Armoede en Klimaatverandering: Geen oplossing of geen probleem?

Presentatie over: "Armoede en Klimaatverandering: Geen oplossing of geen probleem?"— Transcript van de presentatie:

1 Armoede en Klimaatverandering: Geen oplossing of geen probleem?
Common Wealth Economics for a Crowded Planet Jeffrey Sachs Common Wealth Economics for a Crowded Planet Jeffrey Sachs Een boodschap voor de kerken?Voor jou? Introduktie Aad van Helden, getrouwd, vader van Jan en 2 andere kinderen (Bas & Fleur). Bas is getrouwd met Liz uit Mexico. Actief lid van NGK Amersfoort, menig jaar als ouderling of moderamen voorzitter. 28 jaar bij Shell gewerkt. Vroeger in Chemie, nu in Downstream Technologie. Mijn functie is Technology Strategie & GameChanger Innovatie. Tegenwoordig vooral in Canada’s teerzanden. In kader van GameChanger diverse duurzaamheid projekten gedaan in Shell : PET recycling naar bouw materialen in Mexico en later Spanje, Thailand Betaalbare wasmiddelen in India, West China Sinds 2 jaar een eigen consulting bedrijf gestart om een van mijn uitvindingen buiten Shell te commercialiseren. Opm.: Grafieken. Technisch en Engels jargon proberen te vermijden, zal wel niet altijd lukken. Durf te Dromen

2 Durf te Dromen Deze foto geeft iets weer over het onderwerp van vanavond. Indrukwekkend mooi, groots en toch ook zo fragiel en kwetsbaar als je naar de atmosfeer kijkt. Een schil van maar een paar kilometer. De dunne blauwe lijn waar alle leven zich afspeelt. Jeffrey Sachs spreekt over de mensheid, die een gezamelijk lot in een volle, kwetsbare wereld tegemoet gaat. Bijzonder omdat het een samenhangende visie op een wereld omvattende problemen. Interessant omdat het een middenweg gaat tussen milieu doemdenkers, die geen oplossing zien en vrije markt economen die geen probleem zien. Enerzijds een scherp oog voor de konsekwenties van schrijnende armoede en milieuschade. Anderzijds een aanstekelijk optimisme, dat er oplossingen binnen handbereik liggen. Jullie generatie heeft unieke mogelijkheden: toegang tot goede informatie, wereldwijd; reizen wereldwijd. Ik hoop dat jullie geinspireerd worden door Sachs’ grote lijnen en optimisme. En dat jullie een manier vinden om een stukje bij te dragen aan een betere wereld.

3 1 miljard aller-armsten
People living in absolute poverty (million) Year 1800 1900 2000 1000 1500 500 % 0% 20% 40% 60% 80% 100% headcount Positief: % enorm terug gedrongen. Zo’n enorme groei van de wereldbevolking, toch grotendeels gerealiseerd zonder gigantische groei van armoede. Dank zij technologie, met name voor gebruik van fossiele brandstoffen, voor gewassen met hogere voedsel opbrengst; betere ziektebestrijding en investering in onderwijs en infrastructuur (wegen en spoorwegen). Negatief: Ondanks alle vooruitgang toch nog altijd steeds meer mensen, die in extreme armoede leven.En vooral in de armste regio’s groeit de bevolking het snelst, veel sneller dan in de ontwikkelde landen, waar de groei gering of nul is. Durf te Dromen

4 9 miljard in 2050 en 4 * rijker USA Kloof rijk-arm vergroot? World
Income 2005 $/cap/year Year 2000 2025 2050 10000 100000 USA World Developing countries Uit demografische berekening weten we dat de werldbevolking doorgroeit tot 9 miljard in 2050. Het blijkt dat er in arme landen pas minder kinderen komen als er vertrouwen is in een oude dag zonder zorgen. Met andere woorden, Pas als de welvaart er is, gaan het kindertal omlaag. Imdat ook de levensverwachting toeneemt groeit de bevolking naar een nieuw veel hoger nivo om daarna p[as te stabiliseren. Het inkomen per hoofd groeit ook, gemiddeld wel 4 keer meer tov nu. Moeilijk om zover vooruit te kijken, zeker in tijden van financiele onzekerheid zoals vandaag. Toch wijzen alle scenario’s in de richting van verhoogd energie gebruik, als motor voor toenemende welvaart. Opnieuw is de boodschapo van de grafiek positief en negatief: Iedereen wordt rijker, maar het verschil tussen rijk en arm wordt nog niet gedicht. Kloof rijk-arm vergroot? Durf te Dromen

