Als een crisis een ramp dreigt te worden

Presentatie over: "Als een crisis een ramp dreigt te worden"— Transcript van de presentatie:

1 Als een crisis een ramp dreigt te worden
Als crisis een ramp dreigt te worden: rol van governance 7 oktober 2010 Als een crisis een ramp dreigt te worden Voorwaarden voor toezicht op goed bestuur Zorgvisie-congres Woudschoten, Zeist 7 oktober 2010 Wim Schellekens Hoofdinspecteur Curatieve Gezondheidszorg Wim Schellekens, Hoofdinspecteur Curatieve Gezondheidszorg

2 “Als crisis een ramp dreigt te worden”

3 “Never waste a good crisis”
Obama 2009: “Never waste a good crisis has become the mantra of the Obama administration.” PWC 2009: economische crisis “We zijn genoodzaakt afstand te nemen van oude vanzelfsprekendheden.” Hillary Clinton 2009: klimaatcrisis: “Rebuilding economies in a greener, less energy-intensive way“ Dr. Saj-nicole Joni, chief executive of Cambridge International Group: “Be systematic and transparent about balancing optimism with realism in your current plan for survival. You must increase your forums for listening at the edges, for creative dissent. Ensure that you have in your inner circle people who will never allow you to fall into the destructive cycle of hubris and denial that led Dick Fuld to destroy LEHMAN BROTHERS

4 Crisis = periode van ernstige stoornis (van Dale)
Gerealiseerd risico. Sleutelvraag: is “governance” nog “in control”? Altijd onverwacht Altijd complex: feiten, oorzaken, gevolgen betrokkenen intern/extern Veel onduidelijkheid en veel onzekerheid Altijd een communicatieprobleem: intern/extern (PM: Elkerlyk) Vaak ook vertrouwensprobleem Altijd reputatieprobleem: “wat is belangrijker: patiënt of reputatie?” Crisis voorkómen: risicomanagement: “governance” Crisis oplossen: “When things go wrong” (IHI, 2006: Isala ZH) rol van missiegedreven leiderschap: “Waar is de patiënt?” nooit: slachtofferrol!! Crisis als kans! Ramp = groot ongeluk (van Dale) Wanneer wordt een crisis een ramp? Ramp = ernstige schade  crisis “out of control”: pers, politiek, buitenwereld

5 Voorbeelden Radboud cardiochirurgie:
PM: IJsselmeer ZHen, Arkin, Philadelphia, Meavita, Atrium MC, GGZ-Delfland, GGZ-WNB Radboud cardiochirurgie: crisis: verhoogde sterfte cardiochirurgie, uitgelekte ramp: onjuiste berichtgeving, ondermijning vertrouwen, ernstige reputatieschade  benutte kans Brand Almelo: ramp: verbrande patiënt, vertrouwensprobleem reputatieschade na resultaten onderzoek IGZ en OVV  benutte kans Maagverkleining Emmen: crisis: Achmea patiëntenstop maagverkleining. ZH laat onderzoek doen, IGZ wacht op dit onderzoek ZH is transparant. Door pers reputatieschade  kans? Verloskunde Hoorn: crisis: aangifte bij OM door ouders, OM meldt aan inspectie ramp: ZH niet transparant, interne weerstanden, RvB niet in control pers neemt over, vertrouwenscrisis  kans?

6 Als crisis een ramp dreigt te worden: rol van governance
7 oktober 2010 Waar is het vertrouwen van de burger in de gezondheidszorg op gebaseerd? Niet: dat er geen fouten worden gemaakt Wel: goed functionerend intern kwaliteitsysteem door professionals, bestuur en intern toezicht waar de inspectie extern toezicht op houdt NB: vertrouwenscrisis: banken, verzekeraars, pensioenfondsen, regering, kerk, Wim Schellekens, Hoofdinspecteur Curatieve Gezondheidszorg

