VJV – De bestuursjurist tussen hamer en aambeeld?

Presentatie over: "VJV – De bestuursjurist tussen hamer en aambeeld?"— Transcript van de presentatie:

0 VJV – De bestuursjurist tussen hamer en aambeeld?
10 december 2010 De bestuursjurist: onzichtbaar & multifunctioneel © Prof. Ria JANVIER

1 VJV – De bestuursjurist tussen hamer en aambeeld?
10 december 2010 DE BESTUURSJURIST WAT is dat eigenlijk? © Prof. Ria JANVIER

2 VJV – De bestuursjurist tussen hamer en aambeeld?
10 december 2010 Een bestuursjurist… IS EEN JURIST In dienst van de overheid sensu lato Overheid ≠ monolithisch blok Bovendien niet zo eenvoudig af te lijnen Ook politiezones Quid, belangenverenigingen? Werkgeversorganisaties (VVSG – VVP) (Representatieve) vakorganisaties overheidspersoneel © Prof. Ria JANVIER

3 VJV – De bestuursjurist tussen hamer en aambeeld?
10 december 2010 Een bestuursjurist… OF / EN Die gespecialiseerd is in ‘bestuursrecht’ Niet elke bestuursjurist in de eerste betekenis houdt zich ook bezig met bestuursrecht Ook het omgekeerde is waar… Invulling VJV = jurist in overheidsdienst Overheidsjurist versus bedrijfsjurist Ook het omgekeerde is waar: niet iedereen die zich bezig houdt met bestuursrecht, is een bestuursjurist in de eerste betekenis. Ik zou dit vraagstuk nog kunnen compliceren door de vraag op te werpen of bijvoorbeeld universiteitsprofessoren die doctor in de Rechten zijn, ook de kwalificatie als bestuursjurist ‘verdienen’, dan nog zonder in te gaan op het onderscheid tussen gemeenschapsuniversiteiten en vrije universiteiten… © Prof. Ria JANVIER

4 VJV – De bestuursjurist tussen hamer en aambeeld?
10 december 2010 DE BESTUURSJURIST WIE is dat eigenlijk? © Prof. Ria JANVIER

5 VJV – De bestuursjurist tussen hamer en aambeeld?
10 december 2010 Enquête 338 respondenten Vrijwel op alle vragen geantwoord Wel slechts 334 antwoorden op de vraag naar geslacht  Eerste, explorerende enquête Profiel respondenten in kaart gebracht Niet per definitie ‘HET profiel van DE bestuursjurist’ ENQUÊTE Vrij behoorlijk aantal respondenten Vooral bestuursjuristen die zijn tewerkgesteld op het lokale bestuursniveau – cf. infra (wat wellicht toch ietwat een vertekening is ≠ geeft) © Prof. Ria JANVIER

6 VJV – De bestuursjurist tussen hamer en aambeeld?
10 december 2010 Enquête Beperkt aantal vooral ‘feitelijke’ gegevens Enkele werkhypothesen geformuleerd Niet gebaseerd op wetenschappelijke literatuur Veeleer vanuit een gezonde nieuwsgierigheid & gebaseerd op een soort van buikgevoel Kruistabellen → Bivariate analyse (Nog) geen multivariate analyse ENQUÊTE Enkele voorbeelden van beperkingen: Op de topics ‘motivatie’ en ‘functie-inhoud’ waren er meerdere antwoorden mogelijk. Dat is op zich geen probleem, maar er zou meer uit een dergelijke bevraging kunnen worden gedestilleerd als de respondenten bijvoorbeeld een rangorde hadden moeten aanbrengen. [Vervelend is ook dat met leeftijdscategorieën is gewerkt en niet met de exacte leeftijd] Een andere interessante vraag had kunnen zijn of de werkelijke functie-inhoud overeenstemt met degene waarvoor de betrokken bestuursjurist werd aangeworven. Voorbeeld van multivariate analyse: een hypothese zou kunnen zijn dat mannen pas op latere leeftijd overstappen op een tewerkstelling in overheidsdienst. Dit vereist een combinatie van de antwoorden op meerdere vragen uit de enquête: geslacht – leeftijd – aantal jaren bij de huidige werkgever – vorige werkgever (andere dan overheid). Ook nog even vermelden dat de antwoorden op de vraag aangaande het aantal jaren tewerkstelling bij de huidige werkgever op zichzelf niets opleveren. Die antwoorden zijn zeer uiteenlopend, gaande van 0 tot 33 jaar. Daar valt weinig of niets uit af te leiden. © Prof. Ria JANVIER