5 Invloed van mens op milieu
Human impact (%) 0% 100% Land use CO2 conc. Water use Bird extinctions Marine fisheries Het concept voetafdruk is wel bekend denk ik. Het gaat erom hoeveel grondoppervlak er nodig is voor de produktie van alle goederen die we consumeren. Ik gebruik volgens de website van “de kleine aarde” ongeveer 7 hec tare, in vergelijking met het landelijk gemiddelde van 5, terwijl als we de aarde eerlijk zouden verdelen er maar ruimte is voor 2 hectare.Dat komt vooral door de vliegreizen voor het werk. Andere belangrijke factoren zijn of je vlees eet, veel electriciteit en gas vebruikt. De laatste tijd compenseer ik de vliegkilometers door aanplant van bos, ter kompensatie van CO2 uitstoot. De voetafdruk van de mensheid als totaal is nu 50% van de total beschikbare hoeveelheid land. Als je naar andere factoren kijkt: ……….dan zie je de grote invloed van de mens op zijn leefomgeving en op het milieu. Een roetige voetafdruk Durf te Dromen

6 Bevolking*Welvaart*Technologie => Impact
We gebruiken nu al de helft Impact in 2050 verzesvoudigd! De invloed van de mens op het milieu wordt ook wel eens weergegeven door de formule van Paul Ehrlich: IPAT formule (The Population Bomb). Drie factoren….. Geen exacte formule met onafhankelijke factoren. Allerlei ingewikkelde verbanden; Bevolking wordt beinvloed door technologie (de pil) en door welvaart (minder kinderen) Technologie wordt beinvloed door welvaart Welvaart wordt beinvloed door technologie Alles bij elkaar genomen laat plaatje het totale effect zien voor verschillende landen: Welvaart verhoogt energie gebruik en CO2 emissie Vooral in het begin Er is wel een groot verschil tussen verschillende rijke landen. Hier nog iets over energieverbuik (1 ton C uitstoot(als CO2) = 50 GJ/cap/jaar) (mens ~0.1 ton C/cap/jr : ~100 slaven/cap USA Let op: er staat emissie per hoofd van de bevolking! Dat betekent een groot probleem: we gebruiken nu als de helft. Er het wordt zes keer meer: door bevolkingsgroei en toegenomen inkomen. Durf te Dromen

7 Sachs: Is welvaart voor iedereen, met behoud van milieu haalbaar?
Nee – niet op de ‘business as usual’ manier! Ja – wel met nieuwe doelen, duurzame technologie en vitale maatschappelijke instellingen. Einde aan extreme armoede in 2025 Stabilizering van wereld bevolking op 8 miljard Duurzame technologie voor energie, land en grondstoffen Wereldwijde samenwerking Prof Sachs is een optimistische doemdenker. Hij staat in tussen de milieu activisten die geen oplossing zien en de free marketeers die geen probleem zien. Hij geeft 4 speerpunten: Durf te Dromen

8 Zo duur is het niet…..! Durf te Dromen -260908
2-3% van BNP van rijke landen = 700 – 1000 miljard $/ jaar. Veel geld, net zoveel als USA reddingsplan voor kredietcrisis. Het is nodig om een gevaarlijke toekomst voor de mensheid te vermijden. En het is haalbaar! Voor NL betekent dit een factor 3 verhogen van ontwikkelingshulp. Voor de USA betekent een factor 10 verhogen van ontwikkelingshulp: naar 150 miljard $ Vergelijk eens met de kosten van bewapening In 2007 USA: -militaire uitgaven (incl kosten van Irak) = 600 miljard $ -ontwikkelingshulp = 15 miljard $ -veiligheidsbeleid = 20 miljard $ -diplomatie = 15 miljard $ Durf te Dromen

