De onderneming als partner in de ketenwerking

Presentatie over: "De onderneming als partner in de ketenwerking"— Transcript van de presentatie:

1 De onderneming als partner in de ketenwerking
Bart De Bie

2 ‘Just say NO’ is niet altijd eenvoudig Sterke wetgeving helpt
Corruptie of compliance ? i-Force - Independant Forensic Auditors

3 16 Sept 2009 : IKEA bijt tanden stuk op Russische corruptie
IKEA TOPMAN  Anders Dahlvig (Cijfers TI : omkoping in Rusland = jaarlijks 300 miljard $) Toen de Zweedse meubelketen Ikea in 2000 zijn eerste Russische winkel in Moskou zou openen, kreeg die luttele weken voor die première bezoek van een aantal vertegenwoordigers van de lokale energieleverancier. Hun boodschap was eenvoudig: indien Ikea licht in zijn winkel wilde moesten daarvoor steekpenningen worden betaald. Ikea reageerde snel en kordaat: het huurde een aantal dielselgenerators, krachtig genoeg om een volledig shoppingcentrum te verlichten. Ook bij het openen van andere Ikeavestigingen in Rusland spaarde het bedrijf nooit haar kritiek op de Russische corruptie. Het ging zelfs prat op de ‘creatieve respons', die het op de omkopingspraktijken vond, ‘eerder dan zich te laten doodknijpen'. Maar het probleem blijkt nu dieper te liggen dan gedacht. De man die werd ingehuurd om de dieselgeneratoren in te huren zou steekpenningen van de leverancier hebben geëist, wat de prijs van de dienst enkel duurder maakte. Die fraude zou Ikea de voorbije 2 jaar zo'n 135 miljoen euro hebben gekost. Het huurcontract werd verbroken en Ikea startte een rechtszaak. Met desastreuze gevolgen: de rechter veroordeelde de Zweden tot het betalen van een boete van 5 miljoen euro omdat het contract vroegtijdig was afgebroken. In afwachting van de afhandeling van het beroep dat Ikea had aangetekend, stortte Ikea de 5 miljoen euro op een tijdelijke rekening. Maar een lokale rechter oordeelde dat Citibank het bedrag alsnog op de rekening van het verhuurbedrijf moest doorstorten. ‘Dit overtreft alles wat we ooit hebben meegemaakt', aldus de woordvoerder van Ikea in een omschrijving van de situatie in Rusland. Hoewel Rusland een van Ikea's lucratiefste markten is, slaagde het bedrijf er nooit in er geld te verdienen. De elektriciteitskosten veegden alle winsten die in 2008 werden gemaakt weg. President Medvedev heeft van de jacht op corrupte ambtenaren een prioriteit gemaakt. En dit jaar hebben een grote groep internationale bedrijven met activiteiten in Rusland een gezamelijk initiatief genomen waarin ze beloven om zich niet meer in te laten met corruptiepraktijken (Duitse, Amerikaanse en Europese bedrijven, waaronder : Siemens, Deutsche bank, Deutsche Bahn en Axel Springer) 16 Sept 2009 : IKEA bijt tanden stuk op Russische corruptie express .be

4 6 Aug 2010 : Mark Hurd, CEO HP, neemt ontslag ....
Is het bericht u ook opgevallen in volle komkommertijd ? Uit een onderzoek was gebleken dat hij een persoenlijke relatie had met een contractor die verschillende steekpenningen bleek te hebben ontvangen van HP. Mark Hurd was nochtans een bijzonder competente CEO met een bijzonder hoog salaris. Hoe komt dat toch ? Worden misdadigers dan aangetrokken door topmanagementfuncties ? Natuurlijk niet. Het is echt omgekeerd : Je geeft aan mensen zoals u en ik een cocktail van twee drankjes die echt corrupt kunnen maken : geld en ...macht. Economen en psycholgen hebben daar trouwens wetenschappelijke experimenten over opgezet om deze drug theory of money te testen en het blijkt te kloppen. Geld doet vreemde dingen met ons brein ! Interessant in dit verband is het onderzoek uitgevoerd door Prof. Dr. Kees Cools, hoogleraar Corporate Finance aan de Rijksuniversiteit te Groningen in opdracht van de Stichting Management Studies over de impact van Corporate Governance. Hij kwam tot de conclusie dat niet overtuigend aangetoond kan worden dat meetbaar goed ondernemingsbestuur echt helpt bij het voorkomen van ongelukken en het verminderen van fraudes. In zijn onderzoek werd een groep van 25 fraudebedrijven vergeleken met evenzoveel vergelijkbare organisaties die de controlegroep vormen. Deze twee groepen werden met elkaar vergeleken op het punt van onafhankelijk en kundig toezicht en wat bleek : de scores waren bijna identiek ! Verderop in het boek komen de ingrediënten die hebben geleid tot financiële / corruptieschandalen aan de orde en wat blijkt ? Het gaat steeds om geld, reputatie en targets ! Maar aan de wortel staat de succesvolle CEO (die het geld verdient, een reputatie ontwikkelt en targets oplegt. Ziedaar het dilemma voor een bedrijf : een (te) succesvolle CEO valt sneller ten prooi aan de ingrediënten die leiden tot fraude en corruptie, maar geen enkele organisatie wil een niet-succesvolle CEO aan de top van de organisatie ! Succesvolle CEO’s zijn goed, mits voldoende gecontroleerd en verantwoording afleggend. 6 Aug 2010 : Mark Hurd, CEO HP, neemt ontslag ....