7 (Overheids)werkgever
VJV – De bestuursjurist tussen hamer en aambeeld? 10 december 2010 (Overheids)werkgever OVERHEIDSWERKGEVER Overgrote meerderheid (van de respondenten) is tewerkgesteld op het lokale bestuursniveau = 86,80% Welgeteld één respondent heeft zich beleden tot het federale bestuursniveau! Zeven respondenten vulden ‘anders’ in, bijvoorbeeld politiezones & belangenverenigingen (cf. supra), naast meerdere OCMW’s. [Let op – de categorie ‘anders’ is niet meegerekend in de verdeling van de overige percentages] © Prof. Ria JANVIER

8 VJV – De bestuursjurist tussen hamer en aambeeld?
10 december 2010 Leeftijd Ik heb het vooral moeilijk met het verklaren van de vrij grote dip in de leeftijdscategorie van 35 tot 39 jaar tussen de eerdere groep van 30 tot 34 jaar en de daarop volgende cohorte van 40 tot 44 jaar. Conjunctureel? Bizarre leeftijdsverdeling binnen de groep van de respondenten? Iemand een zinnige suggestie? Latere intrede na eerst andere horizonten te hebben verkend (vooral voor mannen? – cf. supra) kan niet dienen als verklaringsgrond, vooral omdat er opnieuw een nog grotere dip is in de leeftijdscategorie van 45 tot 49 jaar. © Prof. Ria JANVIER

9 VJV – De bestuursjurist tussen hamer en aambeeld?
10 december 2010 Geslacht Deze verdeling naar geslacht spoort wellicht wel goeddeels met de werkelijkheid, namelijk dat er meer vrouwen dan mannen kiezen voor een job bij de overheid. Voor welke redenen dat is, komt later nog aan bod (cf. infra). © Prof. Ria JANVIER

10 Statutair versus contractueel
VJV – De bestuursjurist tussen hamer en aambeeld? 10 december 2010 Statutair versus contractueel Deze vraag werd, moet ik toegeven, vanuit mijn persoonlijke interessesfeer toegevoegd. Het resultaat is overweldigend en ‘buiten verwachting’, te meer omdat de overgrote meerderheid van de respondenten op het lokale bestuursniveau actief is (cf. supra). CIJFERS VLAAMS GEWEST 2009 (zie RIJKSDIENST VOOR SOCIALE ZEKERHEID VAN DE PROVINCIALE EN PLAATSELIJKE OVERHEIDSDIENSTEN, Jaarverslag 2009, Brussel, eigen uitgave, 2010, Ambtenaren = 42,08% Gesubsidieerde contractuelen = 16,46% Andere overheidscontractanten = 41,46% Versus 42% © Prof. Ria JANVIER

11 ‘Statuut’ x Leeftijd x Geslacht
VJV – De bestuursjurist tussen hamer en aambeeld? 10 december 2010 ‘Statuut’ x Leeftijd x Geslacht De clichés worden niettemin bevestigd. De beperkte groep van de contractanten bestaat vooral uit jongeren en vrouwen. 20 – 34 jaar Vastbenoemd Contractueel Man (34) 58,82% (20) 41,18% (14) Vrouw (75) 58,67% (44) 41,33% (31) Geslacht Vastbenoemd Contractueel Man (129) 85,27% (110) 14,73% (19) Vrouw (205) 76,83% (157,5) 23,17% (47,5) NB – Twee vrouwen antwoordden ‘anders’ met als toelichting: decretale graad (= vastbenoemd) en tewerkgesteld bij 2 OCMW’s (één vastbenoemd, ander contractueel). Ik heb deze ‘anders’ antwoorden mee in de categorieën opgenomen. © Prof. Ria JANVIER