9 “Tragedy of the Commons” Rente onder-waardeert de lange termijn
Barrieres “Tragedy of the Commons” Rente onder-waardeert de lange termijn Gering vertrouwen in de politiek Verouderde maatschappelijke instituties TRAGEDY OF COMMONS: individueel belang is tegenovergesteld aan gemeenschapsbelang! Denk maar aan belasting betalen. Mensen doen dat alleen als ze er van overtuigd zijn dat de voordelen opwegen tegen de nadelen. Wat kan de overheid doen om gemeenschappelijk bezit duurzaam te beheren? Groene belasting; cap and trade; industrie standaard; gemeenschapsbeheer. Goede voorbeelden: Ozongat; Rijnvervuiling RENTE WAARDEERT VOORAL KORTE TERMIJN: door de rente is geld vandaag meer waard dan geld in de toekomst. Dat maakt dat alle financiele berekeningen van elk investerings-project in de wereld de korte termijn opbrengsten hoger waarderen dan de lange termijn opbrengsten. Begrijpelijk want de laatste zijn veel onzekerder dan de eerste. : GERING VERTROUWEN POLITIEK: Dat kerkennen we allemaal. Elke amerikaanse president kandidaat verklaart dat hij of zij nu eenms eindelijk de rotzooi in washington gaat aanpakken. En in Nederland gaan we al jaren lang de regels vereenvoudigen en meer huizen bouwen. Maar een spoorlijn aanleggen lukt niet zonder geplande kosten ver te overschrijden. Uit Den Haag komt meestal niet meer dan incident debattjes om snel voor de TV kijker te scoren. Een gunstige uitzondering is het lange termijn plan van Veerman VEROUDERDE MAATSCHAPPELIJKE INSTITUTIES: Nationale overheden zijn te kleinschalig. Richting transnationale democratische instellingen gaan (richting een EU parlament maar dan meer meer bevoegdheden).Of via internet nationale parlementen gezamelijk laten stemmem? Durf te Dromen

10 Mythes de wereld uit: Marktwerking helpt armen & milieu
Rijk ten koste van de armen Ontwikkelingshulp is zinloos en te duur Consu-minderen De olie is op Technologie is het probleem Verzorgingstaat kost welvaart & innovatie MARKT LOST ARMOEDE OP: microfinance = prachtig. Maar onderwijs en gezondheidszorg eerst MARKT ZORGT VOOR MILIEU: CO2 emissie verkopen prima! Maar de markt moet wel zorgvuldig gekonstueerd worden. RIJK TEN KOSTE VAN ARMEN: Een wijdverbreid misverstand. Als het waar was zou de wereld even rijk zijn als 200 jaar geleden, alleen anders verdeeld. HULP IS BODEMLOZE PUT: Enorm veel verreikt met bestrijding van tuberculose; malaria; groene revolutie in Azie HULP IS ONBETAALBAAR: veel goedkoper dan bewapening ECONOMIE vh GENOEG: Alles hangt met alles samen: minder economische groei veroorzaakt werkgelegenheidsverlies. Anders consumeren is prima. Minder consumeren is een slecht idee. OLIE IS OP (Peak oil); probleem is niet vooraden, maar veilig, schoon gebruik! TECHNOLOGIE IS PROBLEEM: alleen dankzij technologie kunnen we op dit welstandnivo leven VERZORGINGS-STAAT: Ook niet zo, kijk naar de noord europese landen (en tot op zekere hoogte NL). Durf te Dromen

