The Energy Infrastructure of the 21st century Jeroen van den Berg Hanze University Groningen, The Netherlands

Groningen The Netherlands

Gas & Oil Resources

Dynamic Cluster

Energy Valley Region 5.500 MWe central power production (25% of Dutch capacity) In the middle of the European gas grid (annually transport 125 bcm) On top of Dutch gas reserves (1.500 bcm) International key players Upcoming sustainable energy sector Strong knowledge fundament > 400 energy businesses; > 25.000 jobs > 350 projects; > €23 billion

Shift in Energy Market New developments in the market Consumers become active stakeholders Decentralized technology development New economic activity – especially SME

Shift in Energy Market central power central grid smart grid flexible grid people in power

? Energy Chain Macro Meso Micro Electricity (Natural) Gas Heat High voltage grid Power stations Wind farms Streat with solar cells Solar Windmill Electricity Natural gas transmission Natural gas power station Syngas in transmission Large chp Hub Biogas Local grid Communicating chp’s Micro chp Mini Capstone Small digester (Natural) Gas ? District heating Room heating Kitchen in restaurant Bath Drying process Heat Macro Meso Micro

Links in the Energy Chain demand supply Smart Energy Grid

PROGRAMMES Flexiness Flexigas Flexiheat AARDGAS in Nederland wordt na conversie afgeleverd op “slochteren kwaliteit”. Alle branders zijn aangepast aan deze kwaliteit.

Flexigas Programme as an illustration AARDGAS in Nederland wordt na conversie afgeleverd op “slochteren kwaliteit”. Alle branders zijn aangepast aan deze kwaliteit.

“Slochteren” quality conversion natural gas AARDGAS in Nederland wordt na conversie afgeleverd op “slochteren kwaliteit”. Alle branders zijn aangepast aan deze kwaliteit. natural gas

€ ! € € ! “Slochteren” quality GREEN GAS Injection BIO GAS conversion NATURAL GAS BIOGAS is een mengsel van veel verschillende gaskwaliteiten. Dit wordt via een kostbare conversie omgevormd tot GROEN GAS (Slochteren Kwaliteit). Vervolgens wordt het GROEN GAS via een kostbare injectie in het aardgasnet gebracht.

F L E X I G A S breedband brander ? smart biogas grid ! virtuele GREEN GAS smart biogas grid ! virtuele pijplijn ? BIO GAS NATURAL GAS In FLEXIGAS wordt gekeken naar alternatieven om de kostbare conversie en injectie van groen gas in het aardgasnet te vermijden. conversie eenvoudiger ? vergisting stuurbaar ? Field tests ! F L E X I G A S

Bottom up approach Natural Gas Grid Micro Meso Macro Hub Level Farmer * Level Farmer Low Medium High Uniformity

Research & Development Flexigas – an innovation network Commercial ENKI Proces Groningen BioBench Production Cartesius Institute Hanze University Groningen KEMA Infrastructure DMT TNO State University Groningen Hanze University Groningen Quality Conversion TSE Clean Miles SES Hanze University Groningen CROB RENDO ENECO Infrastructure State University Groningen Hanze University Groningen SIT controls Bekaert Consumption Hanze University Groningen Research & Development

Projects in Flexigas Programme Development: - Fermentation principle - Fermentation process control - Biogas upgrading - ‘Virtual pipeline’ - Broad range burners - ‘Smart grid’

Flexigas Programme – illustrates Content: utilizing market opportunities Process: ‘open’ co-innovation network Education: student integral to innovation process

Energy Valley In the middle of European gas grid (annual transport 125 bcm) On top of Dutch gas reserves (1.500 bcm) > 400 energy companies; > 25,000 jobs > €20 billion investment (350 projects)