1 Inflammatoire en metabole ontregelingen bij late-life depressie Het belang van symptoom profielen Nicole Vogelzangs Psychiatrie & EMGO + Instituut VU medisch centrum & GGZ inGeest Amsterdam DAG2013

Meta-analyses: inflammatie bij depressie Howren et al. Psychosomatic Medicine, 2009 Dowlati et al. Biological Psychiatry, 2010 Bevestigd door: Hiles et al. Brain, Behavior, and Immunity, 2012 Liu et al. J Affective Disorders, 2012 Marker# studies Effect size / Mean Difference CRP IL IL TNF-α pg/ml 2 DAG2013

Depressie en metabool syndroom DAG Pan et al. Diabetes Care, 2012

Maar, … Meta-analyses tonen grote heterogeniteit aan + Resultaten bij studies bij ouderen wellicht nog meer heterogeen + Bij ouderen veelal gebruik gemaakt van zelfrapportagelijsten itt diagnose + Klinische presentatie van depressie is erg heterogeen (mogelijke door heterogeniteit in onderliggende etiologie) => Depressie symptoom profielen! 4 DAG2013

April 15, CRP, mg/l n=193 n=96 n=100 n=68 n=62 n=35 Ontstaansleeftijd depressie Alleen mannen p=.03 TNF-α, pg/ml n=193 n=96 n=100 n=68 n=62 n=35 Ontstaansleeftijd depressie p=.03 Inflammatie en ontstaansleeftijd depressie bij depressieve mannen Vogelzangs et al. Translational Psychiatry 2012 p=.03

April 15, Atypische versus melancholische depressie Cortisol awakening curve ControlMelan cholic Atypicalp CRP1.18 (1.05) 1.05 (1.12) 1.67 (1.12).005 IL (1.04) 0.69 (1.10) 1.00 (1.09).003 TNF-α0.84 (1.03) 0.77 (1.07) 1.02 (1.06).003 Adjusted mean (SE) inflammation levels Lamers et al. Molecular Psychiatry 2013

Vragen In welke mate is er inflammatoire en metabole ontregeling bij depressie op late leeftijd? => verwachting: verhoogde activiteit Is inflammatiore en metabole ontregeling met name zichtbaar bij bepaalde subgroepen?  Alleen bij meest ernstige depressies?  Alleen bij depressie met late ontstaansleeftijd?  Alleen bij atypische depressie? 7 DAG2013

Sample Exclusie van minor depressie en controles met angststoornis => 131 niet depressieve controles 365 personen met depressie Depressie groep was minder hoog opgeleid, rookte vaker, gebruikte vaker geen alcohol, was minder fysiek actief en had meer chronische ziekten Geen verschil in leeftijd, geslacht en gebruik van anti-inflammatoire medicatie Nederlandse Studie naar Depressie bij Ouderen 8 DAG2013

Depressieve stoornis en kenmerken Depressie diagnose Major Depressive Disorder, Dysthymie (CIDI interview, DSM-IV) Ernst Inventory of Depressive Symptomatology (IDS), 0-84 Ontstaansleeftijd depressie in jaren o.b.v. CIDI Depressie symptoomprofiel o.b.v. IDS ‘normale’ depressie atypische kenmerken melancholische kenmerken 9 DAG2013

Inflammatie en metabole markers Inflammatie markers C-reactive protein (CRP) Interleukin (IL)-6 Metabole factoren Tailleomvang Triglyceriden HDL cholesterol Bloeddruk Nuchter glucose Cumulatieve index: som van alle gestandaardiseerde factoren 10 DAG2013

Inflammatoire en metabole markers bij mensen met en zonder depressie Geen depressie N=131 Wel depressie N=365 Mean (se) p CRP, mg/l 1.96 (1.11)1.87 (1.06).71 IL-6, pg/ml 0.75 (1.16)0.53 (1.09).05 Tailleomvang, cm 99.2 (1.1)93.1 (0.6)<.001 Triglyceriden, mmol/l 1.24 (1.04)1.32 (1.02).27 HDL cholesterol, mmol/l 1.46 (0.04)1.57 (0.02).84 Systolische BD, mmHg (2.0)151.6 (1.1).07 Diastolische BD, mmHg 85.4 (1.1)83.7 (0.6).19 Glucose, mmol/l 6.1 (1.0)5.7 (1.0).002 Index 0.21 (0.10)-0.14 (0.06).003 Gebaseerd op ANOVA analyses gecorrigeerd voor sociodemografie, leefstijl & gezondheidsfactoren 11 DAG2013

Depressiekenmerken en inflammatoire/metabole markers binnen depressie groep N=365 Ernst (IDS) Ontstaans leeftijd Subtype (N/A/M) CRP, mg/l... IL-6, pg/ml... Tailleomvang, cm A Triglyceriden, mmol/l.. ++ A HDL cholesterol, mmol/l... Systolische BD, mmHg Diastolische BD, mmHg. --. Glucose, mmol/l.. ++ A Index.. ++ A Gebaseerd op ANOVA analyses gecorrigeerd voor sociodemografie, leefstijl & gezondheidsfactoren N = ‘Normaal’ / A = Atypisch / M = Melancholisch 12 DAG2013

Depressiekenmerken en inflammatoire/metabole markers in vergelijking met controles N=496 Depressie diagnose Ernst (IDS) Ontstaans leeftijd Subtype (N/A/M) CRP, mg/l.... IL-6, pg/ml Tailleomvang, cm ---- mild-- laat-- N & M Triglyceriden, mmol/l A HDL cholesterol, mmol/l.... Systolische BD, mmHg. -- mild-- laat. Diastolische BD, mmHg.. -- laat. Glucose, mmol/l N & M Index N & M Gebaseerd op ANOVA analyses gecorrigeerd voor sociodemografie, leefstijl & gezondheidsfactoren N = ‘Normaal’ / A = Atypisch / M = Melancholisch 13 DAG2013

Samenvattend Lagere IL-6 bij depressieven vs. controles Bij depressieven, met uitzondering van atypische depressie, - kleinere tailleomvang - lagere glucose - algehele verlaagde activiteit Kleinere tailleomvang met name bij minder ernstige depressie en bij ontstaan op late leeftijd; hierbij ook lagere bloeddruk Hogere triglyceriden bij atypische depressie 14 DAG2013

Conclusies Tegen verwachting: Verlaagde inflammatoire en metabole activiteit bij late-life depressie Met name bij minder ernstige depressie en bij ontstaan op late leeftijd => biologische uitputting? Atypische depressie (relatief) verhoogde inflammatoire en metabole activiteit Bij het bestuderen van biologische ontregeling bij late-life depressie is het belangrijk symptoom profielen in ogenschouw te nemen! 15 DAG2013

16 Bedankt: Hannie Comijs, Brenda Penninx, Richard Oude Voshaar, Max Stek Bedankt voor uw aandacht!