Van ‘wuh’ naar ‘alles goed?’

Presentatie over: "Van ‘wuh’ naar ‘alles goed?’"— Transcript van de presentatie:

1 Van ‘wuh’ naar ‘alles goed?’
Hoe het Nederlands is ontstaan

2 EERSTE GEBRABBEL HOE DAN?
Stenen tijdperk (tussen een miljoen en 140,000 jaar geleden) Voorouders kregen grotere hersenen Begonnen klanken te gebruiken met betekenis Klanken werden woorden HOE DAN?

3 Bijvoorbeeld zo: wafwaf eet tuuttuut (geluiden nadoen)
iek! auw! (spontaan roepen) hee-hup! (samen kracht zetten) Geluidje voor gevaar of iets anders belangrijks voor mede-oermensen Waar is Wah? (klank voor een persoon)

4 EERSTE GEKRABBEL van niets naar het alfabet
Meer dan veertig klanken en 26 letters. Dat was vroeger wel anders! Het eerste schrift. Een iewiew Van tekening naar teken Man + speer = jagen Je zou maar een Chinees zijn! 70,000 karakters

5 Abc, een slim idee! Vierduizend jaar geleden, Midden-Oosten
Tekens voor geluidjes ipv karakters voor woorden Een aantal letters ipv duizenden tekens Kortom: het eerste alfabet Later meer, ook het Latijnse alfabet> Nederlands.

6 Taal verandert Nederlands van nu ander dan vroeger
Woorden andere betekenis Stout was dapper Hagelslag was echt niet lekker

7 Indo-Europees Ontdekt door het Sanskriet (India, 2000 jaar geleden)
Lijkt verdacht veel op…… Dus: een oertaal Hoe klonk het? Geen idee (geen schrift, niemand spreekt het nog) Wie sprak het eerst? Geen idee (Oost-Europa? Turkije?) Vanuit kerngebied verspreid over Europa, India, Iran Uit Indo-Europees > West-Germaans > Nederlands, Fries, Engels, Duits

8 Oudnederlands Nederlands tussen 700 en 1150 n. C.
Monnikenwerk. Met veer en inkt. In het Latijn Het bekendste Oudnederlandse zinnetje was een pennentestje

9 Tweet tweet! De tekst: Hebban olla vogala nestas hagunnan hinase hic enda thu uuat unbidan uue nu Er staat: Alle vogels zijn nesten begonnen behalve jij en ik wat wachten we nu

10 Langzame veranderingen
Gold en old werden goud en oud Herkenbaar? De Olde molen, Oldenzaal Kraft en luft werden kracht en lucht Herkenbaar? In het Duits bleef het zo Hebben was hebban, zoals in het gedichtje. Nu zoudan mensan raar kijkan als je hebban zegt Sterke werkwoorden veranderden soms: Niman en nam werd nemen en nam

11 Middelnederlands 1 Oud werd Middelnederlands 1150 en 1500 n.C.)
Verzamelnaam voor allerlei dialecten en streektalen (Amsterdams klonk heel anders dan Brabants of West-Vlaams.) Iedereen deed maar wat. Eén hant, twee handen. Hij wort. Slaepstu? Alleen rijken en monniken konden lezen en schrijven SMS-taal van voor het mobieltje Einde ME: boekdrukkunst (god zij dank!)

12 Middelnederlands 2 Veel verhalen kennen we nu nog
Middelnederlands leest niet lekker: veel c’s q’s en x’en Kijk maar naar het fragmentje:

13 Een stukje Beatrijs Middelnederlands Huidig Nederlands
Doen si beide te samen quamen. Si begonste hare te scamen, Om dat si in enen pels stoet Bloets hoeft ende barvoet. Doen seidi: 'Wel scone lichame, U soe waren bat bequame Scone ghewaden ende goede cleder. Hebter mi om niet te leder, Ic salse u gheven sciere.' Toen die twee daar samenkwamen Toen begon ze zich te schamen. Want ze stond in haar ondergoed, Met niets op het hoofd of aan de voet. Hij zei: “meisje van mijn verlangen, Ik zal je lichaam gaan omhangen Met mooie sjaals en mooie kleren, Je hoeft je niet lang meer te generen, Want alles ligt voor je klaar.

14 En toen? Hoe is het Middelnederlands nou uitgegroeid naar onze taal (het ABN) van nu? Dat gaan jullie uitzoeken!