Van fundamenteel t/m kliniek en vv Erik Buskens

Presentatie over: "Van fundamenteel t/m kliniek en vv Erik Buskens"— Transcript van de presentatie:

1 Healthy Ageing @ Groningen
Van fundamenteel t/m kliniek en vv Erik Buskens Programmadirecteur Healthy Ageing UMCG Hoogleraar Medical Technology Assessment 1 1 1

2

3 Van der Klink / Bultmann
Gezondheid Kremer Hofstra Hutter Van der Klink / Bultmann Hortobágyi Verkade Oude Voshaar De Haan Muskiet Leeftijd 3

4 HA Gezond ouder worden Kan dat? Wat is dat?
Ouder worden is dat een ziekte? Is het af te bakenen of ongrijpbaar en daarmee kansloos? Veroudering is dus eigenlijk niets anders dan toenemende beschadiging. Geheugenverlies, stramme ledematen, spierzwakte, slechtere ogen en oren noemen we ‘normaal’ bij het ouder worden. Maar vanuit biologisch perspectief is er geen verschil tussen normale veroudering en ziekte. ‘Beide zijn uitingen van verworven schade aan het lichaam’. Het verschil is dat de dokter het één ziekte noemt en denkt dat hij er iets aan kan of moet doen, maar bij veroudering zegt: ‘wat wilt u ook? U bent al vijfentachtig! (Westendorp noemt dat het ‘nihilisme’ van artsen).

5 HA

6

7

8 Achtergrond Geen plafond in zicht Constante helling Maximum?
50% kinderen na 2000 geboren 100! Gen 1:6 Toen dacht de Heer: Mijn levensgeest mag niet voor altijd in de mens blijven, hij is immers niets dan vlees; hij mag niet langer dan honderdtwintig jaar leven.

9 85 "The number of years a newborn female infant could expect to live if prevailing patterns of age-specific mortality rates at the time of birth were to stay the same throughout the child’s life." 9

10 Wereldbevolking

11 Geweldig nieuws! Hoe? Voeding Hygiene infectieziekten
Niet natuurlijke dood Gezondheidszorg 11 11

12 Sterfte en verlies wereldwijd

13 Geprivilegieerd!

14 Ondertussen geboortecijfers….
< 2 7-8 Children 6-7 Children 5-6 Children 4-5 Children 3-4 Children 2-3 Children 0-2 Children 14 14

15 Veroudering tot nu toe 6% (11%) 14% (25%)
6% (11%) % (25%) Populatiegroei, afgenomen fertiliteit en toegenomen levensverwachting

16 Veroudering komende decennia
24% (38%)

17

18 “tijdelijk” fenomeen Baby boomers verdwenen na 2050….

19 “Old age dependency” 4 op 1 naar 2 op 1
Solidariteit oa gezond vs niet gezond en jong vs oud! 19 19

20 Crisis vs vergrijzing Voorzieningen
o.a. ov, gezondheidszorg, pensioen, publieke voorzieningen Arbeidsmarkt Potentiaal stabiel vraag neemt toe komende decennia 2% groei/jaar tot 1 op 5 Wij kunnen wezenlijk andere zorgvragen verwachten en dienen aanbod en organisatie te herzien 20

21 21

22 Gezond perspectief…

23 De reis begint - schijnbaar onkwetsbaar

24 Newcastle 85+ Veel en “complexe” leeftijdsgerelateerde aandoeningen
Hypertensie % Artritis/artrose 52% Atherosclerosis % Cataract % > 3 bovenstaande 90% gehoor, zicht, vallen, urine incontinentie 66, 33, 40, 20% Hoge zorgconsumptie! En aanzienlijke onderdiagnostiek Gezondheid? Eigen oordeel 78%: goed Kwetsbaar! en niet beantwoorde zorgvragen? Collerton et al. BMJ 2009

25 The iceberg suspected of having sunk the RMS Titanic
The iceberg suspected of having sunk the RMS Titanic. Contains the infamous "red smear" and was found in the same vicinity as many bodies and debris from the ship. They do not know how big it was.

