Regels rondom research data

Presentatie over: "Regels rondom research data"— Transcript van de presentatie:

1 Regels rondom research data
11 maart 2014 Bibliotheek – Project RDM Ondersteuning Regels rondom research data Basistraining voor informatiespecialisten

2 Context Wetenschappelijke integriteit Digitalisering en internet
11 maart 2014 Context Wetenschappelijke integriteit Digitalisering en internet Open Access-beweging Debat over het (anders) meten en waarderen van (andere dan traditionele) onderzoeksoutput RDMO Regels rondom research data

3 Hoofdrolspelers Onderzoekers Uitgevers Universiteiten Bedrijfsleven
Financiers Data-archieven en hun respectievelijke (inter)nationale samenwerkingsverbanden RDMO Regels rondom research data

4 Uitgangspunten De resultaten van wetenschappelijk onderzoek moeten betrouwbaar en controleerbaar zijn De resultaten van wat uit publieke middelen betaald wordt, moeten publiek toegankelijk zijn RDMO Regels rondom research data

5 Praktische uitdagingen
Niet alle data zijn deelbaar (privacy, veiligheid etc.) Onderzoek(sresultaten) repliceren loont niet Data delen en publiceren kost geld Onderzoek is internationaal, wetgeving nationaal Wetgeving is (nog) niet op data ingesteld RDMO Regels rondom research data

6 Beleid: universitair RDMO Regels rondom research data

7 ESF/ALLEA European code of conduct for research integrity (2011)
Good data practices: availability and access Proper research procedures Responsible research procedures Publication-related conduct Reviewing and editorial issues RDMO Regels rondom research data

8 Good data practices Reikwijdte, opslag, veiligheid en toegankelijkheid: “All primary and secondary data should be stored in a secure and accessible form.” RDMO Regels rondom research data

9 Good data practices Bewaartermijn:
“Original scientific or scholarly research data should be documented and archived for a substantial period (at least 5 years, and preferably 10 years).” RDMO Regels rondom research data

10 Good data practices Data delen:
“Research data should be placed at the disposal of colleagues who want to replicate the study or elaborate on its findings.” RDMO Regels rondom research data

11 LERU (Nederland: UU en UvA)
Roadmap for research data (2013) Recommendations, o.a.: opzetten van praktische ondersteuning voor onderzoekers (R5, R20, R39) organiseren van trainingen (R23) ontwikkelen van best practices (R12-14, R17, R36) RDMO Regels rondom research data

12 VSNU Gedragscode wetenschapsbeoefening (2004/2012) zorgvuldigheid
zorgvuldigheid betrouwbaarheid controleerbaarheid onpartijdigheid onafhankelijkheid RDMO Regels rondom research data

13 VSNU: onderzoeksdata “II.1 Het selectief weglaten van onderzoeksresultaten wordt gemeld en beargumenteerd. De gegevens zijn daadwerkelijk verzameld. De gebruikte statistische methoden zijn toepasbaar op de verkregen data.” RDMO Regels rondom research data

14 VSNU: onderzoeksdata “III.1 Onderzoek moet gerepliceerd kunnen worden om de juistheid ervan te testen. De keuze van de onder-zoeksvraag, de opzet van het onderzoek, de keuze van de gehanteerde methode en verwijzing naar geraad-pleegde bronnen is nauwkeurig gedocumenteerd.” RDMO Regels rondom research data

15 VSNU: onderzoeksdata “III.2 De kwaliteit van dataverzameling, data-invoer, dataopslag en dataverwerking wordt goed bewaakt. Goede verslaglegging van alle stappen en controle op de uitvoering is noodzakelijk (labjournaals, voortgangs-rapportages, documentatie van afspraken en beslissingen enz.).” RDMO Regels rondom research data

16 VSNU: onderzoeksdata “III.3 De bewaartermijn van ruwe onderzoeksgegevens is minimaal 5 jaar. Deze gegevens worden op aanvraag ter beschikking gesteld aan andere wetenschaps-beoefenaren.” RDMO Regels rondom research data

17 VSNU: onderzoeksdata “III.4 Ruwe onderzoeksgegevens worden zodanig gearchiveerd dat deze te allen tijde met een minimum aan tijd en handelen kunnen worden geraadpleegd.” RDMO Regels rondom research data

