Derivationele morfologie

Presentatie over: "Derivationele morfologie"— Transcript van de presentatie:

1 Derivationele morfologie
Yannick Bitane Matthijs Brendel Linda Slegers 22/06/2004

2 Opbouw Inleiding Adjectieven (Linda) Naamwoorden (Matthijs)
Werkwoorden (Yannick) Afsluiting

3 Zinnen Opbouw dmv typen: Jan pest de hond np (np\s)/np np/n n

4 Woorden Samengestelde woorden Woordsoort Samenstelling: groenten-boer
Afleiding (dmv affixen): schoon-heid Woordsoort schoon  schoon-heid (a  n) zelfstandig  on-zelfstandig (a  a)

5 Typering voor woorden a, n, v als atomen -heid :: a\n.

6 Grammaticaal? Syntactische aspecten Semantische aspecten
*werken-baar Semantische aspecten *vlucht-ing, *be-groenen Fonologische aspecten lila-achtig, *lila-ig

7 Adjectieven A  A A  N A  V Prefix on-zelfstandig, over-actief
Suffix groen-achtig, muff-ig A  N Zonder affix complex, geheim Suffix schoon-heid, bang-erd A  V Zonder affix rijp-en, dod-en Prefix ont-groen-en, ver-klein-en

8 Beperkingen super-mooi, *super-metalen
zelfstandig-heid, *rechthoekig-heid Relatief Absoluut Fluwelen:  a Niet: a/a

9  gebruik (1)

10  gebruik (2)

11 Naamwoorden N  N Suffigering -icus, -er, -ster, -in, -es, -je,
-tje, -kje, -pje N  A Suffigering -achtig, -ig, -erig, -lijk, -elijk, -loos, -eloos N  V Prefigering ont-, ver-, be- Suffigering -en, -eren, -ueren, -iseren

12 Klassen van naamwoorden
Persoonsnamen (boer, ober, etc.) npers Stofnamen (melk, zand, glas, etc.) nstof Plaatsnamen (utrecht, parijs, etc.) nloc Verzamelnamen (leger, politie, etc.) nverz Eigennamen (michael, jan-peter, etc.) nnaam Abstracta (liefde, oorlog, rente, etc.) nabstr Overig (fiets, tafel, kat, etc.) n

13 N  N Suffigering Meeste suffixen in deze categorie zijn niet productief. Beperkt tot uitheemse woorden (-euse, -ice) Semantisch beperkt (-schap, -theek) Lexicaal beperkt (-dom) Soms N-klasse verandering door suffigering  Implementatie: suffix :: bronklasse\doelklasse.

14 Diminutief suffix (-je, -tje, -etje, -kje, -pje)
Wel productief, sterk afhankelijk van N-klasse. Persoonsnamen: + bijna geen uitzonderingen Stofnamen: enkele uitz. (biertje, chocolaatje) Plaatsnamen: Verzamelnamen: - enkele uitz. (legertje) Eigennamen: enkele uitz. (?michaelletje) Abstracta: +/- de meeste niet, enkele wel Overig: nauwelijks uitz.

15 Diminutief suffix: Implementatie
je :: n\n. je :: nnaam\nnaam. je :: npers\npers. Uitzonderingen: lexicaliseren.

16 N  A Suffigering -achtig, -ig, -erig, -lijk, -elijk, -loos, -eloos: Grote productiviteit, maar grammaticaliteit sterk afhankelijk van semantiek. Overige suffixen: Beperkt productief, lexicaliseren.

17 N  V Suffigering -eren Beperkte productiviteit, geen systeem. Lexicaliseren. -en Grote productiviteit. Kan met persoonsnamen, verzamelnamen, stofnamen en overige nouns. Implementatie: en :: npers\v. en :: nverz\v. en :: nstof\v. en :: n\v.

18 N  V Prefigering Grote productiviteit, geen systematiek.
Grammaticaliteit sterk afhankelijk van semantiek. Kan niet met plaatsnamen, eigennamen en abstracta. Implementatie: ont :: v/(n/ensuf). ont :: v/(npers/ensuf). ont :: v/(nverz/ensuf). ont :: v/(nstof/ensuf).

19 Verba (werkwoorden) V  V V  N V  A
Prefix ver-slapen, ont-steken, be-spreken Suffix krab-belen, red-deren V  N Prefix ge-klets Suffix sprek-er, leer-ling, raad-sel, kom-st V  A Suffix lees-baar, verkies-lijk, volg-zaam prat-erig, weiger-achtig

20 V  A Suffigering -achtig: babbelachtig, geefachtig, hebachtig, klaagachtig, regenachtig, schrijfachtig, schrikachtig, vergeetachtig, weigerachtig; -erig: bijterig, kletserig, opruimerig, schreeuwerig, slaperig, zeurderig, plakkerig, (stam eindigt op -el of -er) -ig: huiverig, *huivererig; kwetterig, *kwettererig; duizelig, *duizelerig; stuntelig, *stuntelerig

21 V  N Suffigering -erij: draverij, knoeierij, pocherij, poetserij, (krom)praterij, vleierij; (grondwoord eindigt op -el of -en (sjwa)) -arij: babbelarij, huichelarij, goochelarij, keuvelarij, rekenarij; (grondwoord eindigt op -eren) -atie: confrontatie, evacuatie, felicitatie, misinterpretatie, presentatie; ((bab(b) º el)en) Implementatie: babbel :: vel. arij :: vel\n. (present º eren) Implementatie: presenteren :: veren. arij :: veren\n.

22 V  V Prefigering

23 Referenties De elektronische ANS: http://oase.uci.kun.nl/~ans/
Morfologie - De woordstructuur van het Nederlands. Booij, G. en Van Santen, A. Amsterdam University Press, 1998.