De journalistiek in 2025 geprojecteerd in vier toekomstscenario’s: deel 1 Werksessie ten behoeve van redacties en journalisten www.journalistiek2025.nl.

Presentatie over: "De journalistiek in 2025 geprojecteerd in vier toekomstscenario’s: deel 1 Werksessie ten behoeve van redacties en journalisten www.journalistiek2025.nl."— Transcript van de presentatie:

1 De journalistiek in 2025 geprojecteerd in vier toekomstscenario’s: deel 1 Werksessie ten behoeve van redacties en journalisten www.journalistiek2025.nl

2 Opzet van deze presentatie Deze presentatie bestaat uit drie delen, waarvan de eerste twee zijn bedoeld voor de workshop, en het laatste deel bedoeld is voor de begeleider van de workshop. Lees wanneer je deze workshop begeleidt als eerste deze gehele presentatie goed door. Deel 1: toelichting op de scenario-studie voor gebruik tijdens de workshop Deel 2: werken met de scenario’s binnen jullie opleiding Deel 3: aanwijzingen voor de docent/begeleider van de workshop www.journalistiek2025.nl

3 SVDJ-studie naar de toekomst van de journalistiek In een interactief proces met ruim 150 journalisten, wetenschappers, uitgevers, bestuurders, hoofdredacteuren, opleiders & filosofen is een toekomststudie uitgevoerd. Dat heeft geresulteerd in: Rapport voor de Tweede Kamer als materiaal voor politiek debat over de toekomst van de journalistiek www.journalistiek2025.nl, website die trends en scenario’s overzichtelijk presenteert en de veranderingen invoelbaar maaktwww.journalistiek2025.nl Draaiboeken voor werksessies over de scenario’s waarmee journalisten en journalistieke organisaties geholpen worden bij vernieuwingsslag die ze aan het maken zijn www.journalistiek2025.nl

4 Hoe zijn de scenario’s gemaakt? Trends zijn verzameld en geanalyseerd Trends met de meeste impact zijn geselecteerd Fundamentele onzekerheden zijn tegen elkaar afgezet Waardoor sterk verschillende mogelijke toekomsten ontstaan NB Wanneer in deze presentatie verwezen wordt naar paginanummers, bedoelen we het SVDJ-rapport Anders nog nieuws?, wanneer we verwijzen naar slides bedoelen we deze PowerPointpresentatie www.journalistiek2025.nl

5 Wat zijn scenario’s? Fictieve verhalen over de toekomst Gaan over de wereld om je heen: -dat wat je niet kunt beïnvloeden -maar wel van grote invloed is op de journalistiek Gedachte-experiment: wat als de wereld er zo uitziet? www.journalistiek2025.nl

6 Wat heb je aan scenario’s? Beter begrijpen van een complexe wereld Eerder herkennen van belangrijke ontwikkelingen Minder voor verrassingen komen te staan Helpt om een strategie te bepalen Strategische uitdagingen voor jullie onderneming/uitgeverij scherper in beeld www.journalistiek2025.nl

7 Kijkend naar de trends: Trends in de studie zijn onderverdeeld in: Sturende, onafhankelijke, trends: maatschappelijke en technologische ontwikkelingen met grote invloed óp de journalistiek Afhankelijke trends: trends ín de journalistiek De mate van zekerheid van zowel de sturende onafhankelijke trends als de afhankelijke trends is zo goed mogelijk vastgesteld (zie blz. 24). www.journalistiek2025.nl

8 Wat de deelnemers aan het scenarioproject zeker zien gebeuren: Ontwrichting verdienmodellen: abonnementen, losse verkoop, adverteerders Smart devices en sociale media veranderen het speelveld Nieuwsconsumenten gedragen zich fundamenteel anders: simultaan consumeren, nieuws snacken, doorverwijzen, Martini- principe (consumenten willen nieuws ‘anytime, anywhere’ Leestijd loopt dramatisch terug Behoefte nieuwsconsument centraal: on demand heeft de toekomst Titels verliezen aan belang: ontbundeling, doorverwijzen, zelf publiceren Kansen voor niet-traditionele nieuwsaanbieders Beeld steeds bepalender www.journalistiek2025.nl