7 Als crisis een ramp dreigt te worden: rol van governance
7 oktober 2010 Voorwaarden voor vertrouwen van de burger: een goed functionerend intern kwaliteitsysteem waarover verantwoording wordt afgelegd waar de inspectie toezicht op houdt gericht op leren en verbeteren moet dus veilig zijn integratie professioneel en organisatie kwaliteitssysteem mag niet langer vrijblijvend zijn: elkaar aanspreken, zo nodig ingrijpen onder verantwoordelijkheid van het bestuur intern: altijd: aan medische staf en bestuur extern: altijd: aan maatschappij indien niet meer “in control”: aan de inspectie incidenten, calamiteiten risicogestuurd thematisch Wim Schellekens, Hoofdinspecteur Curatieve Gezondheidszorg

8 Aanleiding IGZ onderzoek SGZ 2009 (in 2008)
Ernstige incidenten: Radboud, Almelo (IGZ, OVV) Later: IJZHen, Arkin, MeaVita, Philadelphia, Orbis, Vlietland, Atrium, Emmen, Hoorn IGZ onderzoeken: IT, TT (TOP-OK, MIC, IC, Radiotherapie, Med.Technologie, Medicatie) Rapporten: OVV, Rekenkamer, WRR, Later: RVZ, Legemaate, Lemstra, VWS: R&R-brief, WCZ Media vertolken maatschappelijke onrust en wantrouwen Op zoek naar basisoorzaken: Verantwoordelijkheidsverdeling tussen bestuur, professionals en toezichthouders

9 Als crisis een ramp dreigt te worden: rol van governance
7 oktober 2010 Rolopvatting “Sturen op Kwaliteit en Veiligheid” Letterlijke citaten (in 2008!): “Raad van Bestuur heeft niets met kwaliteit te maken, dat bepalen we zelf wel” “Raad van Bestuur? Niets mee te maken, specialisten runnen het ziekenhuis” (Specialist STZ-ziekenhuis) “Kwaliteit-patiëntveiligheid? Daar ga ik niet over. Ik weet er ook niets van. Dit is voor mijn divisiedirecteuren.” (Vz, RvB UMC) Raad van Toezicht: moet ver weg blijven; Raad van bestuur bestuurt (Vz.RvB ZH) “Zolang midden-management niet zegt dat het niet-goed gaat, gaat het goed” (Vz.RvB Ziekenhuis Twenteborg, Almelo) “Ik wist van niets. Kwaliteit-patiëntveiligheid is voor de medische staf, dan voor IGZ, dan voor RvB. Als laatste de RvT.” (Borghouts, Vz.RvT IJZHen, NRC) En nu in 2010? Wim Schellekens, Hoofdinspecteur Curatieve Gezondheidszorg

10 Als crisis een ramp dreigt te worden: rol van governance
7 oktober 2010 Gerechtvaardigd vertrouwen in verantwoorde zorg Patiënt/Cliënt: Thema Professionals ‘maken’ K&V samen Vakmanschap & samenwerken Horizontaal aanspreken én verticaal toezien Verbinden K&V vereist sturing Bestuurders zijn van betekenis Goede informatie is voorwaarde Meten èn (aan-)voelen Beter leren toezien Kunst én kunde Sleutels In contact met patiënt/ cliënt maak je K&V professionals zijn de hoeksteen de eed is anker Gilde-model; met normen en verantwoording vakmanschap is ook teamwork en samen-werken basis ligt in opleiding herdefiniering relatie (health 2.0) Ketenprestatie voor patiënt/cliënt is leidend heldere taken, verant-woord- en bevoegd-heden nodig respect voor elkaars rol en verantwoordelijkheid constructieve relatie consistent en samen werkend maken systemen kunnen helpen herdefiniëring relatie en samenwerking professional en instelling Bestuurders betrok- ken bij patiënt/cliënt functie: eindverant-woordelijk zijn, verant-woording willen af-leggen, hygiëne op orde persoon: heeft visie, is consistent en zicht-baar, toont daadkracht draagt zorg voor organisatie waarin K&V gedijt Patiënt/cliënt is essentiële infobron functies: leren, normeren, prikkelen, verantwoorden weten èn meten: kwalitatief én kwantitatief wanneer leidt weten tot ingrijpen?! combineer altijd gedrag én systeem onderscheidt externe verantwoording en interne bronnen Patiënt/cliënt belang staat voorop Toezichthouder heeft goede kennis en competenties heeft K&V op de agenda verstaat de kunde én de kunst van het ‘toezien’ is gekwalificeerd Kernbegrippen Wim Schellekens, Hoofdinspecteur Curatieve Gezondheidszorg