11 Technologie & Samenwerking
Schone energie; droogte bestendig gewas; vaccins; netwerken Geen enkel land kan het alleen! Samenwerking overheden + bedrijfsleven + non-profit instellingen Winst multinationals en maatschappelijke behoeften op een lijn Overheden aktief aan beloften houden (NGO’s en burgers) BETERE TECHNOLOGIE, vooral …… SAMENWERKING: PUBLIEKE SECTOR investeert in onderwijs, fundamenteel onderzoek, duurzame regelgeving (lange termijn) (belasting; cap-trade; industrie standaard; subsidie) PRIVATE SECTOR investeert in ontwikkeling en grootschalige toepassing van duurzame technologie Durf te Dromen

12 Een belangrijke rol voor non-profit organisaties
Compensatie van tekort marktwerking Missie de wereld te verbeteren Onpartijdige benadering Lange termijn perspectief Internationale orientatie Respect en vertrouwen INSTELLINGEN ZONDER WINST OOGMERK - publiek pleidooi rol - investering in fundamenteel onderzoek - bewaakt overheden en bedrijven; Vele NGO successen: Rockefeller Foundation – 100 mln$ in 1913: gele koorts vaccin; malaria bestrijding; productieve gewassen Carnegie – onderwijs en ziekte bestrijding Red Cross Gates Foundation – armode, gezondheid (HIV), water technologie Grameenbank Ban Landmijnen Amnesty Durf te Dromen

13 Onze generatie kan een einde maken aan de armoede!
Individueel: Stel je op de hoogte (bronnen beschikbaar!) Indien mogelijk: reis veel (+ CO2 compensatie) Doe vrijwilligerswerk (bij een instelling) Praat erover in eigen netwerk, op ‘t werk Laat je stem wegen in het politieke bestel Onze generatie kan een einde maken aan de armoede! Wat ene bronnen!: klimaat: real climate.org. En beperk tot kwaliteit info. Er wordt zoveel onzin geschreven! Reizen:leer gemeenschappelijk wereld belangen te begrijpen door ze van dichtbij mee te maken.en mee te helpen Vrijwilligers werk: doen we al (meeste van jullie een kerk) Durf te Dromen

14 Energie zekerheid en olie-politiek? Korte horizon van politici?
Gevestigde bedrijfsbelangen? Cultuur-clash (Huntington)? Financiele crisis? Wereldverbeteren vooral een kwestie van geld? OLIE-POLITIEK Ja, maar oliepolitiek benadrukken maakt dat je je machteloos voelt, verlamd. Focus op waar je een verschil kan maken! KORTE HORIZON: GEVESTIGDE BELANGEN: grote kapitaal intensive industrie! Enige manier is lange termijn konsekwent overheidsbeleid. CULTUUR BOTSING (ala Huntington): KREDIETCRISIS: 700 miljard USA nu. Weellicht 2500 miuljard nodig. Gevolgen voor China. Gevolgen voor economische groei. GELDKWESTIE: Jan en nee. Geld volgt als het belang wordt onderkend. En onderkennen van belang heeft o.a. met levensbeschouwing te maken Durf te Dromen

15 Een rol voor de kerken? Voor jou?
Christelijke kerk: allerlei rassen, volken, talen Kerken: lange traditie van armenzorg Kerk: ook een non-profit instelling?! Westerse rationaliteit =>bewustzijnsprong Persoonlijk heil => scheppingsheil Geinspireerd vanuit een relatie met God Van een paradijs-tuin naar een hemelse-stad Kamerling = eunuch, misschien wel neger.Negers afgebeeld als heiligen in 500 na Chr. OIKOCREDIT eigentijds mooi voorbeeld: kansen geven, geen goederen. Durf te Dromen

16 Armoede en Klimaatverandering: Een probleem met een oplossing
Durf te Dromen 26 september 2008

17 Back up

18 Durf te Dromen

19 Durf te Dromen -260908 Mens = 3.6 GJ/cap/jaar (voedsel energie)
USA= 350 GJ/cap/jaar = 100 slaven EU = 150 GJ/cap/jaar = 40 slaven China = 50 GJ/cap/jaar = 15 slaven Durf te Dromen

20 De convergentieklub: hoe armer een land, deste hoger de jaarlijkse inkomens groei per hoofd van de bevolking. Durf te Dromen