26 Op de leeftijd van 113! Hendrikje (Henny) van Andel-Schipper (Kloosterveen (Smilde), 29 juni1890 — Hoogeveen, 30 augustus 2004) was 29 mei 2004 oudst levende persoon ter wereld en “oudste ooit” in Nederland.

27 Functionele reserves Sociale participatie? Afhankelijk?
Voorbeeld hoe frailty achteruitgang in meerdere gebieden tegelijkertijd inhoudt. Principles of Geriatric Medicine and Gerontology, Chapter 116, Frailty and Failure to Thrive, Fried & Walston 2003,

28

29 Ziektelast 2002 – 2030 (rijke landen)
Doodsoorzaaken (%) MI 16 CVA 9 Kanker 5 Diabetes 5 COPD 4 KvL (%) Depressie 10 MI 6 Alzheimer’s 6 Alcohol 5 Diabetes 4.5 CVA 4.5 Mathers, Loncar. PLoS Medicine 2006 29

30 Oorzaken ziektelast (%)
Tabak Hoge bloeddruk 11 Alcohol 9 Hoog cholesterol 8 Overgewicht 8 (vaatziekten, kanker, luchtwegen, neuro/psych) Conclusie Enkele “grote” risicofactoren preventie! Ezzati et al. Comparative Risk Assessment Collaborative Group. Lancet 2002 30

31 Der Jungbrunnen Lucas Cranach der Ältere, 4 October 1472 – 16 October 1553

32 Healthy Ageing concept emerges: More Years, Better Lives
Societal Utility Health, HRQoL etc Ambition worst case scenario Prevention Intervention Life course Age 32

33 Sterfterisico vanaf begin

34 Happy family? Kwetsbaarheid op kinderleeftijd!

35 Life style, om maar wat te noemen

36 Gezondheidszorg Ideale oude dag Preconceptie Preventie & behandeling
Welzijns perspectief Participatie Verloskunde CB Gezondheid KvL Welzijn etc. Ideale oude dag Gezondheidszorg Leeftijd Chronische ziekte 1 Complicatie… Geboorte Chronische ziekte 2

37 Compressie van ziekte > 4 jaar “winst” Vita et al. NEJM 1998

38 Context Mensen worden ouder, maar niet automatisch langer gezond
Arbeidsmarkt / AOW-discussie  hoe kunnen mensen langer in gezondheid leven en daardoor langer doorwerken? Gezondheidszorg  hoe kunnen mensen langer in gezondheid en zelfstandig leven en daardoor het beroep dat gedaan wordt op de zorg verminderen? (preventie en “revalidatie”) Maatschappelijke Opgaven (VWS, 2009) Langer leven in gezondheid Anticiperen op veranderende zorgvraag Omgaan met grenzen aan de zorg Kortom behoefte aan Healthy Ageing

39 HA UMCG Onderzoek: fundamenteel, epidemiologisch, translationeel, klinisch Onderwijs & Opleiding Zorg RUG HBO HANNN

40 Scope en vraagstelling
gezonde deelnemers 3 generaties (grootouders, ouders en kinderen) 3 Noordelijke provincies 30 jaar gevolgd Centrale vraag: Waarom worden sommige mensen gezond oud, en hebben andere al meerdere ernstige belemmeringen vroeg in hun leven?

