Basis MAI1 Basiscursus MAI-5 B. J. Wielinga. Basis MAI2 Hoofdstuk 5 Het Recht Gebruik van netwerken verandert de machtsverhoudingen Thema: kan het recht.

Presentatie over: "Basis MAI1 Basiscursus MAI-5 B. J. Wielinga. Basis MAI2 Hoofdstuk 5 Het Recht Gebruik van netwerken verandert de machtsverhoudingen Thema: kan het recht."— Transcript van de presentatie:

1 Basis MAI1 Basiscursus MAI-5 B. J. Wielinga

2 Basis MAI2 Hoofdstuk 5 Het Recht Gebruik van netwerken verandert de machtsverhoudingen Thema: kan het recht bescherming bieden? Recht is gelegitimeerde macht

3 Basis MAI3 Recht, Wet en ICT Wet- en regelgeving loopt altijd iets achter op nieuwe technologische ontwikkelingen. Maar de wet- en regelgeving rond ICT loopt steeds verder achter. Er zijn een aantal redenen aan te geven waarom wetgeving m.b.t. ICT moeilijk is.

4 Basis MAI4 Redenen (1) Informatie en communicatie zijn ongrijpbaar, er zijn niet altijd rechtspersonen uitoefening van recht in netwerken is moeilijk (waarneming, bewijs en vervolgbaarheid zijn problematisch) Internationaal karakter van netwerken

5 Basis MAI5 Redenen (2) Begrippenkader van jurist is (nog) niet goed toepasbaar op ICT. Doorstroomeconomie is moelijk te controleren scheidslijnen verdwijnen (er moet een algemeen informatie en communicatie recht komen) integrale herziening (huidige wetgeving is tegenstrijdig)

6 Basis MAI6 Thema’s voor kaderwetgeving Overheidsregulering Informatie- en communicatievrijheid Eigendomsrecht Privacy

7 Basis MAI7 Informatiebeleid glipt Grensoverschrijdende technologie wereldmarkt beleid van privatisering beleid van deregulering

8 Basis MAI8 Toch Overheidsregulering Belang van natuurlijke monopolies Eenzijdigheid van informatieverkeer en de daarbij behorende macht

9 Basis MAI9 Gevolgen van verdwijnende natuurlijke monopolies Commercialisering kan groepen uitsluiten connectiviteit en toegankelijkheid vereisen standaarden concurrerende netwerken zijn duur en kunnen afgelegen gebieden uitzonderen meer overcapaciteit in daluren hoge vaste investeringen verschraling van de kwaliteit

10 Basis MAI10 Noodzaak van regulering Allocutie: regulering noodzakelijk Consultatie: civielrechtelijke regulering Registratie: bescherming van de decentrale bron van gegevens Conversatie: infrastructuur en bewaking van vrijheid en vertrouwelijkheid

11 Basis MAI11 Wetten en regels Mediawet Privacywet Eigendomsrecht (auteursrecht) Staatsrecht en cultuurpolitiek Bescherming vrije concurrentie Telegraaf- en telefoonwet

12 Basis MAI12 Huidige ontwikkelingen Oligopolisering Gedoogbeleid Liberalisering van de markten Stimulering van wenselijke ontwikkelingen

13 Basis MAI13 Informatie- en communicatievrijheid Nationaal en Internationaal grondrecht Nederland: vrijheid van meningsuiting Censuurverbod aan de overheid opgelegd De rol van de overheid is vooral passief De overheid kan ook een meer actieve rol spelen door IC vrijheid te bewaken

14 Basis MAI14 Waar ligt de grens Criminelen tasten vrijheid en veiligheid van anderen aan. Probleem is grens tussen publieke en private communicatie Private communicatie mag alleen afgetapt worden als er strafbare handelingen worden vermoed.

15 Basis MAI15 Maatregelen Wetgeving (vaag of specifiek?; noodwetgeving) zelfregulering (gedragscodes, weren van bepaalde gebruikers, meldpunten) technische maatregelen (filters, coderingen)

16 Basis MAI16 Zelfbeschikkingsrecht (1) Recht op IC-vrijheid van een individu eindigt wanneer andere individuen benadeeld worden. Voor staten is vrij IC-verkeer mogelijk in conflict met soevereiniteit, nationale veiligheid, openbare orde, culturele identiteit en economische belangen.