9 Wat de deelnemers aan het scenarioproject zeker zien gebeuren:  Het internet of things  Mediagebruik wordt ambient: alom aanwezig, ingebed en adaptief  Algoritmes sturen nieuwsconsumptie  Groei van bandbreedte schept steeds meer mogelijkheden voor beeld Vertrouwen in de journalistiek daalt Belang van transparantie en accountability van journalisten groeit De burger als journalist? Veranderkracht van traditionele journalistieke organisaties te gering? www.journalistiek2025.nl

10 Wat nog vragen oproept en nog onzeker is: Slimmer gebruik van gegevens versus schending van privacy? Technologie schept marktmacht: onmacht van overheden ten opzichte van technologiegiganten?  Toekomstige bezuinigingen op publieke bestel?  Door decentralisatie meer vraag naar regionale nieuwsvoorziening? Instituties versus individu(en): regie versus zelforganisatie? Deeleconomie? Groeiende kloof in de samenleving? www.journalistiek2025.nl

11 De scenario’s variëren in: 1.In welke mate worden technologische vernieuwingen geaccepteerd? 2.Zullen consumenten zelf het initiatief nemen om hun behoeften te stillen, of verwachten ze dat merken en (overheids)insitituties dat doen? www.journalistiek2025.nl

12 acceptatie van technologie  digitale en mobiele technologie = de toekomst  discussie over tempo van ontwikkeling, de mate waarin iedereen meedoet en veiligheid.  toenemend bewustzijn samenhang tussen technologie, marktmacht en verdeeldheid in de samenleving  voordelen van nieuwe technologieën groot en breed gevoeld  technologie zeer gebruiksvriendelijk  goede ROI radicaal terughoudend Wat kan? Wat mag? Wat willen we? www.journalistiek2025.nl

13 maatschappelijk vertrouwen  initiatief bij onszelf  vertrouwen in peers  meer mogelijkheden zaken onderling te regelen  cut-out-the-middle-man  crowdfunding & sourcing  Initiatief bij merken & overheid  vertrouwen in instituties, bedrijven, merken  gemak & tijdwinst & overzichtelijkheid  slagkracht & daadkracht van instituties, garanties  transparante overheid & instituties do-it-for-medo-it-yourself Wie vertrouwen we? Hoe regelen we zaken bij voorkeur? Wie neemt het initiatief? www.journalistiek2025.nl

14 maatschappelijk vertrouwen acceptatie van technologie do-it-for-medo-it-yourself radicaal terughoudend Wisdom of the crowd Darwin’s game A handful of Apples The Shire www.journalistiek2025.nl

15 vertrouwen acceptatie technologie difm diy radicaal terughoudend Economie en maatschappij gedomineerd door eigenwijze uitvinders, start-ups en virtuele samenwerkingsverbanden: nieuwe initiatieven verschijnen & verdwijnen in hoog tempo Een sterke do-it-yourself-mentaliteit: co- creatie, sharing en crowdfunding breken op grote schaal door. Rol overheid klein. Invloed Google en Facebook et al. is sterk afgenomen: aversie privacy-schendig & marktmacht Wat nieuws is, wordt niet langer door mediamerken bepaald, maar door de crowd. Journalisten zijn in de eerste plaats feitenverzamelaar, curator en community- manager Wisdom of the crowd www.journalistiek2025.nl

16 vertrouwen acceptatie technologie difmdiy radicaal terughoudend Een handvol megaconcerns bepaalt in toenemende mate de economische, maatschappelijke en politieke agenda bepaalt. De CEO's van Ali Baba, Apple, Rosneft en Google zijn machtiger dan menig staatshoofd. Veel kleinere spelers zijn overgenomen of hebben het veld moeten ruimen. Hardware, software, fysieke producten, content: alles wordt branded en via geïntegreerde ketens aangeboden, zo ook het meeste nieuws. Nieuws is gepersonaliseerd; push-info Niche voor kwaliteitsjournalistiek. Meeste traditionele mediabedrijven hebben niet overleefd. Paar doen hun best hun onafhankelijkheid te behouden, maar het gros van de bevolking beschouwt dit als een oninteressant achterhoedegevecht zolang mensen precies krijgen wat ze willen A handful of Apples www.journalistiek2025.nl