41 LifeLines data collection
Measurements e.g. Height, Weight Respiratory Function Sight Blood Pressure LifeLines Datacenter LifeLines Lab & Archive, QA/QC Results Biochemistry Haematology Advanced testing Biomarkers Genomics Questionnaire e.g. Diet Circumstances Family History Employment Smoking, alcohol Lifestyle Medications Cognitive Function Health GP Health Record Symptoms Diagnoses Referrals Medications Procedures Hospital Records ICD-10/ICD-9 (Diagnoses) OPCS4 (procedure) Primary Diagnosis Yearly GP Records

42 European Research Institute on the Biology of Ageing
28 september 2010: Eerste paal geslagen Presentatie Peter Lansdorp, eerste internationale toponderzoeker 2011: ERIBA-gebouw gereed European Network for Research on Biology of Ageing i.o. Oprichting netwerk rond 4 centra: ERIBA, Keulen, Kopenhagen, Newcastle. Doel: voorsorteren KP8.

43 ERIBA What causes cell senescence 10 Top scientists
Molecular mechanisms age related diseases Mechanisms of epigenetics 10 Top scientists Cell reproduction slows Cells ‘unleashed’ Genetic mutations disorder or repair

44 Verantwoordelijkheid UMC
Uitdagingen gezondheidszorg

45 Fundamenteel concept HA kliniek
Kwetsbaar en/of complex ongeacht leeftijd In staat stellen maximaal te participeren Gezondheid – fysiek, mentaal, sociaal Functioneren Sociale context “Health literacy” en zelfmanagement Technologie Plasticiteit

46 Taken UMC Hoogwaardige zorg – voorbeeld functie Opleiding Onderzoek
3e lijn Top referent Basis Opleiding Onderzoek Het begint bij overzicht en inzicht Antwoorden daarna

47 Zorgaanbod en vraag Zorgsysteem is ontworpen in een tijd
Tussen nu en 2020 neemt aandeel ouderen bevolking toe tot > 25% Vroeger ziekten “oude dag” relatief ernstig en fataal - nu chronische multi-morbiditeit

48 Consequenties Herijking hoogwaardige zorg(verdeling) – discussie over centralisatie en specialisatie 3e lijn Top referent? Basis?? Ondanks NMa ondanks huidige coalitie… onvermijdelijke ontwikkeling

49 Realiseren en draagvlak
Onderkennen en sturen Meenemen gehele organisatie – draagvlak Globale beschrijving demografie 1 Inventarisatie zorgvragen 2 Innoveren en evalueren 3 Specifieke innovatie nu? Te vroeg

50 Uitgangspunten ICD naar ICF
Ook met chronische aandoeningen en/of beperkingen maximaal participeren en ADL onafhankelijk Congenitale afwijkingen, kanker, chronisch inflammatoir/auto-immuum, functionele stoornissen, gedragsproblematiek, psychiatrische aandoeningen, “seniliteit” … “Frailty”

51 Context Regios met krimp en inkomensdaling
Regios met verouderende bevolking en welvaartsgroei Regios met segregatie tussen ‘haves’ & ‘have-nots’ (know & know-nots)

52 Healthy Ageing ‘Ageing management’ – fenomeen veroudering ook sociaal
Majeure maatschappelijke uitdaging Impliciet sociaal contract Europa Rechten, verantwoordelijkheden en verwachtingen Stakeholder maatschappij - participatie!

53 Programma’s Ageing Brain Technology for ageing people
Healthy Work Healthy Movements & Sports Ageing Heart C4Youth Systems Biology Centre for Energy Metabolism and Ageing Universitair Centrum Ouderengeneeskunde UMC Groningen Cancer Center Ondersteund door: LifeLines ERIBA

54 Wie welke zorg, hoe en wanneer?
Huidige monodisciplinaire benadering volstaat vaak niet meer Wie waar welke zorg? 0e, 1e, 1 1/2e, 2e, 3e en 4e lijn Concurrentie vs samenhangend zorgnetwerk Huidig model volstaat niet in 2020 Academic Health Science Systems (Dzau, Lancet 2010)

55 Academic Health Science Systems
Dzau et al. Lancet 2010

56 Uitgangspunten Healthy Ageing
Levensloopgeneeskunde Kwaliteit van leven Preventie (primair, secundair en tertiar) Multidisciplinaire benadering Doorlopende lijnen Onderzoek  Kliniek  Onderwijs (0de)1ste t/m 4de lijnszorg Maatschappelijke en economische valorisatie