18 Enkele andere gedragscodes
Persoonsgegevens (VSNU; 2005) Biosecurity (KNAW; 2007) Openheid dierproeven (KNAW, VSNU, NFU; 2008) Belangenverstrengeling (KNAW, KNMG e.a.; 2012) Goed gebruik lichaamsmateriaal (Federa; 2011) RDMO Regels rondom research data

19 Universiteit van Amsterdam
centrale richtlijnen voor research data management uitgewerkt per onderzoeksinstituut/graduate school met inachtneming van (inter)nationale context, wet- en regelgeving, eisen van financiers en mores in vakgebied RDMO Regels rondom research data

20 Universiteit van Amsterdam
Streven: onderzoeksdata zijn accuraat, volledig, authentiek, betrouwbaar, herkenbaar, vindbaar, indien mogelijk raadpleegbaar en veilig Centrale rol voor datamanagementplan Institutionele verantwoordelijkheid voor richtlijnen, onderzoeker verantwoordelijk voor uitvoering RDMO Regels rondom research data

21 Toezichthouders Facultaire ethische commissies (FMG en FGw)
Vertrouwenspersoon Wetenschappelijke Integriteit Landelijk Orgaan Wetenschappelijke Integriteit / RDMO Regels rondom research data

22 Beleid: onderzoeksfinanciers
RDMO Regels rondom research data

23 KNAW Beleid Open Access en digitale duurzaamheid (2011)
Doel: toegankelijkheid en hergebruik van data Datanotitie bij elk KNAW-instituut Dataparagraaf in elk KNAW-onderzoeksplan Voorschriften voor alle KNAW-onderzoeksdata RDMO Regels rondom research data

24 KNAW Onderdelen dataparagraaf: Digitale duurzaamheid: opslag
Open Access: toegankelijkheid data Metadata: toegankelijkheid metadata RDMO Regels rondom research data

25 KNAW Alle KNAW-onderzoeksdata worden
uiterlijk bij afronding van het onderzoek duurzaam opgeslagen in een data repository en zijn na max. 18 maanden voor iedereen toegankelijk RDMO Regels rondom research data

26 NWO NWO-regeling subsidies (2011)
Doel: toegankelijkheid en hergebruik van data NWO is mede-eigenaar van data (§ 29) Data wordt goed en toegankelijk gedocumenteerd (§ 30) Data wordt goed en toegankelijk opgeslagen (§ 30) Data is beschikbaar voor verder onderzoek (§ 30) RDMO Regels rondom research data

27 NWO Datacontracten met DANS voor Maatschappij- en Gedragswetenschappen en Geesteswetenschappen Data deponeren in repository met Data Seal of Approval (DSA) binnen 3 maanden na beëindiging van onderzoeksproject RDMO Regels rondom research data

28 ZonMW Subsidiebepalingen (2013)
Doel: toegankelijkheid en hergebruik van data ZonMW is mede-eigenaar van data datamanagementplan in subsidieaanvraag kan onderzoek uitgevoerd met bestaande data? data deponeren RDMO Regels rondom research data

29 NWO Stichting Fundamenteel Onderzoek der Materie (NWO)
Technologiestichting STW (NWO/Economische Zaken) regeling intellectuele eigendomsrechten (FOM, STW) gedragscode belangenverstrengeling (STW) geen expliciete eisen m.b.t. (open) data RDMO Regels rondom research data

30 Andere onderzoeksfinanciers
Horizon 2020 (Europese Commissie) Research Councils (Groot-Brittannië) National Science Foundation (NSF, Amerika) Datamanagementplan verplicht Data (indien mogelijk) toegankelijk na onderzoek RDMO Regels rondom research data

31 Beleid: uitgevers & tijdschriften
RDMO Regels rondom research data

32 Nieuws onder de zon? RDMO Regels rondom research data
Ragnar Frisch, ‘Editorial’, Econometrica 1 (1933) 1, 3 | RDMO Regels rondom research data

33 DAP Data Availability/Archiving Policy:
data die aan artikel ten grondslag liggen, moeten beschikbaar zijn voor anderen beschikbaarheid van data is voorwaarde voor publicatie RDMO Regels rondom research data

34 DAP Verschillen tussen policies:
Welke data moeten gepubliceerd worden? Hoe/waar moeten data gepubliceerd worden? Wanneer moeten data gepubliceerd worden? RDMO Regels rondom research data

