Bloed en afweersysteem 1. Anemie (bloedarmoede) 2. Stolingsstoornissen (3. Kwaadaardige aandoeningen)

Anemie Symptoom, geen ziekte. Oorzaak Anemie Symptoom, geen ziekte. Oorzaak?? De zuurstofvoorziening is niet optimaal gevolg ‘bloedarmoede’ = Tekort Hb Tekort ery’s -------------------------------- Hb zit in ery’s Hb bindt O2 Hb-concentratie  IJzer (Fe) Foliumzuur + vit B12 -------------------------------- O2-tekort Vermoeidheid Bleek hartslag duizeligheid oorzaak

oorzaken Chronisch bloedverlies Verstoorde aanmaak (Hb / ery’s) Verhoogde afbraak (ery’s)

Door (chronisch) bloedverlies meest voorkomend Geldt voor iedereen, behalve zwangere vrouwen en kinderen Vrouwen – menstruatie Oudere vrouwen / mannen – occult bloedverlies (maag-darmkanaal) / urinewegen Acuut (ongeval/operatie/bevalling)

Verstoorde aanmaak Onvoldoende ijzer: Microcytair: kleine lichte ery’s door verstoorde aanmaak Hb Vooral bij kinderen en zwangere vrouwen kan behoefte groter zijn dan via voeding binnenkomt (vlees, vis, soja) Staalpillen of drankje (langdurig) Opsporen oorzaak!

Onvoldoende vitamine B12: Tekort aan ery’s, die er wel zijn zitten vol Hb: macrocytair / megaloblastair Oorzaak: (vegetarisch) dieet Ziekte van Crohn Tekort aan intrinsic factor (stof noodzakelijk voor B12-opname in bloed) PERNICIEUZE ANEMIE B12 intramusculair

Onvoldoende foliumzuur (= vit B11) Regelmatig eten van groente en fruit Oorzaak: Onvolwaardige voeding (ouderen / alcoholisten / verslaafden) Meer groente en fruit eten Folimzuurtabletten

Leukemie Nierinsufficientie Bij chronische ziekte Oorzaak: Kwaadaardige cellen verdringen normale cellen, waardoor minder gezonde ery’s worden aangemaakt Nierinsufficientie Tekort aan erytropoëtine (EPO = hormoon): stimuleert aanmaak ery’s in beenmerg Bij chronische ziekte Beenmerg functioneert niet optimaal

Verhoogde afbraak ery’s Hemolytische anemie Auto-immuunziekte Sikkelcelanemie (sikkelvorm ery’s) Thalassemie (afwijkende vorm ery’s) bloedafbraak vindt plaats in milt Mogelijk gevolg: splenomegalie (grote milt) Vrijkomen bilirubine, veroorzaakt icterus (geelzucht)

Stollingsstoornisen Trombocytopenie of trombopenie Tekort aan bloedplaatjes bv. door leukemie auto-immuunziekte verschijnselen: petechiën (kleine huid (punt)bloedinkjes) neusbloeding / overmatig bloedverlies menstruatie

Bron: UMCG ‘petechiën of purpora geheten’

Trombocytopathie, bloedingen door geneesmiddelen Trombocyten werken niet goed Oorzaak: Vele NB bijwerking medicijnen!! Acetylsalicylzuur (aspirine) NSAID (pijnstiller) SSRI (antidepressiva) Antistollingsmiddelen (anti-coagulantia) Verschijnselen: bloedingen

M. von Willebrand Erfelijk: (autosomaal dominant) Oorzaak: Tekort aan ‘von Willebrandfactor’ Verschijnselen: Bloedingstijd verlengd Snel hematomen Therapie: Meestal niet nodig Pil (verhoogd aanmaak vWfactor) medicijnen

Hemofilie Oorzaak: verschijnselen therapie: Erfelijk tekort aan stollingsfactoren X-chromosoom Komt voor bij mannen (XY) Vrouwen zijn ‘draagster’ (XX) verschijnselen Snelle bloedingen, hevige bloedingen therapie: stollingsfactoren

Kwaadaardige ziekten van bloed en afweersysteem Leukemie Kanker van de witte bloedcellen (afweer) Oorzaak: ? Acuut kwaadaardig worden Acuut vooral bij kinderen Acute myeloïde (leukocyten) leukemie: AML Acute lymfatische (vd lymfocyten) leukemie: ALL chronisch vooral bij volwassenen CML CLL

(H6 Geneesmiddelenkennis)

Behandeling van anemie door ijzertekort extra ijzer toedienen, minimaal 3 maanden middelen: ferrofumaraat, ferrosulfaat op de lege maag! bijwerkingen: - verstopping - zwartkleuring ontlasting - maagklachten (dan na de maaltijd!)

Behandeling van anemie door tekort aan vitamine B11 en B12 B11: foliumzuurtabletten B12: vitamine B12 injecties starten met groot aantal injecties in een paar dagen tijd, daarna 1 keer per 2 maanden (levenslang) (anemie door te weinig vlees: tabletten)

Bloedstolling Functies: - bloedverlies voorkomen - binnendringen micro-organismen bij beschadigingen van huid en slijmvliezen voorkomen Gevaar: bloedstolling binnen het vaatstelsel (trombose -> bijv hart- of herseninfarct)

Antithrombotica = stoffen die de bloedstolling verminderen trombocytenaggregatieremmers indirect werkende anticoagulantia of cumarines direct werkende anticoagulantia thrombolytica

Trombocytenaggregatieremmers Werking: beïnvloeden de hechting van de bloedplaatjes aan de vaatwand Gebruik: vooral profylactisch na hartinfarct, beroerte, TIA Bijwerkingen: weinig Middelen: acetylsalicylzuur (Aspirine) carbasalaatcalcium (Ascal)

Cumarines (‘bloedverdunners’) Werking: remmen de aanmaak van protrombine waardoor minder snelle stolling Gebruik: vooral profylactisch Interactie met zeer veel geneesmiddelen en alcohol (verlenging stollingstijd), paracetamol kan wel ! Overdosering: onderhuidse bloedingen (blauwe plekken), bloedneus Middelen: acenocoumarol (werkt ongeveer 48 uur) Sintrom fenprocoumon (werkt dagen) Marcoumar

Direct werkende anticoagulantia en thrombolytica Werking: remmen de aanmaak van trombine Gebruik: In ziekenhuis / onder specialistische controle parenteraal (buiten de darm om) bij operatiepatiënten Thrombolytica: oplossen van al gevormde stolsels Middelen (trombolytica): streptokinase