking. Spijtig genoeg bleken die inlichtingen ver van juist! Iedereen zei, naar eer en geweten, dat de Duitsers aan het vluchten waren en dat de kanalen zonder problemen konden overgestoken worden. Maar schijn bedriegt! Karel Aernoudts Cassidy Cassidy zou later met wrange humor zeggen: “Dit waren onze laatste adviseurs: boeren, tim- merlieden en metsers.”

Het gedenkteken aan het kanaal in de wijk Molentje van Moerkerke. Want precies ook op 13 septem- ber zagen de mensen in de wijk Molentje, ten noorden van ‘molentje’s brug’, ongewone aktiviteiten van de duitsers: er werden loopgraven gegraven, de verlaten bunkers aan de kanalen werden weer bezet, en amunitie werd aangevoerd. De doortocht van het 15° leger was nog niet voleindigd, en het beveiligen van de noordelijke corridor had nu prioriteit voor von Zangen.

13 september, 22 uur. 4 compagnies trekken ten aanval 13 september, 22 uur. 4 compagnies trekken ten aanval. Doel: de twee kanalen oversteken, rechts van Molentjes Brug. De compagnies A tot D zijn vanaf Molentjes brug, waarvan enkel de pijlers overbleven, verspreid over een afstand van 150 meter. Over deze breedte moet een bruggehoofd worden gevormd.

Net voorheen had de artillerie vanuit Moerkerke eerst de middenoever, en daarna de noordelijke oever van de kanalen flink beschoten. Veel tegenstand werd dus niet meer verwacht.

Het zou echter anders uitdraaien!

Voor de A compagnie, met majoor Cassidy, liep alles tamelijk vlot en kon een rij huizen worden bezet. Meer rechts echter begon alles in het honderd te lopen, deels door heftige weerstand, deels door desoriëntatie.

Zo slaagde de D-compagnie er in om tot aan de wijk de Hoorn verloren te lopen door het volgen van de verkeerde rij knotwilgen. Ondertussen slaagden de duitsers er in door te breken in het midden van het gepland bruggenhoofd, aldus de geällieerde compagnies van mekaar afscheidend. Ook was de communicatie tussen de groepen erg gebrekkig, en wist men in de A compagnie zo goed als niets over wat er aan de rechterzijde gebeurde. Ondertussen was de hel losgebroken boven de wijk Molentje, wegens het hevig artillerievuur van beide kanten.

Toen op 14 september de zon opkwam zag alles er anders uit, en bleken in sommige ‘bezette’ huizen, ook nog Duitsescherpschutters aanwezig, die de canadezen duchtig begonnen te bestoken!

Ook hadden de duitsers van de nacht gebruik gemaakt om enorme versterkingen naar het bedreigde gebied te dirigeren, én kregen de ingesloten canadezen de volle laag van de kustbatterijen, die hiervoor landinwaarts werden gedraaid.

Het Canadees-Pools kerkhof in Maldegem-Adegem. Anderzijds was de Canadese genie er vanwege de zware beschieting niet in geslaagd de 100 meter lange Baily brug te monteren en over de kanalen te duwen. Hulp of bevoorrading was dus onmogelijk. En waren tot overmaat van ramp zoveel als geen bruikbare overzetboten meer, zodat de vier compagnies als ratten in de val zaten. Het Canadees-Pools kerkhof in Maldegem-Adegem.

Het werd een gevecht van man tot man tegen een steeds aangroeiende overmacht. Een gevecht van huis tot huis, van kelder naar kelder. De burgerbevolking had de nacht in doodsangst doorgebracht in kelders. Het ene moment kwamen duitsers de kelder binnen, dan weer canadezen, vervolgens weer duitsers... De Canadezen leden enorme verliezen, en eindelijk, tegen de middag van 14 september, kwam het bevel tot terugtrekken. De overblijvende Canadezen zaten nu opeengeplakt in een halve cirkel tegen de noordkant van de kanalen. De terugtocht moest zwemmend, op vlotten en boomstammen, of wat ook maar kon gevonden worden.

TRIESTE BALANS: Overgestoken Canadezen:............360 Gedood:........................................35 Gewond:.......................................53 Krijgsgevangen genomen:.............60 Gedurende deze relatief korte strijd werden door de Canadese artilerie 11.000 granaten afgeschoten! Dit vertegenwoordigde 25 vrachtwagenladingen. Die granaten moesten op de voor- avond van de slag van 450km ver worden gehaald over slechte wegen en beschadigde bruggen!

De weken na de slag.

In de weken na de slag bij molentje was de rust teruggekeerd in de polderdorpen. De overstroming besloeg nu een gebied van 10 km breedte rond de kanalen.

Een en ander had voor gevolg dat de berichtgeving ten noorden van dit ondergelo-pen gebied nihil was en allerlei onzin de ronde deed onder de bevolking: de Cana-dezen zouden klaarstaan aan Zeebrugge... de oorlog zou spoedig gedaan zijn... De bevolking keek eigenlijk onwetend toe. Ook toen de grote armada vliegtuigen overvloog richting Arnhem, had niemand enig besef van wat er aan de hand was. De duitsers wisten zich veilig achter de overstroming en waren op minimale sterkte teruggebracht. Wat er bij Molentje was gebeurd wist eigenlijk niemand.

Op 24 september kwam het duitse bevel om Heist op 2 dagen tijd te evacueren. De bevolking laadde de schamele bezittingen op alles wat maar rijden kon en ging naar Knokke, waar veel leegstaande villa’s en hotels waren. Reden: de duitse Hamilton batterij te Heist moest op 27.9 de beschieting van de Canadese stellingen inzetten. Dezen reageerden vanaf het Leopoldkanaal,zodat Heist zwaar onder vuur kwam te liggen.

The big Mistake… SLUIS !!! Even voorheen, in juli, had zich ook een drama afgespeeld te Sluis: Een hele dag hadden de britten dat stadje bestookt met bommen- werpers en Typhoons. Tegen de avond was Sluis één grote vlammenzee, was volledig vernield en waren vele doden en ge- wonden gevallen onder de burgers. Het handvol duitsers dat in de stad verbleef, bleef de hele dag kaartspelen in een bunker en liep geen schrammetje op. WAAROM? Nooit kwam een zinnig antwoord uit Engeland, en het incident werd afgewimpeld als een ‘big mistake’…

Sluis volledig vernield. Zicht op de kaai.

En jawel, Knokke werd bevrijd En jawel, Knokke werd bevrijd... vanuit Nederland, twee maanden en duizenden doden later!

Ortskommandant Müller wordt door Camiel Landschoot (rechts) uit de kommandantur van Knokke weggeleid.

Kerk van Oostkerke door de Duitsers opgeblazen: hij had de Canadezen als uitkijkpost kunnen dienen!

The end. And in Flanders fields, The poppies kept on blowing. Never ending, never knowing. Presentation by Willy Claeys