35 RDMO Regels rondom research data
RDMO Regels rondom research data

36 RDMO Regels rondom research data
RDMO Regels rondom research data

37 RDMO Regels rondom research data
RDMO Regels rondom research data

38 RDMO Regels rondom research data
RDMO Regels rondom research data

39 RDMO Regels rondom research data
RDMO Regels rondom research data

40 DAP Niet elke uitgever heeft (al) een DAP
DAPs bij OA én niet-OA journals DAPs worden niet altijd nageleefd Peer review van data? RDMO Regels rondom research data

41 Wetgeving RDMO Regels rondom research data

42 Relevante wetgeving Auteursrecht
Wet Bescherming Persoonsgegevens (WBP) Databankenrecht Wet Medisch-wetenschappelijk Onderzoek met mensen (WMO) Onpersoonlijke geschriftenbescherming Octrooirecht CAO’s RDMO Regels rondom research data

43 Auteursrecht Ruwe data (‘blote feiten’): onbeschermd
Verwerkte data (structurering, selectie, verwoording): beschermd indien resultaat van subjectieve keuzes RDMO Regels rondom research data

44 Auteursrecht In dienstverband gemaakt: werkgever heeft auteursrecht
Praktijk: universiteiten staan onderzoekers toe zelf afspraken te maken over door hen gemaakt werk RDMO Regels rondom research data

45 Auteursrecht Data verzameld door gelijkwaardige onderzoekers? Gedeeld auteursrecht Data hergebruikt in nieuwe dataverzameling? Auteursrecht blijft van kracht RDMO Regels rondom research data

46 Auteursrecht: toestemming nodig voor
data van een ander opnemen in publicatie data van een ander delen met derden data van een ander integraal opnemen in eigen databestand dat met anderen gedeeld wordt RDMO Regels rondom research data

47 Databankenrecht Databank: verzameling zelfstandige elementen,
die doorzoekbaar of systematisch geordend is, waarbij substantieel geïnvesteerd is in het verzamelen, controleren of presenteren van de inhoud in de vorm van een databank (≠ het creëren van de gegevens) RDMO Regels rondom research data

48 Databankenrecht: geen toestemming nodig voor
gebruik van een databank voor wetenschappelijk onderzoek, mits geen substantiële delen van de databank openbaar worden gemaakt gebruik van databanken van de overheid RDMO Regels rondom research data

49 Wet bescherming persoonsgegevens (WBP)
persoonsgegevens: gegevens betreffende geïdentificeerde of identificeerbare natuurlijke levende personen verschillende typen persoonsgegevens met elk een eigen beschermingsregime RDMO Regels rondom research data

50 VSNU Gedragscode voor gebruik van persoonsgegevens in wetenschappelijk onderzoek (2005) uitwerking van algemene normen in WBP voor maatschappij- en gedragswetenschappelijk onderzoek goedkeuring CBP verlopen, nieuwe versie op komst RDMO Regels rondom research data

51 Meer informatie De juridische status van ruwe data; een wegwijzer voor de onderzoekspraktijk (2009) Data in publiek-private projecten: juridische aspecten (2011) RDMO Regels rondom research data

52 Licenties RDMO Regels rondom research data

53 Creative Commons alle rechten als maker behouden
toestemming vooraf aan anderen om je werk te delen en/of bewerken RDMO Regels rondom research data

54 Creative Commons Naamsvermelding Naamsvermelding-GelijkDelen
Naamsvermelding-NietCommercieel Naamsvermelding-NietCommercieel-GelijkDelen Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken Naamsvermelding-NietCommercieel-GeenAfgeleideWerken CC0 Public Domain RDMO Regels rondom research data

55 Open Data Commons Public Domain Dedication and License (PDDL): delen, bewerken en creëren op basis van database ODC-BY: delen, bewerken en creëren op basis van database op voorwaarde van naamsvermelding RDMO Regels rondom research data

56 Open Data Commons Open Database License (ODC-ODbL): delen, bewerken en creëren op basis van database op voorwaarde van naamsvermelding, gelijk delen en open verspreiden RDMO Regels rondom research data

57 Colofon Presentatie: Mariëtte van Selm | selm@uva.nl
Beeld: Jørgen Stamp | M. van Selm, RDM Ondersteuning - basistraining voor informatiespecialisten, lesmateriaal sessie 5. Maart 2014. Dit werk is gelicenseerd onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationaal RDMO Regels rondom research data