17 Basis MAI17 Zelfbeschikkingsrecht (2) Staten hebben zelfbeschikkingsrecht op grond van mondiale afspraken. Problem met netwerken ontstaan op verschillende gebieden: –juridisch –economisch –politiek –militair –cultureel

18 Basis MAI18 Eigendomsrecht Botsing tussen IC-vrijheid en eigendomsrecht: informatie als persoonlijk goed dat niet ontvreembaar is. Kennis als “commodity”, economisch product

19 Basis MAI19 Kennis Productie van kennis is duur, verspreiding goedkoop. Productie en consumptie van kennis is een hoog-risico activiteit. Kennis is niet tastbaar. Wie is de eigenaar van kennis?

20 Basis MAI20 Toepassing van strafrecht Computergegevens zijn “(im)materiele goederen met economische waarde. Aanpassingen aan de Wet Computercriminaliteit met een (beperkt) aantal nieuwe begrippen

21 Basis MAI21 Problemen met strafrecht Computergegevens zijn “geestesproducten” en vallen onder intellectueel eigendomsrecht. Opsporing en vervolging zijn problematisch Aangiftebereidheid is klein Bewijsvoering is moeilijk Materieel en intellectueel eigendom worden niet voldoende onderscheiden

22 Basis MAI22 Oplossingen (1) Wetgeving: Auteursrecht (“werken” met een eigen persoonlijk en origineel karakter) Problemen: –Inhoud en vorm zijn veranderlijk –Inbreuk (namaak) kan moeilijk bewezen worden –Creativiteitsbescherming is niet duidelijk van toepasing op ICT (prestatiebescherming)

23 Basis MAI23 Oplossingen (2) Licentierecht i.p.v. eigendomsrecht Zelforganisatie: –Public domain s/w –GPL –Freeware –Shareware Kosten gedekt door “neven”activiteiten

24 Basis MAI24 Oplossingen (3) Technische oplossingen: –Encryptie –Digitaal watermerk –Datametering

25 Basis MAI25 Electronische diensten/handel Electronisch betalingsverkeer is goed geregeld Electronische handel (e-commerce en EDI) is nog problematisch Electronische diensten zijn nog erg in ontwikkeling en rechten en plichten zijn nog onduidelijk

26 Basis MAI26 Informationele Privacy Beperkte gegevens opslag (zo weinig mogelijk) Kwaliteit moet goed zijn Allen verzameling voor een duidelijk doel De betrokkene moet worden geinformeerd over de opgeslagen gegevens en het gebruik

27 Basis MAI27 Wetten Wet op de PersoonsRegistratie (WPR) –Is verouderd (1990) –Is niet (meer) adequaat voor moderne ICT –Wordt vervangen door WBP Wet Bescherming Persoonsgegevens(WBP) –Moest in 1998 ingevoerd zijn –Is eind 1998 aangenomen –Wodrt (waarschijnlijk) medio 2001 ingevoerd

28 Basis MAI28 WBP Proces georienteerd (i.p.v. statische dataorientatie) Processen: bewerken, bewaren, uitwerken, verspreiden enz. Persoonsgegeven: elk gegeven dat betrekking heeft op een natuurlijk, identificeerbaar of geidentificeerd persoon

29 Basis MAI29 Bereik Zowel overheid als private sector vallen onder de wet Er worden wel uitzonderingen gemaakt voor “standaard” administraties zoals ledenadministratie, personeelsadministratie, leerling/studentadministratie e.d. Andere registraties moeten worden aangemeld bij de Registratiekamer met een regelement.

30 Basis MAI30 Gevoelige gegevens Ras, gezondheid,religie, seksuele voorkeur enz hebben een aparte status en zijn extra beschermd. De grenzen van de categorie zijn vaag.

31 Basis MAI31 Uitvoering WBP Kwaliteitseisen Rechten geregistreerden Koppeling van gegevens Sancties (nog beperkt: Fl. 5000 boete) Steunt sterk op zelfregulering Internationaal is er geen greep op te krijgen

32 Basis MAI32 Zelfregulering Gedragscodes, b.v. beperking van combinaties van taken in ICT systemen Beperkt bewaren van gegevens Het individu heeft zeer weinig inzicht in wat er opgeslagen wordt

33 Basis MAI33 Andere vormen van privacy Relationele privacy: –Electronische infiltratie in het huis –Email monitoring –Spam –ANI –Internet logging