12 VJV – De bestuursjurist tussen hamer en aambeeld?
10 december 2010 Vorige werkgever Als we ‘andere overheid’ en ‘niet’ (dus geen vorige werkgever) samenvoegen, komen we tot de bevinding dat 54% echt wel ‘bewust’ voor een tewerkstelling als bestuursjurist heeft gekozen. Dit geldt met zekerheid voor de groep die ‘niet’ heeft geantwoord. Van degenen die al eerder bij een andere overheid waren tewerkgesteld, kan niet met zekerheid worden gezegd dat ze nooit eerder als werknemer of zelfstandige hebben gewerkt. Toch is dit een stevige indicatie dat er expliciet voor een tewerkstelling in overheidsdienst is gekozen. Dus mogelijk geldt voor een goed deel van de bestuursjuristen dat het werken bij / voor de overheid een soort van roeping is. De categorie ‘zelfstandige’ scoort relatief hoog. Uit de open antwoorden leid ik af dat er behoorlijk wat gewezen advocaten zijn die hun toga aan de haak hebben gehangen en hebben gekozen voor een tewerkstelling als bestuursjurist. © Prof. Ria JANVIER

13 VJV – De bestuursjurist tussen hamer en aambeeld?
10 december 2010 Motivatie Voor de poen, met andere woorden voor financiële redenen, moet je het niet doen… Dat (b)lijkt duidelijk. Dat moet toch wel ietwat worden gerelativeerd enerzijds en bovendien is er ook het (vooralsnog) voordeligere ambtenarenpensioen anderzijds. Eén van de respondenten geeft trouwens aan dat het startloon voor een net afgestudeerde vrij goed is, wat ook klopt. De belangstelling voor de functie-inhoud springt er overduidelijk ‘uit’ met een monsterscore als het ware. Dit is indrukwekkend. Want vanuit HR oogpunt is het gegeven dat de functie-inhoud de voornaamste drijfveer is, een zaligheid, gegeven dat dit een dito intrinsieke en warme motivator is. Dan verdwijnt tegelijk het financiële facet als extrinsieke en koele motivator in het niets, met andere woorden doet het geldelijke facet minder ter zake opdat de bestuursjuristen van een zekere bevlogenheid zouden getuigen. Persoonlijke redenen (gezin, werkuren, verplaatsingstijd…) staat op een goede tweede plaats. Men zou mogen verwachten dat deze motivator meer speelt voor vrouwen dan voor mannen. Dat bekijken we zo dadelijk. Mooi om vaststellen is ten slotte dat bijna een derde van de respondenten maatschappelijke betrokkenheid vermeldt als de reden waarom hij of zij koos voor een loopbaan bij de overheid. AANTAL ANTWOORDEN: 660 Gemiddeld hebben de respondenten dus twee antwoordmogelijkheden aangekruist. © Prof. Ria JANVIER

14 VJV – De bestuursjurist tussen hamer en aambeeld?
10 december 2010 Motivatie x Geslacht MOTIVATIE MAN VROUW Belangstelling functie-inhoud 32,80% 35,10% Maatschappelijke betrokkenheid 20,70% 11,60% Persoonlijke redenen 17,60% 26,70% Werkzekerheid 10,90% MOTIVATIE x GESLACHT Zowel bij mannen als vrouwen is de belangstelling voor de functie-inhoud de onbetwiste nummer 1. Op positie 2 staat maatschappelijke betrokkenheid bij de mannen en persoonlijke redenen bij de vrouwen. Dat laatste hoeft geen verwondering te wekken, want ook uit eerder onderzoek naar het psychologisch contract van (federaal) overheidspersoneel bleek de mogelijkheid tot het combineren van arbeid en gezin een belangrijke factor. En dat zulks voor vrouwen nog zwaarder doorweegt dan voor mannen, is als het ware een open deur intrappen. Het valt wel op dat qua maatschappelijke betrokkenheid als drijfveer vrouwen beduidend lager scoren dan mannen. Werkzekerheid is weliswaar niet onbelangrijk, maar vormt toch slechts in beperkte mate een stimulus om te opteren voor een tewerkstelling bij de overheid en dit element is schijnbaar geslachtsneutraal. MOTIVATIE x LEEFTIJD Maatschappelijke betrokkenheid blijkt als motivator niet echt leeftijdsgebonden. Mannen tussen 50 en 54 jaar lijken op het eerste gezicht iets minder geporteerd vanuit maatschappelijke betrokkenheid, daar waar de net lagere en de net hogere leeftijdsgroep, dus van 45 tot 49 jaar en van 55 tot 59 jaar, maatschappelijke betrokkenheid dan weer wel uitgesproken als een verantwoording voor hun keuze voor de overheid aanmerkt. Vrouwen gooien het sowieso minder over de boeg van de maatschappelijke betrokkenheid en dat staat los van hun leeftijd. Qua werkzekerheid is het niet onlogisch dat vooral de jongere mannen tot 39 jaar hier schijnbaar geen belang aan hechten, vanaf 40 jaar ligt dat plotsklaps anders. Binnen de groep van de vrouwen lijkt werkzekerheid niet leeftijdsgerelateerd. Motivatie x Leeftijd? © Prof. Ria JANVIER