57 Partners Healthy Ageing
Healthy Ageing Network Northern Netherlands (HANNN) Samenwerking en coördinatie - sectoren - instituten (PPP)P) - disciplines - technologieën - grenzen

58 Netwerk & Programmas HANNN
Healthy Ageing Network Lifesciences Food Nutrition Medical Technology Care & Cure Healthy Lifestyle

59 Partners HANNN HANNN participants: several SME’s and companies like FrieslandCampina, IBM, PRA International, Philips Lifestyle and MSD (merge Merck &Shering-Plough) 59

60 Terug zorg UMC Wat en hoe doen we het nu?
Efficiëntie en doelmatigheid? Huidig model volstaat niet in 2020! Arbeidsmarkt Niet toegesneden zorg

61 Healthy Ageing in de kliniek
Antwoord op vraag: wie, wat, wanneer waarvoor en door wie? Data en inzicht ontbreken veelal. Op zich waardevolle losse initiatieven. Klinische evenknie LifeLines Inspiratie ook SMART (zie Smart AND Graaf; sinds 1996 >10 dissertaties en 88 publicaties)

62 xxxLines Dynamisch (poli-)klinisch cohort Complexe patiënten
Diagnostiek, behandeling, uitkomsten… Extra gegevens: routine of research Integratie VMS, kwaliteitsindicatoren etc. Data base, ICT

63 xxxLines Doelen Direct compleet overzicht op patiëntniveau met focus op frailty en noden patiënt Overzicht geboden zorg en uitkomsten complexe patiënten tbv kwaliteit en veiligheid Basis verbetertrajecten en evaluatie daarvan (oa DO) Fundament “zorgonderzoek” en e-services Bron (bio-)materiaal fundamenteel onderzoek en outcomes studies Zichtbaar Healthy Ageing profiel ook in kliniek Vertaling naar klinisch onderzoek en onderwijs

64 Vooruit denken Nu zijn er schijnbaar belemmerende factoren IT
Research capaciteit en expertise Middelen

65

66 IT Lange tijd onmogelijkheid om aan alle en zeer diverse wensen te voldoen Maatwerk bijv PSI Over 2 tot 3 jaar EPD/ZIS

67 Verantwoordelijkheid
3e lijnszorg Organisatie en inhoud 0e t/m 2e lijn (4e) Ketenpartner De nieuwe dokters… Preventie Rol en ontwikkelen tele-medicine e-health Kortom onderzoek!

68 Fundamenteel concept HA kliniek
Kwetsbaar en/of complex ongeacht leeftijd In staat stellen maximaal te participeren Gezondheid – fysiek, mentaal, sociaal Functioneren Sociale context “Health literacy” en zelfmanagement Technologie Plasticiteit

69 Onderzoek Meten/vastleggen en doorgronden Demografische projecties
Herontwerp van (organisatie van zorg) Meten is weten!

70 Participation emloyment Technology and Ageing Etc etc.
Healthy Ageing ERIBA Metabolic disorders Ageing brain etc. Mobility and function Participation emloyment Technology and Ageing Etc etc. LifeLines Clinic Education (Inter)national collaboration

71

72

73 Ambities UMCG Premier League! Goede spelers Fantastisch speelveld
Fundamenteel + oa ERIBA en AHA Health span en Preventie oa LifeLines Kliniek van ‘frailty’ Goede spelers Fantastisch speelveld Maar visie, inzicht en overzicht? (IT)

74 Stappen Communicatie visie Lokale agenda (HANNN, Akkoord Groningen)
Nationale agenda (VWS, ELI, OCW) EU agenda (ZIF, NFU) Internationale agenda (AHA symposium, EIH en NIH/NIA)