Vrijwilligerswerk in zelfhulpgroepen 8 oktober 2007

Presentatie over: "Vrijwilligerswerk in zelfhulpgroepen 8 oktober 2007"— Transcript van de presentatie:

1 Vrijwilligerswerk in zelfhulpgroepen 8 oktober 2007
Trefpunt Zelfhulp Peter Gielen

2 - 8 oktober Gent

3 Inhoud deel 1: participatie deel 2: het veranderd profiel van de
vrijwilliger deel 3: omgaan met vrijwilligers deel 4: de federale wet op het vrijwilligerswerk

4 Inhoud deel 1: participatie deel 2: het veranderd profiel van de
vrijwilliger deel 3: omgaan met vrijwilligers deel 4: de federale wet op het vrijwilligerswerk

5 niet-actieve participatie
is een ‘continuüm’ met verschillende gradaties niet-actieve participatie actieve participatie

6 Participatie is een ‘continuüm’ met verschillende gradaties
en met verschillende soorten participanten (niet-actief) lid deelnemer medewerker bestuurder

7 Participatie is een ‘continuüm’ met verschillende gradaties
en met verschillende soorten participanten (niet-actief) lid deelnemer medewerker bestuurder

8 Participatie

9 Participatie

10 Interludium: Vrijwilligers in zelfhulpgroepen/patiëntenverenigingen ontmoetingsgroepen

11 Wat verstaat men daaronder ?
lotgenoot vrijwillig engagement stabiel / evenwichtig iemand empathisch iemand kan relativeren met verantwoordelijkheidsgevoel assertief

12 Waarom vrijwilliger worden ?
anderen steunen in hun verwerking of leven met … zelftherapie verhoogd zelfbeeld en zelfrespect «iets» terug doen outing

13 Voorwaarden lotgenoot eigen probleem in voldoende mate verwerkt hebben
jezelf op de achtergrond kunnen plaatsen formele voorwaarden praktische voorwaarden (bereikbaar, mobiel, steun van de familie, …)

14 Vaardigheden ervaringsdeskundigheid communicatief luisterbereid
gesprekstechnische vaardigheden neutraal goed geïnformeerd nauwkeurig samenwerkingsbereid

15 Moeilijkheden Oplossingen Overbelasting Steeds beschikbaar
Aard van vragen en publiek Verkeerde verwachtingen Moeilijke klanten Oplossingen Goede afspraken Steun en aanmoediging Overleg Vorming Parkeren of fakkel doorgeven

16 Inhoud deel 1: participatie deel 2: het veranderd profiel van de
vrijwilliger deel 3: omgaan met vrijwilligers deel 4: de federale wet op het vrijwilligerswerk

17 Inhoud deel 1: participatie deel 2: het veranderd profiel van de
vrijwilliger deel 3: omgaan met vrijwilligers deel 4: de federale wet op het vrijwilligerswerk

18 Het hedendaags profiel van de vrijwilliger
12,9 % van de Vlamingen verricht regelmatig vrijwilligerswerk 14% in de welzijns- en gezondheidszorg 15 % in sportclubs 5,5% in hobbyclubs en ‘kunst’ 7% in buurt- en parochiewerking 5,5% in actiegroepen 3% in vakbonden of beroepsverenigingen 4% in levensbeschouwelijke verenigingen 1,5% in gem. advies- of schoolraden 2% in politieke organisaties 42,5% in de sociaal-culturele sector (vorming en ontspanning) In zowel ‘pure’ vrijwilligersorganisaties als professionele 37,6% verricht daar ‘bestuurlijke’ activiteiten (vergaderen en besluitvorming – organisatie van activiteiten – administratie), 62,4% uitvoerende activiteiten (hulpverlening, verzorging, ondersteuning – fundraising – voordrachten of lesgeven)

19 Het hedendaags profiel van de vrijwilliger (socio-demografische kenmerken)
Geslacht: mannen vrouwen 14,6% 11,3% Leeftijd: jaar 31-44 jaar 45-54 jaar 55-70 jaar 70+ 14% 14,8% 12,7% 10,9% 9% Leefsituatie: samenwonend niet samenwonend 12,8% 7,9% Onderwijs: lager lager secundair hoger secundair nuho universitair 8,1% 11,1% 13,9% 18,9% 20,7% Beroepsactiviteit: betaald werk geen betaald werk 11,7%