11 Verantwoordelijkheden: niet langer vrijblijvend!
!! Belang van de patiënt is leidend !! Professionals: vakmanschap, professioneel kwaliteitsysteem samenwerken, elkaar aanspreken, verantwoording afleggen Raad van Bestuur: Q/PV is kerntaak !! “in control” - stimuleren/faciliteren, resultaatgericht sturen/verbeteren verantwoording vragen, niet accepteren van het niet-acceptabele, zo nodig tijdig en hard ingrijpen Raad van Toezicht: “wakker worden”: dilemma’s RvB toezicht op eindverantwoordelijkheid van RvB, erebaan?, fulltime baan parttime baan uitgevoerd

12 Als crisis een ramp dreigt te worden: rol van governance
7 oktober 2010 Bestuur en Toezicht van Kwaliteit en Veiligheid Professionals: zij maken kwaliteit en patiëntveiligheid Vakmanschap Patiënt/cliëntperspectief is leidend Patiëntveiligheid heeft topprioriteit Samenwerking, ook multidisciplinair Professionele kwaliteitsysteem: landelijk  locaal : “Gilde” opleiding, richtlijnen, indicatoren, visitatie, tuchtrecht afspraken maatschap/vakgroep, med/verpl. staf zijn bindend Verantwoordelijkheid nemen + verantwoording afleggen !! Elkaar aanspreken: zelfreinigend vermogen “accepteren van het niet-acceptabele” Harde informatie + “soft signals” Procedure disfunctioneren Wim Schellekens, Hoofdinspecteur Curatieve Gezondheidszorg

13 Als crisis een ramp dreigt te worden: rol van governance
7 oktober 2010 Bestuur en Toezicht van Kwaliteit en Veiligheid Raad van Bestuur: rol van leiderschap Missiegedreven leiderschap: patiënt/cliëntperspectief is leidend publieke taak door een private organisatie Kwaliteit en veiligheid is kerntaak van bestuur: waar blijkt dat uit? Professionals ruimte geven, stimuleren, faciliteren Verantwoordelijkheid geven maar ook verantwoording vragen Harde informatie, maar vooral ook: “soft signals” Daarom nauw contact met de werkvloer Cultuur: “accepteren van het niet-acceptabele”, normvervaging “gekookte kikkersyndroom” Indien nodig: tijdig en hard ingrijpen Afleggen van verantwoording aan RvT (informatieprotocol) Patiënt is belangrijker dan reputatie Sleutelvraag: is RvB “in control”? Wim Schellekens, Hoofdinspecteur Curatieve Gezondheidszorg

14 Als crisis een ramp dreigt te worden: rol van governance
7 oktober 2010 Bestuur en Toezicht van Kwaliteit en Veiligheid Raad van Toezicht: afstand èn betrokkenheid Kunst en kunde Van erebaan  lobbyist  deskundige Patiënt/cliëntperspectief is leidend (publieke taak) Deskundigheid essentieel Informatie van RvB aan RvT (informatieprotocol) dilemma’s van de Raad van Bestuur harde informatie, maar ook “soft signals” uit de organisatie ook inspectierapporten S&S: statistiek en “story-telling” Tijdig en hard ingrijpen als vertrouwen geschaad wordt Afleggen van verantwoording aan de maatschappij Wim Schellekens, Hoofdinspecteur Curatieve Gezondheidszorg

