1 Inflammatoire en metabole ontregeling bij depressieve ouderen Het belang van subtypering! Nicole Vogelzangs Hannie Comijs, Richard C Oude Voshaar (UMCG), Max L Stek, Brenda W Penninx Psychiatrie & EMGO + Instituut VU medisch centrum & GGZ inGeest Amsterdam

Meta-analyses: inflammatie bij depressie Howren et al. Psychosomatic Medicine, 2009 Dowlati et al. Biological Psychiatry, 2010 Bevestigd door: Hiles et al. Brain, Behavior, and Immunity, 2012 Liu et al. J Affective Disorders, 2012 Marker# studies Effect size / Mean Difference CRP IL IL TNF-α pg/ml 2 NVvP voorjaarscongres - 11 april 2014

Depressie en metabool syndroom Pan et al. Diabetes Care, NVvP voorjaarscongres - 11 april 2014

Maar, … Meta-analyses tonen grote heterogeniteit aan + Resultaten bij studies bij ouderen wellicht nog meer heterogeen + Bij ouderen veelal gebruik gemaakt van zelfrapportagelijsten itt diagnose + Klinische presentatie van depressie is erg heterogeen (mogelijk door heterogeniteit in onderliggende etiologie) => Depressie symptoom profielen! 4 NVvP voorjaarscongres - 11 april 2014

5 CRP, mg/l n=193 n=96 n=100 n=68 n=62 n=35 Ontstaansleeftijd depressie Alleen mannen p=.03 TNF-α, pg/ml n=193 n=96 n=100 n=68 n=62 n=35 Ontstaansleeftijd depressie p=.03 Inflammatie en ontstaansleeftijd depressie bij depressieve mannen Vogelzangs et al. Translational Psychiatry 2012 p=.03 NVvP voorjaarscongres - 11 april 2014

6 Atypische versus melancholische depressie Cortisol awakening curve ControlMelan cholic Atypicalp CRP1.18 (1.05) 1.05 (1.12) 1.67 (1.12).005 IL (1.04) 0.69 (1.10) 1.00 (1.09).003 TNF-α0.84 (1.03) 0.77 (1.07) 1.02 (1.06).003 Adjusted mean (SE) inflammation levels Lamers et al. Molecular Psychiatry 2013 NVvP voorjaarscongres - 11 april 2014

Vragen In welke mate is er inflammatoire en metabole ontregeling bij depressie op late leeftijd? => verwachting: verhoogde activiteit Is inflammatiore en metabole ontregeling met name zichtbaar bij bepaalde subgroepen?  Alleen bij meest ernstige depressies?  Alleen bij depressie met late ontstaansleeftijd?  Alleen bij atypische depressie? 7 NVvP voorjaarscongres - 11 april 2014

Sample 131 niet depressieve controles 358 personen met depressie Depressie groep was minder hoog opgeleid, rookte vaker, gebruikte vaker geen alcohol, was minder fysiek actief en had meer chronische ziekten Geen verschil in leeftijd, geslacht en gebruik van anti-inflammatoire medicatie Nederlandse Studie naar Depressie bij Ouderen 8 NVvP voorjaarscongres - 11 april 2014

Depressieve stoornis en kenmerken Depressie diagnose Major Depressive Disorder, Dysthymie (CIDI interview, DSM-IV) Ernst Inventory of Depressive Symptomatology (IDS), 0-84 Ontstaansleeftijd depressie in jaren o.b.v. CIDI Depressie symptoomprofiel o.b.v. IDS ‘normale’ depressie atypische kenmerken melancholische kenmerken 9 NVvP voorjaarscongres - 11 april 2014

Inflammatie en metabole markers Inflammatie markers C-reactive protein (CRP) Interleukin (IL)-6 Metabole factoren Tailleomvang Triglyceriden HDL cholesterol Bloeddruk Nuchter glucose Cumulatieve index: som van alle gestandaardiseerde factoren 10 NVvP voorjaarscongres - 11 april 2014

Inflammatoire en metabole markers bij mensen met en zonder depressie Geen depressie N=131 Wel depressie N=365 Mean (se) p CRP, mg/l 1.96 (1.11)1.87 (1.06).71 IL-6, pg/ml 0.75 (1.16)0.53 (1.09).05 Tailleomvang, cm 99.2 (1.1)93.1 (0.6)<.001 Triglyceriden, mmol/l 1.24 (1.04)1.32 (1.02).27 HDL cholesterol, mmol/l 1.46 (0.04)1.57 (0.02).84 Systolische BD, mmHg (2.0)151.6 (1.1).07 Diastolische BD, mmHg 85.4 (1.1)83.7 (0.6).19 Glucose, mmol/l 6.1 (1.0)5.7 (1.0).002 Index 0.21 (0.10)-0.14 (0.06).003 Gebaseerd op ANOVA analyses gecorrigeerd voor sociodemografie, leefstijl & gezondheidsfactoren 11 NVvP voorjaarscongres - 11 april 2014

Depressiekenmerken en inflammatoire/metabole markers binnen depressie groep N=365 Ernst (IDS) Ontstaans leeftijd Subtype (N/A/M) CRP, mg/l... IL-6, pg/ml... Tailleomvang, cm A Triglyceriden, mmol/l.. ++ A HDL cholesterol, mmol/l... Systolische BD, mmHg Diastolische BD, mmHg. --. Glucose, mmol/l.. ++ A Index.. ++ A Gebaseerd op ANOVA analyses gecorrigeerd voor sociodemografie, leefstijl & gezondheidsfactoren N = ‘Normaal’ / A = Atypisch / M = Melancholisch 12 NVvP voorjaarscongres - 11 april 2014

Depressiekenmerken en inflammatoire/metabole markers in vergelijking met controles N=496 Depressie diagnose Ernst (IDS) Ontstaans leeftijd Subtype (N/A/M) CRP, mg/l.... IL-6, pg/ml Tailleomvang, cm ---- mild-- laat-- N & M Triglyceriden, mmol/l A HDL cholesterol, mmol/l.... Systolische BD, mmHg. -- mild-- laat. Diastolische BD, mmHg.. -- laat. Glucose, mmol/l N & M Index N & M Gebaseerd op ANOVA analyses gecorrigeerd voor sociodemografie, leefstijl & gezondheidsfactoren N = ‘Normaal’ / A = Atypisch / M = Melancholisch 13 NVvP voorjaarscongres - 11 april 2014

Samenvattend Lagere IL-6 bij depressieven vs. controles Bij depressieven, met uitzondering van atypische depressie, - kleinere tailleomvang - lagere glucose - algehele verlaagde activiteit Kleinere tailleomvang met name bij minder ernstige depressie en bij ontstaan op late leeftijd; hierbij ook lagere bloeddruk Hogere triglyceriden bij atypische depressie 14 NVvP voorjaarscongres - 11 april 2014

Conclusies Tegen verwachting: Verlaagde inflammatoire en metabole activiteit bij late-life depressie Met name bij minder ernstige depressie en bij ontstaan op late leeftijd => biologische uitputting? Atypische depressie (relatief) verhoogde metabole activiteit Bij het bestuderen van biologische ontregeling bij late-life depressie is het belangrijk symptoom profielen in ogenschouw te nemen! 15 NVvP voorjaarscongres - 11 april 2014

16 Bedankt voor uw aandacht!