TEI tutorial Library Lab Sessie 2 (24 november 2014) Ron Van den Branden en Bert Van Raemdonck Centrum voor Teksteditie en Bronnenstudie (CTB)

Presentatie over: "TEI tutorial Library Lab Sessie 2 (24 november 2014) Ron Van den Branden en Bert Van Raemdonck Centrum voor Teksteditie en Bronnenstudie (CTB)"— Transcript van de presentatie:

1 TEI tutorial Library Lab Sessie 2 (24 november 2014) Ron Van den Branden en Bert Van Raemdonck Centrum voor Teksteditie en Bronnenstudie (CTB)

2 Overzicht 1.TEI projecten 2.TEI coderen (oXygen) 3. 4.Transcriptie van primaire bronnen 5.Annotaties 6.Werken met TEI: ODD / Roma

3 2. XML bewerken XML is platte tekst, kan dus met eender welk programma worden bewerkt Software die een aantal XML-gerelateerde functies integreert: Parser: controleert of XML Well-formed is, en/of valid t.o.v. een schema Syntax highlighting + pretty printing Automatisch sluiten van openingstags ‘Tag completion’: suggestie voor geldige elementnamen, attribuutnamen, attribuutwaarden XSLT/XQuery processor: voor bewerking van XML in de editor WYSIWYG: tagless editeermodus

4 XML editors Weinig echt gratis XML editors, open-source kerkhof  Goede basiseditor: XML Copy editor (MAAR alleen Windows) http://xml-copy-editor.sourceforge.net/  Bijna gratis: Essential XML editor http://www.philo.de/xmledit/  Vaak ook XML functionaliteit via plugins in software tekst editors Commerciële editors: vaak duur  Zeer uitgebreide editor, met specifieke TEI ondersteuning: oXgyen http://www.oxygenxml.com/http://www.oxygenxml.com/ (30 dagen proefperiode, academische licentie = $99)

5 TEI coderen met oXygen TEI framework ingebouwd, met: TEI schema’s TEI templates TEI XSLT stylesheets voor visualisering van ‘standaard’- documenten 1.Open oXygen 2.Selecteer “Bestand”  “Nieuw” 3.Navigeer in templates naar “TEI P5”  “All” 4.Klik “Create” 5.Plak de oplossing van de oefening “Zelfverminking” in de tekst 6.Vervang rond “Arnon Grunberg, 2011” door

6 oXygen: tags en attributen Nieuw element invoegen: 1.Typ “<“ (of CTRL+E) 2.Typ/selecteer elementnaam Bestaande tekst coderen: 1.Selecteer tekst 2.CTRL+E 3.Typ/selecteer elementnaam Attribuut toevoegen: 1.In starttag: typ SPATIE 2.Typ/selecteer attribuutnaam 3.Typ waarde (of CTRL+SPATIE voor suggestielijst)

7 TEI framework: observaties Processing instructions voor koppeling aan TEI schema Real-time validering Expliciete validering: CTRL+SHIFT+V of TEI XSLT transformaties: selecteer een scenario uit lijst rechts en bekijk resultaat “Author” mode: selecteer “author”

8

9 6. Werken met TEI: schema’s Overzicht: Customizing TEI, Roma Elementen en modules de/selecteren Attributen de/selecteren Attribuutwaarden beperken Nieuwe elementen en attributen definiëren Werken met schema’s Schema genereren met Roma Schema associëren in oXygen TEI valideren met oXygen

10 Werken met TEI: schema’s Tot zover: “tei_all” +- Volledige TEI model beschikbaarVeel onnodige elementen/attributen EenvoudigGevaar voor inconsistente codering door grote keuzevrijheid Intimiderend / verwarrend

11 Werken met TEI: schema’s Alle TEI schema’s worden afgeleid van een abstract model Vastgelegd in een “ODD” document: TEI document waarin specifieke TEI elementen een TEI schema beschrijven ODD = One Document Does it all: Verschillende schema-talen: (DTD,) RelaxNG, XML Schema Proza-documentatie: HTML, PDF  Mogelijk om eigen schema + codeerrichtlijnen te definiëren in projectspecifieke ODD

12 Customizing TEI +- Project: volledig aanpasbaar aan projecteisen Project: investering in TEI kennis: Verschillende modules ODD jargon Project: dwingt tot goede project- en documentanalyse vooraf Codering: eenvoud + consistentie Library Lab: voorbeeld ODD