15 Als crisis een ramp dreigt te worden: rol van governance
7 oktober 2010 Bestuur en Toezicht van Kwaliteit en Veiligheid Zo nodig tijdig en hard ingrijpen! Waarom eigenlijk? handhaaft normen en waarden: behoud van cultuur voorkomt normvervaging: einde gedoogbeleid accepteren van het niet-acceptabele grote voorbeeldwerking, straalt breed uit (je hoeft het maar één keer te doen!) schept duidelijkheid dwingt respect af, toont lef geeft ruimte en energie voor leren en verbeteren Indien niet……………………. Wim Schellekens, Hoofdinspecteur Curatieve Gezondheidszorg

16 Als crisis een ramp dreigt te worden: rol van governance
7 oktober 2010 Bestuur en Toezicht van Kwaliteit en Veiligheid 5 V’s Essentiële voorwaarden: Vertrouwen en Veiligheid (cultuur, leiderschap, voorbeeld) Noodzakelijk op elk niveau: Verantwoordelijkheid nemen + Verantwoording afleggen Voor alle partijen: Vrijblijvendheid voorbij Professionals + Raad van Bestuur + Raad van Toezicht + ook Inspectie Wim Schellekens, Hoofdinspecteur Curatieve Gezondheidszorg

17 Principes concept-toezichtkader (2010)
Inhoud SGZ-2009: 5 aandachtsgebieden professionals, RvB, RvT, verbinding, informatie Respectvolle relatie naar het veld gebaseerd op vertrouwen, tenzij … verantwoordelijkheid, leren en verbeteren Een inhoudelijke reden als aanleiding voortkomend uit IT, TT, follow-up TT, GT, jaargesprek Toezicht gebaseerd op open normen veldnormen (BOZ-governancecode) literatuur, opinion-based, practice-based, best practices Oordeelsvorming binnen de context harde en zachte informatie, historie Tijdig en hard ingrijpen als dit nodig is altijd proportioneel: historie, (h)erkenning, ervaring niet-weten/kunnen/willen “high trust, high penalty”

18 IGZ-triggers m.b.t. governance
Professionals feedback van patiënten (spiegelgesprekken, klantervaringen?) hoofdbehandelaarschap per fase in de behandeling deelname aan professioneel kwaliteitsysteem elkaar aanspreken, vermoeden op disfunctioneren afleggen van verantwoording aan maatschap/vakgroep, MSB, RvB Raad van Bestuur “pluis / niet-pluis” informatie over primaire proces risicomanagement zorg actie op gegrond verklaarde klachten, VIM-meldingen, calamiteiten vermoeden van disfunctioneren melden van calamiteiten Raad van Toezicht informatieprotocol agendering kwaliteit en veiligheid: begin agenda, minstens 25% van de tijd S en S beleid (statistiek èn storytelling) Algemeen: “bring the patiënt in the room” informatie over governance (JMV): structuur +proces+resultaten

19 Als crisis een ramp dreigt te worden: rol van governance
7 oktober 2010 IGZ in transitie: “balans” bewaken (MJB ) Balans: reactief proactief silent public (openbaar) vertrouwen controle vrijblijvend verplichtend toezicht op zorg vooral verantwoordelijkheidstoezicht adviseren/stimuleren ook zo nodig drang/dwang onvoorspelbaar voorspelbaar, transparant Sleutels: Altijd: Handhavingkader: normen  onderzoek  maatregelen Altijd: Verantwoordelijkheid blijft bij de zorgaanbieder, niet bij de IGZ Wim Schellekens, Hoofdinspecteur Curatieve Gezondheidszorg

20 “Never waste a good crisis”

21 Als crisis een ramp dreigt te worden: rol van governance
7 oktober 2010 Sturen en toezicht houden m.b.t. kwaliteit en veiligheid met als doel: “Gerechtvaardigd vertrouwen in verantwoorde zorg” Wim Schellekens, Hoofdinspecteur Curatieve Gezondheidszorg

22 Als crisis een ramp dreigt te worden: rol van governance
7 oktober 2010 Wim Schellekens, arts Hoofdinspecteur Curatieve Gezondheidszorg IGZ Managementondersteuning: mevr. Tabittha Blankestijn Telefoon: Mobiel: Wim Schellekens, Hoofdinspecteur Curatieve Gezondheidszorg