15 VJV – De bestuursjurist tussen hamer en aambeeld?
10 december 2010 Functie-inhoud AANTAL ANTWOORDEN: 1142 De respondenten hebben dus gemiddeld meer dan drie antwoordmogelijkheden aangevinkt. Hieruit kan worden geconcludeerd dat de functie-inhoud blijkbaar vrij gevarieerd is. © Prof. Ria JANVIER

16 VJV – De bestuursjurist tussen hamer en aambeeld?
10 december 2010 Functie-inhoud TOP 3 (niet conflictueel) Adviesverlening en/of consulting Beleidsvoorbereidend werk Leiding geven / Management Open antwoorden: vaak op het financiële plan Open vraag: Bereiden Rechtenstudies daar (voldoende) op voor? © Prof. Ria JANVIER

17 Functie-inhoud x Geslacht
VJV – De bestuursjurist tussen hamer en aambeeld? 10 december 2010 Functie-inhoud x Geslacht FUNCTIE-INHOUD MAN VROUW Beleidsvoorbereidend werk 19,90% 17,40% Adviesverlening en/of consulting 19,40% 23,30% Leiding geven / Management 16,70% 14,60% Administratief werk 12,10% 8,60% FUNCTIE-INHOUD x GESLACHT Net iets meer mannen dan vrouwen hebben een leidinggevende functie of vervullen managementtaken. Ik had, eerlijk gezegd, een groter verschil verwacht. Een behoorlijk aantal mannen kwalificeert administratief werk als een deel van hun functie-inhoud, duidelijk meer dan vrouwen. Ook dat is voor mij een ietwat verrassend resultaat. FUNCTIE-INHOUD x LEEFTIJD? Beleidsvoorbereidend werk en administratief werk staat los van de leeftijd. Adviesverlening en/of consulting lijken iets af te nemen met de leeftijd. Leidinggeven en managementtaken nemen toe met de leeftijd. ADMINISTRATIEF WERK x AANWERVINGSWIJZE Ik had nog een bijkomende hypothese geformuleerd in de relatie tussen de functie-inhoud en de aanwervingswijze, namelijk dat vooral contractanten administratief werk uitvoeren. Hierbij werd uitgegaan van een dubbele theoretische veronderstelling. Administratief werk is inferieur, voornamelijk uitvoerend werk enerzijds. Dat uitgangspunt op zich is uiteraard al betwistbaar. Anderzijds geldt in theorie dat contractanten niet zouden kunnen / mogen worden ingezet voor kerntaken. Uit de kruistabel komt het volgende naar voor: Vastbenoemden en administratief werk: 97 / 268 = 36,19% Contractanten en administratief werk: 19 / 68 = 27,94% Functie-inhoud x Leeftijd? © Prof. Ria JANVIER

18 Interesse ervaringsuitwisseling
VJV – De bestuursjurist tussen hamer en aambeeld? 10 december 2010 Interesse ervaringsuitwisseling Cf. analoge initiatieven in Nederland en Groot-Brittannië (F. JUDO in RW , 4 december 2010, 592). © Prof. Ria JANVIER

19 Zoek de zeven verschillen…
VJV – De bestuursjurist tussen hamer en aambeeld? 10 december 2010 Zoek de zeven verschillen… PROFIELSCHETS BESTUURSJURIST PROFIELSCHETS De bestuursjurist is: Een vrouw Vooraan in de veertig In dienst van een lokaal bestuur Vastbenoemd (geniet bijgevolg werkzekerheid) Voor wie de functie-inhoud nog steeds de voornaamste drijfveer vormt Van wie de functie-inhoud zeer gevarieerd is En die gezin en werk in balans weet te houden CONCLUSIE De bestuursjurist is in ieder geval multifunctioneel en alvast iets minder onzichtbaar. © Prof. Ria JANVIER