17 maatschappelijk vertrouwen acceptatie van technologie difm diy radicaal terughoudend Kleinschaligheid, zelfredzaamheid en voorzichtigheid zijn belangrijke maatschappelijke waarden. De zorgende overheid heeft goeddeels afgedaan. De eigen wijk en de eigen regio zijn de nieuwe ankerpunten. Continue zoektocht naar gelijkgestemden in uiteenlopende gemeenschappen Cybercrime en privacyschendingen: de algemene opinie dat met technologie uiterst behoedzaam moet worden omgesprongen Het medialandschap is een eilandenrijk van kleinschalige titels. Veel journalistieke kranten en tijdschriften zijn gesneuveld. Thematische community-sites, waaraan zowel burgerjournalisten als professionals bijdragen. Veelal lokale focus. Soms alleen echokamers The Shire www.journalistiek2025.nl

18 Acceptatie technologie difm diy radicaal terughoudend Instituties winnen het vertrouwen van hun oorspronkelijke publiek terug. Ze tonen zich transparanter en toegankelijker; in dialoog. Het journalistieke landschap evolueert: het lukt een aantal traditionele nieuwsbrengers om hun merken opnieuw relevant te maken, en explosieve daling van kijkers en abonnees af te remmen. Anderen zijn te langzaam en sneuvelen. Grote variatie in de wijze waarop nieuws wordt aangeboden en verslagen. De traditionele mediaondernemingen veranderen sterk van structuur door efficiëntieslagen, verregaande samenwerking en het continu experimenteren met verdienmodellen. Het publiek verwacht dat de journalistiek zich steeds opnieuw bewijst, stelt hoge eisen en is niet loyaal aan specifieke merken Darwin’s game www.journalistiek2025.nl

19 Deel 2 Werken met de vier scenario’s Werksessie ten behoeve van redacties en journalisten www.journalistiek2025.nl

20 Werken met de scenario’s kan vanuit drie perspectieven Perspectief 1: Implicaties van de scenario’s & handelingsopties in beeld brengen en verkennen. Perspectief 2: Toetsen van huidige plannen & impliciete en expliciete strategieën. Perspectief 3: Mogelijkheden tot beïnvloeding van de scenario’s onderzoeken www.journalistiek2025.nl

21 Perspectief 1: implicaties van de scenario’s & handelingsopties Implicaties van de vier scenario’s & eigen redactie/functie erin projecteren Handelingsopties in 2015 en 2025 www.journalistiek2025.nl

22 Perspectief 1: implicaties Verplaats je naar 2025... Verdiep je één voor één in elk scenario en stel je voor dat dat in 2025 werkelijkheid is geworden (of je het met het scenario eens bent, doet niet ter zake ;-) Ga na wat de gevolgen van elk scenario zijn voor de media-sector & de journalistiek als geheel Welke op dit moment (2015) bestaande overtuigingen zijn achterhaald in dit scenario? www.journalistiek2025.nl

23 Perspectief 1 Implicaties voor redacties en journalisten Welke nieuwe uitdagingen houdt elk scenario in voor redacties en journalisten qua: –Technische kennis & vaardigheden –Inhoudelijke specialismen naast journalistieke kundigheid –Interactie met publiek –Titels (en dus ook opdrachtgevers) die onder vuur komen te liggen of ophouden te bestaan –Toenemende concurrentie tussen journalisten in loondienst en freelancers –Verdienmodellen Welke kansen en bedreigingen geeft dit voor freelancers? Wat betekent dit voor de verdere inrichting van hun praktijk als zelfstandig werkend journalist? www.journalistiek2025.nl

24 Perspectief 1: opties Wat zijn de handelingsopties in elk scenario? 1.Welke zaken die jullie nu doen zou je moeten afbouwen of zelfs stoppen (de moeilijkste!) 2.Welke nieuwe dingen zou je moeten opstarten of versnellen (de leukste!) www.journalistiek2025.nl

25 Perspectief 2 Toetsen van huidige plannen & strategie Acties nu! www.journalistiek2025.nl

26 Perspectief 2: De wasstraat De wasstraat houdt in visies en impliciete en expliciete strategieën bloot stellen aan de ‘stormkracht’ van een scenario. In hoeverre snijden bestaande plannen hout in alle vier de scenario’s? Welke risico’s, bedreigingen en kansen zijn er in ieder van de vier scenario’s en in hoeverre worden deze gedekt door het huidige plan? Lees paragraaf 5.3 (blz 36 en 37): in welke mate komt de huidige strategie tegemoet aan de strategische opgaven voor de journalistiek die hier worden beschreven? www.journalistiek2025.nl

27 Perspectief: acties nu! Opties, monitoring en ‘wasstraat’ eisen alledrie acties nu. Welke zijn dat? Komend kwartaal? Komend jaar? Komende drie jaar? www.journalistiek2025.nl

28 Perspectief 3 Wenselijkheid van de scenario’s verkennen & mogelijkheden tot beïnvloeding onderzoeken www.journalistiek2025.nl

29 Perspectief 3: vragen bij de scenario’s Welk scenario achten jullie het meest waarschijnlijk en waarom? Welk scenario achten jullie het meest wenselijk en waarom? Welk scenario vrezen jullie en waarom? Zijn er mogelijkheden binnen jullie bereik om te bevorderen dat een scenario wel of niet werkelijkheid wordt? Op welke wijze kunnen jullie de interventie- mogelijkheden vergroten (denk vb. aan in samenwerking optrekken) www.journalistiek2025.nl

30 Deel 3: praktische handleiding werken met scenario’s www.journalistiek2025.nl

31 Toelichting Deze presentatie kun je gebruiken om je met behulp van de scenario’s te verdiepen in de toekomst van de journalistiek en jullie rol daarin. De meest vruchtbare werkwijze is dat te doen in een of meerdere werksessies in een gemêleerde groep. We adviseren jullie om 1 persoon aan te wijzen als begeleider van de werksessie. De slides bevatten op sommige plaatsen notities voor de begeleider van de werksessie. NB Wanneer verwezen wordt naar paginanummers, bedoelen we het SVDJ-rapport Anders nog nieuws?, wanneer we verwijzen naar slides bedoelen we deze PowerPointpresentatie www.journalistiek2025.nl

32 Voorbereiding van de werksessie (1) Reserveer minimaal 2,5 uur voor de werksessie Denk goed na over de groepssamenstelling. Vaak werkt het beste om een mix van leeftijden, ervaring en expertise aan boord te hebben. Bijvoorbeeld: journalisten, uitgevers, freelancers, marketing & verkoop. Alle deelnemers lezen vooraf het SVDJ-rapport (download van www.journalistiek2025.nl). De begeleider neem de volgende materialen mee voor de aanwezigen: de samenvatting uit het rapport voor alle deelnemers (blz. 4 & 5); overzicht van de trends (blz. 24) korte beschrijvingen van de scenario’s (blz. 28) De begeleider leest deze presentatie door en past waar nodig aan (zie de volgende slide) www.journalistiek2025.nl

33 Voorbereiding van de werksessie (2) Deze presentatie geeft eerst een korte samenvatting van het maakproces van de scenario’s, beschrijft de waarde van de scenario’s en leidt de vier verschillende scenario’s in. Vervolgens zijn er drie verschillende manieren om met de scenario’s te werken (we noemen dat in deze presentatie drie perspectieven). Je kunt daaruit een keuze maken, of ze alle drie doen. Wanneer je er een kiest, is ons advies om in dat geval perspectief 1 te nemen omdat dit de kern van scenario- denken vertegenwoordigt: de toekomst zelf doorleven, alvorens onderbouwde keuzes te maken. www.journalistiek2025.nl