5 Iemand die dat goed begrepen heeft is een CEO van bij ons, met name Bert De Graeve....
Hij vertelde er o.m. : “We vertrekken als onderneming van een aantal basiswaarden : veerkracht, vertrouwen en integriteit. Daar bouwen we ons hele businessmodel op, wereldwijd. “ 1 Feb 2010 : Bert De Graeve CEO BEKAERT en manager van het jaar op AV VMA ....

6 Morele normen vervangen door wetten ?
Laatste decennia : wegvallen centraal moreel gezag gevolgen : ieder gedrag dat niet verboden wordt door formele rechtsregels of bestraft wordt = toegelaten Geen consensus meer over normen en waarden You cannot legislate a company into good behaviour (John Plender & Avinash Persaud, The Missing Moral Compass : A reality Check On Business and Finance Ethics) Romeinen: Quid leges sine moribus? Prive-leven : Wetsvoorstel om roken binnenshuis in aanwezigheid van kinderen te verbieden ? Geen consensus - denk maar aan domeinen als abortus, euthanasie of de verhouding tussen regering en gerecht Wetten die niet effectief maar slechts toevallig kunnen worden afgedwongen, ondermijnen het gezag van de overheid en bemoeilijken de naleving van andere, meer essentiële wetten + veralgemening wettelijke regels versterkt het respressieve karakter van de maatschappij; recht is vaak hard en onbuigzaam (wanneer de overtreding ondubbelzinning wordt vastgesteld, moet de sanctie volgen)  een morele normering laat veel meer nuances toe en aanpassing aan de feitelijke omstandigheden i-Force - Independant Forensic Auditors

7 En toch : buitenlandse wetgeving geeft het voorbeeld ...
Foreign Corruption Practices Act (US) geldt ook voor Europese filialen 2009 : 600 $ miljoen (dadingsbedrag) 2010 : 1,5 $ miljard (dadingsbedrag) Bribery Act 2010 (UK) strenge sancties geldt ook voor buitenlandse bedrijven met een vestiging in de UK ontbreken van ‘adequate procedures’ om omkoping te voorkomen = strafbaar ! Ondernemingen die corruptie begaan aan de ene kant van de aardbol worden aan de andere kant vervolgd en voelen de financiële en andere gevolgen op de hoofdzetel. FCPA : Deze wetgeving dateert weliswaar van 1977, maar heeft recent een nieuwe impuls gekregen door de oprichting in 2010 van een aparte gespecialiseerde eenheid in de schoot van de SEC die zich uitsluitend op overtredingen van de FCPA toelegt. Nieuw is ook dat de afgelopen jaren verschillende Europese bedrijven en personen geconfronteerd werden met onderzoeken en handhavingsacties op basis van deze Amerikaanse wetgving. Twee derde van de dossiers heeft betrekking op buitenlandse bedrijven. België : Alcatel – Lucent wordt op basis van de FCPA aangepakt voor praktijken in Costa Rica. Bribery Act 2010 In de UK is op 8 april de Bribery Act 2010 van kracht geworden. Deze gloednieuwe regelgeving geeft een modern en begrijpelijk overzicht van de verschillende soorten corruptie. En ook hier zijn de sancties zwaar : onbeperkte boetes en mogelijke uitsluiting van deelname aan overheidsopdrachten. Inspelend op de trend van een extra territoriale werking heeft deze nieuwe wet bovendien niet alleen betrekking op omkoping binnen de eigen landsgrenzen, maar strekt zich uit tot enerzijds activiteiten ondernomen door Brits ingezetenen in het buitenland en anderzijds buitenlandse bedrijven met een vestiging of registratie in Groot-Britannië. i-Force - Independant Forensic Auditors

8 Siemens Case Spaarpot 1,5 miljard €
Dadingen afgesloten met zowel het Duitse, Amerikaanse gerecht als met de SEC 2,5 miljard € boetes, erelonen consultants en bijkomende investeringen Ex-toplui naar gevangenis Dat Siemens na de eerste berichten over het omkoopschandaal is begonnen met het ontwikkelen en implementeren van een concernbreed pakket van anti-corruptiemaatregelen, betaalt zich nu dubbel en dwars terug. Siemens heeft vele honderden miljoenen aan boete bespaard en de kans op herhaling van corruptiepraktijken op zo’n grote schaal is aanzienlijk verminderd. i-Force - Independant Forensic Auditors

9 Anti-corruptie programma
Maak een risicobeoordeling op maat Ontwikkel een organisatiebreed anti-corruptiebeleid Implementeer een doeltreffend meldsysteem Stel een werkbare gedragscode op Organiseer confronterende bewustmakingstrainingen (kwestbare doelgroepen) Voer periodiek pro-actieve audits uit (betalingen) Stel een adequaat due diligence programma op (fusies, overnames en joint ventures) Onderzoek professioneel vermoedens van corruptie De milleniumonderneming dient niet alleen groen te kleuren, zij dient een ethisch en maatschappelijk verantwoord bestuur te verzoenen met winstmaximalisatie en marktkapitalisatie. i-Force - Independant Forensic Auditors

10 Corruption is our protection.
Corruption keeps us safe and warm. Corruption is why we win Syriana (2005) Onderwerp van de film is de wijze waarop de Verenigde Staten het regeringsbeleid van een fictief olierijk emiraat in het Midden-Oosten tracht te beïnvloeden. George Clooney speelt een CIA-agent en Matt Damon een financieel analist. A politically charged story of greed, self-interest, betrayal and corruption in the oil and gas industry. One of he characters angrily learns he is under investigation by the US Department of Justice (DOJ) for birbery to obtain drilling rifhts in Kazachstan.These contemptuous comments are what one would expect from those who have been caught up in bribery probes and prosecutions under the US FCPA. i-Force - Independant Forensic Auditors

11