Een andere invalshoek: antropologie in de praktijk van de gezondheidszorg © Cor Hoffer cultureel antropoloog / socioloog Parnassia Bavo Groep e-mail:

Presentatie over: "Een andere invalshoek: antropologie in de praktijk van de gezondheidszorg © Cor Hoffer cultureel antropoloog / socioloog Parnassia Bavo Groep e-mail:"— Transcript van de presentatie:

1 Een andere invalshoek: antropologie in de praktijk van de gezondheidszorg
© Cor Hoffer cultureel antropoloog / socioloog Parnassia Bavo Groep

2 Inspiratie: promotieonderzoek Universiteit Leiden ( ) naar islamitische genezers en hun cliënten in Nederland onderzoek voor de GGZ ( heden) naar de manier waarop allochtone Nederlanders psychische problemen beleven ervaringen deskundigheidsbevordering

3 Onderwerpen: interculturalisatie/diversiteit in de gezondheidszorg
relevantie antropologie voor de gezondheidszorg deskundigheidsbevordering conclusies

4 Interculturalisatie/diversiteit in de gezondheidszorg:
visie zorginstellingen (integraal en/of categoraal) beleid (inzake inhoud en personeel) praktijk: diagnostiek, behandeling en communicatie opleidingen

5 Antropologen in de gezondheidszorg:
beleidsmatig onderzoek deskundigheidsbevordering

6 Deskundigheidsbevordering:
kennis inzicht

7 Betekenis cultuur voor de zorg:
beleving van ziekte en problemen uiting geven aan ziekte en problemen omgang met ziekte en problemen hulpzoekgedrag

8

9

10

11 Mededeling Wij delen onze Marokkaanse broeders mee dat een ieder die een fqîh wil raadplegen, die is gespecialiseerd in de genezing van ziekten zoals (ten gevolge van) betovering, tqaf (meestal: impotentie als gevolg van magie), huiduitslag?, kinderziekten, de wens om te trouwen of zaken die betrekking hebben op werk en handel, contact kan opnemen met het volgende adres: Bezoekuren van 9 uur 's morgens tot 6 uur 's avonds. (vertalingen T.A.P. Lammers)

12

13

14

15

16

17 Medische paradigma’s:
reguliere geneeskunde complementaire geneeswijzen: sport, massages, kruiden en voedings- supplementen alternatieve geneeswijzen: homeopathie, healing/religieuze geneeswijzen

18 Verklaringsmodellen (VM’s):
disease (visie arts / hulpverlener) illness (visie, belevingswereld cliënt)

19 Effectiviteit psychotherapeutische interventies (Goosens 2010):
specifieke factoren % non-specifieke factoren: - gemeenschappelijke elementen (vertrouwen, werkrelatie etc.) % - placebo % - externe factoren % totaal %

20 Interculturele communicatie: begrippen
cultuur: manier van leven levensbeschouwing: levensvisie religie: betrokkenheid op het transcendente

21 Leefwereld cliënten: individu / persoon sekse leeftijd opleiding
sociaal-economische positie (sub)cultuur religie

22 Twee benaderingen concept cultuur:
statische benadering dynamische benadering

23 Wij- en ik-culturen: wij-cultuur: groep bepaalt identiteit
sociale controle eer schaamte ik-cultuur: individu bepaalt identiteit anonimiteit zelfontwikkeling schuld

24 ‘Cultuur’ als concept in de zorg: ‘culturaliseren’:
stereotypering verengen cultuur tot religie negeren subculturele verschillen negeren invloed veranderingen in land van herkomst benadrukken verschillen en negeren overeenkomsten

25

26

27 Diversiteit en dynamiek:
Surinaamse Nederlanders: Afrosurinamers, Hindostanen (hindoes, moslims), Javanen etc. Turkse Nederlanders: soennieten, alevieten, Arabieren, Turken, Koerden Marokkaanse Nederlanders: Berbers, Arabieren

28

29 Twee kanten van dezelfde medaille:
enerzijds is de mens produkt van zijn of haar cultuur anderzijds is de mens producent van zijn of haar cultuur

30 Wat te doen? kennis alleen volstaat niet:
het gaat om inzicht in de dynamiek van de alledaagse leefwereld van cliënten

31 Deskundigheidsbevordering:
trainingen (o.m. cultureel interview) lezingen intervisies casuïstiekbesprekingen

32 Cultural Formulation of Diagnosis (CFD):
Aanvulling op DSM IV Doel: systematisch achterhalen van: leven patiënt (medische) geschiedenis patiënt (culturele) belevingswereld patiënt hulpzoekgedrag patiënt sociaal-culturele context

33 5 aspecten CFD: 1. culturele identiteit 2. verklaringsmodellen
3. sociaal-culturele situatie van de patiënt 4. culturele elementen in de relatie tussen patiënt en hulpverlener 5. culturele factoren in diagnostiek en behandeling

34 Cultureel interview: concrete uitwerking CFD
aanvulling op gangbare intake vergt korte training en flexibele inzet

35 Ter illustratie: casus
Marokkaans-Nederlandse vrouw 27 jaar psychische en fysieke problemen religieuze genezer: ‘la’kes’ huisarts fysiotherapeute: uitleg relatie lichaam en geest koran lezen: zelfbezinning

36 Conclusies: diversiteit: visie, beleid, praktijk en onderwijs
antropologie: beleid, onderzoek en deskundigheidsbevordering deskundigheidsbevordering: kennis én inzicht