Opdracht Taakanalyse en stroomschema kopieermachine
Sensorische ergonomie Input gedeelte mens Directe hulpstukken Signaalgevers (displays)
Hoofdstuk 12: Zintuigen Hoeveel zintuigen?
Hoofdstuk 12: Zintuigen Hoeveel zintuigen?
Zintuigen Waarnemen van verandering Doorgeven van informatie =energie en materie met een betekenis (code) Mens heeft behoefte aan prikkels
Ontstaan zintuigen
Zintuigen als huidspecialisatie
Zintuig als venster Frequentie Intensiteit Tijd
Zintuig als venster Frequentie Intensiteit Tijd
Zintuig als venster Frequentie Intensiteit Tijd
Aandachtsbundel
Een zestal parameters Frequentie Intensiteit Tijd Fysische aard Psychologische aard Optimaal werkgebied
H13 – Het gehoor
Decibel
Decibel Geluid is drukverschil Drukverschil verg energie Energie is Watt Intensiteit is energie gedeelt door oppervlak (W/m²)
Decibel Kleinst hoorbare intensiteit: 0,000000000001 W/m² Pijngrens: 10 W/m² Enorm groot bereik 0,000792710162 0,000006288415
Decibel Het Logaritme (Log) Het logaritme van een getal is de macht waar 10 tot moet worden verheven om dat getal te krijgen 0,000792710162 = 10-3,1 Log (0,000792710162) = -3,1
Decibel Log (0,000792710162) = -3,1 Log (0,000006288415) = -5,2 Verschil 2,1 noemen we Bel deciBel: 10 keer Bel Verschil 21 deciBel (dB)
Decibel Gehoorgrens 0,000000000001 W/m² Straaljager van 10 W/m² heeft 10.000.000.000.000 keer zo veel intensiteit Log (10.000.000.000.000) = 13 = 130 dB 140 dB is Pijngrens
Decibel Decibel is altijd een relatieve waarde Afspraak: gehoorgrens noemen we 0 dB Straaljager produceert kortweg 130 dB 2 Straaljagers: 20 W/m² 133 dB ? 165 dB ? 260 dB ?
Decibel 2 Straaljagers: 20 W/m² 10 x Log (20.000.000.000.000) = 133 dB 4 straaljagers klinken 2 keer zo luid = 6 dB harder
Foon Subjectieve luidheid
Soon 1 soon = 40 dB bij 1000 Hz. 2 soon klinkt 2 keer zo luid (46 dB) Subjectieve luidheid 1 soon = 40 dB bij 1000 Hz. 2 soon klinkt 2 keer zo luid (46 dB)
Gehoorbeschadiging
Tijdskenmerken opbouwen toon kost 200 tot 300 ms Afbouwen kost 140 ms 1000 klikken per seconde nog waarneembaar
Optimaal werkgebied 2000 tot 4000 Hz Piano 30 – 4000 Viool 230 – 2300 Sopraan 300 – 1000
Optimaal werkgebied Grondtoon Harmonischen
Spraak
Richting van geluid Vertraging linker en rechteroor Verschil in geluidssterkte Vorm van het oor
fysisch drukwisselingen (lucht) psychisch opeenvolgend, emotie, spraak spectraal (frequentie): breedte 20 - 20.000 Hz laag - hoog grote gevoeligheid 2000 - 4000 Hz discriminatie (<1000 Hz): 3 Hz (>1000 Hz): 0,3% simultaan (resolutie) 1800 hoogten absoluut (geheugen) 4 - 5 hoogten amplitude (intensteit): 0 - 140 dB pieken 4000 Hz bij 1000 Hz en > 20 dB: 0,5 dB 300 luidheden 3 - 5 luidheden temporeel: verwerkingssnelheid 8 kbits/s fusie 2000 onderbrekingen/s latentietijd 0,01 s adaptietijd 2-10s reactietijd 0,15-0,20s werkgebied c.q. optimum 300 - 6000 Hz bij 40 – 80 dB en element: 0,3 s
Audio-displays Zoemers Toeters Bellen Piepjes Morse code Kunstmatige spraak
Audio-displays Vaak voor waarschuwing Weinig informatie Ondersteuning visuele info Codering van belang (afspraken)
Gebruik audio-displays Snel Indringend Ondersteunend Nadelen: Hinder Maskering Adaptie Emotionele reactie
H 14: Lawaai mobieltje? computer? Ongewenst geluid verkeer buren luchtvaart industrie spoorweg Lawaai 25 13 12 6 2 Stank 5 4 Vibratie 3 1 Stof Licht mobieltje? computer?
Vier niveau’s Concentratie verstoren Communicatie storen Lichamelijk welbevinden verminderen Gehoorschade veroorzaken
Wanneer is geluid schadelijk intensiteit tijdsduur frequentie
Noise-rating curves Norm leeszaal 25 NR woonkamer 35 NR kantoor 50 NR werkplaats 70 NR
Geluidsarm ontwerpen Primaire maatregelen aanpak van de bron Secundaire maatregelen blokkeren geluidsweg absorptie geluid vergroten afstanden Tertiaire maatregelen gehoorbeschermers
Opdracht Gebruiksonderzoek voorbereiden!