13 ODD bewerken: Roma http://www.tei-c.org/Roma/ Online editor voor: Creëren en bewerken van ODD Genereren van schema’s: (DTD), RelaxNG, XML Schema Genereren van documentatie (codeerprincipes): PDF/XHTML Customizing TEI: Elementen en modules (de)selecteren Attributen (de)selecteren Attribuutwaarden beperken

14 http://www.tei-c.org/Roma/ 1.Selecteer “Build up” 2.Klik op “Start”

15 Roma: start libLabSchema

16 Roma: modules bekijken “Modules”: overzicht van Modules bekijken: klik op modulenaam Beschikbare TEI modulesGeselecteerde TEI modules …core tei header textstructure

17 Roma: elementen selecteren 1.Selecteer “core” module 2.Verwijder drama-elementen (,, )

18 Roma: voeg toe 1.Kijk of al in huidige ODD is opgenomen 2.Indien nodig: zoek waar het te vinden is en voeg toe 3.Idem voor tabellen:,,

19 Roma: voeg toe 1.Kijk of al in huidige ODD is opgenomen 2.Indien nodig: zoek waar het te vinden is en voeg toe 3.Idem voor tabellen:,,  1.Selecteer module “figures” in “List of TEI Modules” 2.Selecteer alleen,,, 3.Klik “save” N.B.: om module integraal toe te voegen: klik “add” naast naam

20 Roma: voeg toe

21 Roma  ODD

22 Roma: attributen selecteren Ook attributen kunnen worden toegevoegd en verwijderd: 1.Zoek element op in lijst modules 2.Klik rechts naast element op “change attributes” 3.De/selecteer attributen uit lijst 4.Klik “save”  Verwijder @subtype attribuut voor element (“core” module)

23 Roma: verwijder note/@subtype

24 Roma: attribuutwaarden beperken Vaak is het interessant voor consistentie van codering om attribuutwaarden te beperken tot lijsten van toegelaten waarden Vb: mogelijke types in een project beperken via een vaste lijst van toegelaten waarden voor @type: commentaar woordverklaring biografisch marginalia

25 Roma: attribuutwaarden beperken Om de waarden voor een attribuut van een bepaald element te beperken: 1.Selecteer attribuut: 1.Zoek element op in lijst modules 2.Klik rechts naast element op “change attributes” 2.Klik op attribuutnaam 1.Bepaal “Default value” 2.Bepaal type lijst: open / closed 3.Bewerk “List of values” (waarden, gescheiden door komma’s) 4.Klik “save”  Beperk @type waarden voor tot: commentaar woordverklaring biografisch marginalia

26 Roma: attribuutwaarden beperken

27 Roma  ODD Klik “Save Customization”

28 libLabSchema ODD commentaar

29 Roma: ODD  schema 1.Klik “Schema” 2.Selecteer schemataal en kies “Generate”

30 oXygen: schema associëren Processing Instruction toevoegen:  1.Creëer nieuw XML document, met minimaal 2.Kies “Document”  “Schema”  “Associate Schema” 3.Selecteer Schema bestand 4.Klik “OK”

31 oXygen: schema associëren

32 oXygen: schema gebruiken

33 ODD: samenvatting TEI schema is altijd “customization”, afgeleid van ODD Mogelijk om projectspecifieke schema’s te definiëren in ODD: Modules selecteren Elementen selecteren Attributen selecteren Attribuutwaarden wijzigen Eigen elementen definiëren Eigen attributen definiëren  TEI Guidelines: http://www.tei-c.org/release/doc/tei-p5-doc/en/html/TD.html http://www.tei-c.org/release/doc/tei-p5-doc/en/html/USE.html TEI by Example, module 8 http://teibyexample.org/modules/TBED08v00.htm

34 Hoe moet het nu verder? Informatiebronnen: TEI Guidelines: http://www.tei-c.org/Guidelines/P5/http://www.tei-c.org/Guidelines/P5/ TEI Wiki: http://wiki.tei-c.org/http://wiki.tei-c.org/ TEI by Example: http://teibyexample.org/http://teibyexample.org/ Hulpbronnen: TEI-L: http://listserv.brown.edu/archives/cgi-bin/wa?A0=tei-lhttp://listserv.brown.edu/archives/cgi-bin/wa?A0=tei-l (http://tei-l.markmail.org/, http://tei-l.970651.n3.nabble.com/)http://tei-l.markmail.org/http://tei-l.970651.n3.nabble.com/ TEI@twitter: https://twitter.com/TEIconsortiumhttps://twitter.com/TEIconsortium Stackoverflow: vragen met [TEI] tag: http://stackoverflow.com/questions/tagged/tei http://stackoverflow.com/questions/tagged/tei