Theorieinstructie les 4A

Presentatie over: "Theorieinstructie les 4A"— Transcript van de presentatie:

1 Theorieinstructie les 4A
De Kap en de Staart 5 april 2017

2 De Kap Overring Voeghouten

3 Overring

4 Overring+voeghout

5 Voeghout

6 Voeghout – keep overring

7 De Kap Spantring Roosterhouten, Zonnestralen of spruiten

8 Voeghout met spruiten

9 Bevestigen spruiten

10 Spruitluiken

11 De Kap Windpeluw Steunder Steunderbalk IJzerbalk Penbalk Broekstuk
Dit is feitelijk een binnenkruier kap, alleen mist een hangeniersbalk Penbalk Broekstuk Achterbalk

12 Bevestiging windpeluw

13 Steunder/burgemeester

14 IJzerbalk

15 Penbalk

16 Penbalk met broekstuk Oude Knegt

17 De Kap Middelbalk/ Lange spruit Achterbalk/ Korte spruit
Nu word het toch een buitenkruier

18 Achterbalk

19 De Kap Voorkeuvelens Vorstbalk Voorwolf Kapspanten Achterwolf
Achterkeuvelens Gordingen

20 Spanten

21 Gordingen

22 De Kap Niet getekend: Rietsporen lopen verticaal, ook wel sparretjes
Rinkellatten zijn horizontaal op de rietsporen bevestigd Drie vorstplanken dekken de bovenkant van het riet en de vorstbalk af

23 Rietsporen/rinkellatten

24 Voorkeuvelens Keerstijl met schoor Voorkeuvelensbalk Weerstijl
Hoekstijl Windpeluw Van binnen of buiten?

25 Voorkeuvelens

26 Voorkeuvelens Windluiken Halssteen Steenbord Zwaardplanken Steenbed
Steenbedwiggen Kwastvrij plankje Baard (niet getekend)

27 Voorkeuvelens

28 Voorkeuvelens met baard

29 Achterkeuvelens

30 Stapeling Andere naam voor voorste lagering bovenas Bestaat uit:
Steenbedwiggen Vulplankjes Bovenste plankje kwastvrij vuren ivm zetten steen Halssteen ‘Grote stapeling’ duid op een schuine as.

31 Stapeling

32 Mogelijke problemen Delen van de as hangen in weer en wind
Voeghoutkoppen kunnen rotten Windpeluw kantelt of zakt in Windpeluw Steen kan in windpeluw zakken Mogelijk te zien aan smering Te zien aan ingrijping bovenwiel bovenbonkelaar Mogelijk slepen vang aan de onderkant

33 Mogelijke problemen

34 Bovenas Vroeger houten assen
Eerste gietijzeren assen uit Engeland eind 18e eeuw Waren te duur en te zwak Vanaf ongeveer 1836 in Nederland gegoten Vulstukken soms over de hele as om te ‘verstoppen’ In het begin ook een leugenkop toegepast. Als goedkoper alternatief gietijzeren insteekkop Voornamelijk in België gegoten

35 Houten bovenas Vierkante balk In askop roedgaten gehakt
Knuppelstroppen voor de stevigheid Hals en pen rondgedraaid In hals schenen ingelaten Pen kan schenen hebben maar ook een muts Eventueel taatslager, smering met kettinkje

36 Gietijzeren as Vanaf 1836 begon men assen te gieten in Nederland
Bekende fabrikanten: Fyenoord (eerst N.S.M., later N.S.B.M.) L.I. Enthoven & Co Wed. A. Sterkman & Zn, later Prins van Oranje Penn & Bauduin D.A. Schrettlen & Co Begin 20ste eeuw was de tweedehandsmarkt groot genoeg Vanaf de jaren ‘80 wordt weer gegoten NSM= Nederlandse Stoomboot Maatschappij

37 Boven: Maallust, Amerongen, onder: Volharding, Best
Gietijzeren as Askop Waterhol/ Kraag Hals Ribben Pen Walpen Kraag meer op houten as Boven: Maallust, Amerongen, onder: Volharding, Best

38 As bij poldermolen Waarland
Bovenas Let op boshout Vulstukken/ Boshout As bij poldermolen Waarland

39 Insteekkop Overgangsvorm Meer een Belgische oplossing
Askop heeft meest last van weersinvloeden Oplossing: askop met hals afzagen, vervangen door gietijzeren kop Inzetten askop komt heel precies ivm uitlijning

40 Insteekas Insteekkop bij De Hoop, Roosendaal
Insteekaskop Molen Moorsel, Belgisch Limburg

41 Lagering

42 Halslager

43 De Drie Lelies, Maasland
Bronzen lagerschaal De Drie Lelies, Maasland

44 Dekkerlager

45 Penlager: Broeksteen

46 Pensteen met tegel

47 Penlager met taats

48 As molen Boorsem, Belgisch Limburg
Houten as met muts As molen Boorsem, Belgisch Limburg

49 Pen met schenen DeMaasmolen, Nederasselt
Molen Opbrakel, Oost-Vlaanderen

50 Springbeugels

51 Indicaties bij smeren Streep in het vet
Mogelijk gebroken halssteen Voorkant blijft vet, achterkant droog Kantelen steen, kan op grote problemen duiden Warmlopen Beetje warm mag, tot handwarm Let wel op bij verandering Mogelijk verkeerde/te weinig smering Mogelijk te diep lopen Mogelijk problemen met steen

52 Staart Lange spruit Korte spruit Staartbalk Galghout Hangers
Lange schoor Korte schoor

53 Staart Klapmuts Leklatjes Gat voor Kruirad

54 Staart Pink

55 Ophanging staart

56 Staart

57 Galghout

58 Steun tegen doorhangen

59 Kruiraderen Kruirad Kruihaspel Windkoppel Kruilier Munnik met schenen
Spaken Gordingen Kruihaspel Geen gordingen Minder spaken, meestal 6 Windkoppel Doorlopende spaken Kruilier Soms rondgaande ketting

60 Oude knegt

61 Kruirad pink

62 Kruirad

63 Windkoppel spinnekop

64 Windkoppel De Otter Spaken achter elkaar

65 Kruihaspel Held Jozua

66 Kruihaspel Schoolmeester
Let op wig op rechterfoto

67 Kruirad en kruilier

68 Kruilier Links Winsum, rechts Jonge Schaap

69 Kruilier

70 En dan kan het ook heel anders
Kruien met een Tifford omdat het kruirad ontbrak

71 Vragen?

72 Fotoverantwoording Foto’s zijn eigen werk, behalve:
Restauratie Slagdijkster: Kees de Groot Restauratie Amerongen: Michel Dellebeke Oude Knegt: Christiaan de Groen Otter en Held Jozua: Jaap Kamphuis Assen Amerongen/Best: Michel Dellebeke Nieuwleusen 2x: Kees Vanger Hoekmolen: Dimitri Marangos Hals met schenen: Stefan Teeling Insteekas molen Boorsem, Pen molen Opbrakel, Pen molen Boorsem: Mike Ekelschot Penlager met taats: Mark Ravensloot Pen Maasmolen: Ruud Bax Lager De Drie Lelies: Rob van Zijl

73 Copyright Deze presentatie is gemaakt door André Koopal ten behoeve van theorieinstructie aan de afdeling Noord Holland van het Gilde vrijwillige molenaars. Deze presentatie kan als geheel vrijelijk gebruikt worden voor instructie over de kap De rechten van de afbeeldingen blijft bij de makers, neem voor gebruik contact met de maker op. Info: