Stijn Bruers. De titel… “De werkelijke morele beproeving van de mens, de meest fundamentele (die diep verborgen ligt), berust op zijn verhouding tot wie.

Presentatie over: "Stijn Bruers. De titel… “De werkelijke morele beproeving van de mens, de meest fundamentele (die diep verborgen ligt), berust op zijn verhouding tot wie."— Transcript van de presentatie:

1 Stijn Bruers

2 De titel… “De werkelijke morele beproeving van de mens, de meest fundamentele (die diep verborgen ligt), berust op zijn verhouding tot wie aan hem zijn overgeleverd: de dieren. En in dit opzicht lijdt de mens aan een fundamenteel debacle, zo fundamenteel dat daaruit alle andere debacles voortkomen.” (Milan Kundera in De ondraaglijke lichtheid van het bestaan) Debacle (v.(m.)&o.;-s), 1 algehele ineenstorting, syn. val, ondergang; 2 volslagen mislukking.

3 Overzicht Impact van de veeteelt op natuur menselijke gezondheid dierenwelzijn Een argumentatie voor dierenrechten De psychologie van de vleeseter Discussie

4 Veeteelt en milieu “De veeteeltsector behoort tot de top twee of drie van de belangrijkste oorzaken van de ernstigste milieuproblemen, zowel lokaal als globaal.” “De veeteeltsector is waarschijnlijk de belangrijkste speler in het verlies van biodiversiteit.” (United Nations Food and Agriculture Organization) “Een substantiële vermindering van de milieu-impact is enkel mogelijk met een substantiële wereldwijde verandering van voedingspatroon, weg van dierlijke producten.” (IPSRM, UNEP)

5

6 Veeteelt en milieu: biodiversiteit 5 oorzaken van biodiversiteitsverlies 1. Habitatverlies 88% van ontbossing Zuid-Amerika 78% van landbouwoppervlakte Mangrovewouden voor garnalen 2. Vervuiling Mestoverschot -> eutrofiëring 65% van ammoniakuitstoot in Vlaanderen -> verzuring 500 ton diergeneesmiddelen per jaar in Nederland

7 Veeteelt en milieu: biodiversiteit 3. Overexploitatie Wereld: ¾ van visbestanden volledig of overbevist Europa: 88% van visbestanden overbevist Lege zee: 2050 6 kg bijvangst voor 1 kg garnalen 4. Agressieve exoten GGO’s Grazende runderen,… 5. Klimaatopwarming 18% van wereldwijde broeikasgasemissies ± 1/3 van biodiversiteitsverlies Dubbele overbevolking: mensen en landbouwdieren

8 Veeteelt en milieu: voetafdrukken Ecologische voetafdruk: gebruik van biologisch productieve (vruchtbare) aardoppervlakte (gebruik van land, fossiele brandstoffen en hernieuwbare materialen) Watervoetafdruk: gebruik van zoet water (verdamping en vervuiling) Koolstofvoetafdruk: uitstoot van broeikasgassen (CO2, methaan, lachgas,…) Stikstofvoetafdruk: uitstoot van actieve stikstofverbindingen (ammoniak, lachgas, stikstofoxiden,…)

9 Ecolife, 2010

10 Veeteelt en milieu: watervoetafdruk

11 Veeteelt en milieu: stikstofvoetafdruk

12 Veeteelt en milieu: consumptie EU

13 Veeteelt en milieu: inefficiëntie vruchtbaar land, fossiele brandstoffen, water, pesticiden, veevoeders, diergeneesmiddelen Dierlijke producten Nitraten, broeikasgassen, verzurende gassen

14 Vlees, vis en gezondheid: consument Acute voedselvergiftigingen 70% besmetting via vlees: E. coli, salmonella, cryptosporidium, listeria en campylobacter Chronische ziekten op lange termijn Hoge bloeddruk, hoge cholesterol, zwaarlijvigheid (WHO top 10) In EU: 12.800 mensen/jaar : hart- en vaatziekten En verder: beroertes, herseninfarcten, diabetes, nierziekten, osteoporose, Alzheimer, prostaatkanker, kolonkanker, pancreaskanker BSE Giftige stoffen in vis: zware metalen, dioxines, PCB’s, pesticiden, brandvertragers

15 Veeteelt en gezondheid: producent 30% van Nederlandse varkenshouders heeft longklachten en 25% is besmet met de MRSA-bacterie Risico verwonding bij slachters: 3 x hoger dan andere sectoren Levensgevaarlijke verwondingen, tendinitis, het carpaletunnel-syndroom Posttraumatische stress-stoornissen (PITS) bij slachters

16 Veeteelt en gezondheid: bevolking Nieuwe zoönotische ziekten: Mexicaanse varkensgriep, vogelgriep, Nipah-virus, SARS-virus, Q-koorts, Strep suis,… Antibiotica-resistente bacteriën: MRSA, ESBL, Salmonella Ondervoeding: +30% graanoogst -> oneetbare mest 80% van veevoeder is geschikt voor mensen

17 Veganisme en gezondheid “Een goed gepland vegetarisch, inclusief veganistisch, voedingspatroon is gezond en geschikt voor mensen in alle levensstadia, inclusief tijdens de zwangerschap, de borstvoedingsperiode, de kindertijd, de adolescentie, en voor atleten.” (American Dietetic Association, de grootste beroepsvereniging van voedingsdeskundigen)

18 Veganisme en gezondheid Carl Lewis (9 Olympische gouden medailles atletiek) Scott Jurek (meervoudig winnaar van de beruchte Badwater Ultramarathon en de Spartathlon) Mac Danzig (meervoudig wereldkampioen worstelen en winnaar Ultimate Fighting Championships)

19 Veeteelt en dierenwelzijn

20

21

22 Visvangst en dierenwelzijn

23 Drie stellingen over het vlees op ons bord We willen het niet weten, maar wel eten Als we het weten, willen we het vergeten Want als we het eten en het weten, botst het met ons geweten

24 Een argumentatie voor dierenrechten: het basisrecht Dilemma 1: het treinspoor en de wissel

25

26 Een argumentatie voor dierenrechten: het basisrecht Dilemma 1: het treinspoor en de wissel Dilemma 2: het treinspoor en de brug

27

28 Een argumentatie voor dierenrechten: het basisrecht Dilemma 1: het treinspoor en de wissel Dilemma 2: het treinspoor en de brug Dilemma 3: de vrachtwagen Dilemma 4: de chirurg en de verpleegster ??????????????????????? Het basisrecht: het recht om niet gebruikt te worden als louter middel voor onze doelen

29 Een argumentatie voor dierenrechten: antidiscriminatie Discriminatie is ? het berokkenen van een nadeel aan een individu door het maken van een waardegeladen onderscheid tussen individuen op grond van eigenschappen die in die situatie niet ter zake doen, geen geldig motief vormen of niet moreel relevant zijn. Racisme, seksisme,… en … soortisme

30

31 Ongeneesbaar diep mentaal gehandicapt weeskind Varken Mentale leeftijdBaby van 3 maandenKind van 3 jaar GedragAgressiefZachtaardig Persoonlijke hygiëneVuilProper (modderbad,…) Sociale bandenGeen familieSterke band met familie en vrienden BehandelingWordt verzorgd, begeleid, gewassen,… Wordt gecastreerd, verminkt, opgesloten, vuilgehouden, vetgemest, verhandeld, geslagen, geslacht, opgegeten Motief van behandelingWelzijn van gehandicapteEigen genot

32 Een argumentatie voor dierenrechten Uitgangspunt 0. Een consistentere ethiek is beter dan een minder consistente ethiek. Uitgangspunt 1. Alle bewuste of voelende mensen hebben het basisrecht. Uitgangspunt 2. Discriminatie is het maken van een waardegeladen onderscheid en het ontzeggen van rechten (een aparte behandeling) aan individuen of groepen op grond van moreel irrelevante criteria (kenmerken die in die situatie geen aanvaardbaar motief vormen).

33 Een argumentatie voor dierenrechten Uitgangspunt 3a. Onder moreel irrelevante criteria vallen o.a. uiterlijke kenmerken (huidskleur, geslacht, gedrag,…), genetische eigenschappen (ras, etniciteit, genetische verwantschap…), onbetrouwbare criteria en arbitraire criteria. Iets wat arbitrair is, kan geen stevig fundament in een moreel systeem zijn, want dat houdt een gevaar voor opportunisme in. Uitgangspunt 3b. Het genetisch-biologisch criterium ‘soort’ is gebaseerd op genetische en uiterlijke kenmerken, en is veel te onbetrouwbaar, arbitrair en vergezocht.

34 Als een wezen een naast familielid heeft dat potentieel vruchtbare nakomelingen had kunnen krijgen met een verzameling van wezens die een IQ hoger dan 90 hebben, dan krijgt dat wezen het basisrecht Een humanzee? Een chimens? 3 de onderste???

35 Een argumentatie voor dierenrechten Uitgangspunt 3c. Criteria die samenvallen met het genetisch-biologische criterium ‘soort’ zijn onbetrouwbaar. Conclusie 1. Er is geen enkel moreel relevant criterium aan te wijzen dat alle en alleen mensen hebben. Conclusie 2. Een diereneter die het immoreel vindt om mensen op te eten (uitgangspunt 1), maakt zich schuldig aan discriminatie.

36 Een argumentatie voor dierenrechten Uitgangspunt 4. Criteria die een duidelijke betrekking hebben op morele begrippen (zoals het concept van rechten), of criteria die volgen uit waardevol geachte gevoelens die van belang zijn bij het morele beslissingsvermogen van mensen (zoals morele deugden of emoties die ten grondslag liggen aan het toekennen van rechten aan anderen), zijn moreel relevant. Uitgangspunt 5. Een recht is een bepaalde wijze van een bescherming van een belang. Uitgangspunt 6. Voelende (perceptueel bewuste) wezens hebben complexe belangen en kunnen die belangen gewaarworden

37 Een argumentatie voor dierenrechten Uitgangspunt 7. Bezorgdheid, empathie en medeleven zijn waardevolle gevoelens (deugden) die van invloed zijn op ons ethisch handelen. Uitgangspunt 8. We kunnen bezorgdheid voelen voor voelende wezens, omdat die belangen hebben en dus kwetsbaar zijn. We kunnen empathie (medeleven) hebben met voelende wezens. Conclusie 3. Voelen (bewustzijn) is een moreel relevant criterium.

38 Een argumentatie voor dierenrechten Uitgangspunt 10. We gaan ervan uit dat mentaal gehandicapte mensen bewuste en voelende wezens zijn. Uitgangspunt 11. De kans dat gewervelde dieren met een functioneel zenuwstelsel een bewustzijn en gevoelens hebben is even groot als de kans dat mentaal gehandicapten een bewustzijn en gevoelens hebben. (adaptieve rol van gevoelens, anatomische eigenschappen, gedrag, fysiologische veranderingen,…)

39 Een argumentatie voor dierenrechten Conclusie 4. We moeten ervan uitgaan dat gewervelde dieren zoals koeien of varkens ook duidelijk bewuste, voelende wezens zijn. Gewervelde dieren hebben dus gelijkaardige belangen als bv. mentaal gehandicapte mensen. Uitgangspunt 12. Alle vormen van discriminatie zijn immoreel en moeten verboden worden. Discriminatie dient te worden opgeheven door het uitbreiden van de morele gemeenschap (de verzameling van wezens die aanspraak kunnen maken op rechten) tot alle individuen die (waarschijnlijk of zeker) voldoen aan de moreel relevante criteria. Die uitbreiding moet zeker gebeuren indien er geen sprake is van het in gevaar komen van onze vitale belangen (het belang om te blijven leven).

40 Een argumentatie voor dierenrechten Uitgangspunt 13. Het toekennen van het basisrecht aan gewervelde dieren met een functioneel animaal zenuwstelsel vormt geen bedreiging voor onze vitale belangen (bv. als het gaat om eten). Conclusie 6. We kunnen het basisrecht uitbreiden naar alle wezens die duidelijk een bewustzijn hebben en kunnen voelen. Eindconclusie. We moeten de morele gemeenschap uitbreiden door ook alle niet-menselijke maar wel duidelijk bewuste en voelende wezens het basisrecht toe te kennen. Dit resulteert in een veganistische levenswijze.

41 De psychologie van vleeseters

42 De psychologie van diereneters

43 De psychologie van lijkeneters 150 drogredenen (waarom?) 90% : minstens 2 weerleggingen (max. is 7!) Reacties van lijkeneters (waarom?)

44 De psychologie van vleeseters Waarom gaan tomateneters geen discussies aan en drogredenen gebruiken als hun gedrag bekritiseerd wordt? Waarom durven we niet eigenhandig (met handen en mond) een kip doden? Waarom durven 85% van de Amerikanen geen dier slachten? Waarom eten we geen honden? Waarom mogen dieren wel lijden voor ons genot, als ze niet “onnodig” mogen lijden? Waarom zijn er meer vrouwelijke vegetariërs?

45 De psychologie van lijkeneters Waarom is een vleeseter niet tevreden met de Dikke Vegetariër? Waarom gebruiken de meeste vleeseters planten om hun vlees op smaak te brengen? Waarom begint een recept met “500 gr varkensvlees, 750 gr aardappelen,…”? Waarom staat de man achter de barbecue? Waarom vindt een vleeseter een veggieworstje lekkerder als hij denkt dat het vlees is? Waarom is er wel een hiërarchie in vleesproducten maar niet in groenten? Waarom wel een “goeie steak à point” maar niet een “goeie wortel al dente”?

46 De psychologie van diereneters Het vlees op ons bord is een uithangbord van sociale status.

47 Ethische illusies Intrinsieke waarde van dier Intrinsieke waarde van mens (Moreel) irrelevante eigenschappen

48 Ethische illusies Vlees eten Antidiscriminatie Basisrecht van mensen

49 Ethische illusies Gestaltswitch

50 De psychologie van diereneters Hebben we een morele blinde vlek? “Wir haben es nicht gewusst” “… dat alle mensen gelijk geschapen zijn, en dat zij door hun Schepper begiftigd zijn met zekere onvervreemdbare Rechten; dat daaronder vallen: Leven, Vrijheid en het najagen van Geluk.” (President Thomas Jefferson, 1776)

51 De psychologie van diereneters De 5 stadia van rouwverwerking (Elisabeth Kubler-Ross) 1. Ontkenningsfase 2. Agressiefase 3. Onderhandelingsfase 4. Depressiefase 5. Aanvaardingsfase “Elke waarheid gaat door drie stadia. Eerst wordt ze belachelijk gemaakt. Daarna wordt ze gewelddadig onderdrukt. En ten slotte wordt ze aanvaard als zijnde evident.” (A. Schopenhauer)

52 De psychologie van dierenactivisten Leven we in een dierenholocaust? “Ogenschijnlijk beweeg ik me volkomen ontspannen onder de mensen, ga ik volkomen normaal met ze om. Is het mogelijk, vraag ik me af, dat ze allemaal betrokken zijn bij een misdaad van verbijsterende omvang?” (J.M. Coetzee)

53 De psychologie van de vleeseter: antropomorfismen

54

55 Bedankt voor uw aandacht. Nog vragen?