20 Het veranderd profiel van de vrijwilliger
Maatschappelijke tendensen individualisering grotere keuzevrijheid verhoogde tijdsdruk flexibiliteit op het werk en in het gezin ruimer vrijetijdsaanbod afkalvende ideologieën … De zappende vrijwilliger “engageert zich eerder voor kortlopende en concrete projecten, in het verlengde van zijn persoonlijke levenssfeer en bevoorkeurt hierbij trendy en actuele thema’s” (Hustinx, 2004) bevoorkeurt basisdemocratie en concrete actiepunten

21 ‘FLEXIVOLunteering” (= verlanglijstje van de ‘draaideurvrijwilliger’)
Flexibility (flexibel werk en –tijden) Legitimacy (legitimiteit) Ease of access (gemakkelijk toegankelijk) Xperience (ervaring) Incentives (stimulansen en beloningen) Variety (variatie) Organisation (efficiënte maar informele organisatie) Laughs (lachen)

22 Het veranderd profiel van de vrijwilliger
Waarom participeren ? Sociaal contact Zelfontplooiing Vrijetijdsbesteding Doelstelling van de vereniging Waarom niet participeren ? Niet ‘kunnen’ Beschikbaarheid Niet kunnen voldoen aan hoge eisen en verwachtingen Niet gevraagd Geen beleid Louter in ‘persoonlijke’ kennissenkring

23 Inhoud deel 1: participatie deel 2: het veranderd profiel van de
vrijwilliger deel 3: omgaan met vrijwilligers deel 4: de federale wet op het vrijwilligerswerk

24

25 Omgaan met vrijwilligers: activeren
Activeren is geen kwestie van ‘aan/uit’ Activeren = ‘aanmoedigen’, ‘aanwakkeren’ opdat mensen opschuiven in het continuüm Activeren is een combinatie van drie volgehouden handelingen niet-actieve participatie actieve participatie

26 WARM KLIMAAT BETREKKEN WAARDEREN INFORMEREN ACTIVEREN

27 Informeren Over het reilen en zeilen in de vereniging
activiteiten werkwijzen aanbod bestuursaangelegenheden (niveaus) Over wederzijdse verwachtingen doelstellingen en visie afspraken, profielen en taakomschrijvingen bijv. afsprakennota of vrijwilligerscharter persoonlijk contact en mond-aan-mondreclame

28 Betrekken = aanspreken, rekruteren
= blijven uitnodigen, een kwalitatief activiteitenaanbod = inspraak (rekening houden met wensen, voorstellen, verantwoordelijkheid gunnen) activiteitenzoeker (koppelen van taken aan persoonlijkheden: het praktische, het intellectuele, het artistieke, het sociale, het ondernemende, het nauwkeurige type) focustest (peilt a.h.v. gesloten vragen naar interesses, voorkeuren, kwaliteiten en motieven ‘stage’, coachen regelmatige gesprekken over het ‘werk’ (functioneringsgesprekken) voor vastere vrijwilligers vrijwilligerssamenkomsten mentoring motiveren op maat

29 Betrekken = aanspreken, rekruteren
= blijven uitnodigen, een kwalitatief activiteitenaanbod = inspraak (rekening houden met wensen, voorstellen, verantwoordelijkheid gunnen) activiteitenzoeker (koppelen van taken aan persoonlijkheden: het praktische, het intellectuele, het artistieke, het sociale, het ondernemende, het nauwkeurige type) focustest (peilt a.h.v. gesloten vragen naar interesses, voorkeuren, kwaliteiten en motieven ‘stage’, coachen regelmatige gesprekken over het ‘werk’ (functioneringsgesprekken) voor vastere vrijwilligers vrijwilligerssamenkomsten mentoring motiveren op maat

30 Voorbeeld van een activiteitenzoeker
Type Activiteiten praktisch verzenden van bulk-drukwerk reparaties aan materiaal tentoonstellingsborden maken logistiek vóór vergaderingen verdelen van materiaal intellectueel evalueren van een beleidscampagne ontwikkelen van infomateriaal voorlichting geven aan ouders, … doorlichten van de vereniging een activiteitenzoeker ontwerpen artistiek infomateriaal ontwerpen de infostand aankleden invullen van kinderopvang pauzemomenten tijden symposium invullen sociaal lotgenoten bezoeken telefoonpermanentie onthaal bardienst tijdens praatcafé begeleiden van activiteiten voor mensen met een handicap ondernemend promotiecampagne opzetten uitstap organiseren coördineren van vrijwilligers organiseren van een beurs nauwkeurig boekhouding bijhouden secretariaatsmedewerker documentatiebeheer ledenadministratie

31 Betrekken = aanspreken, rekruteren
= blijven uitnodigen, een kwalitatief activiteitenaanbod = inspraak (rekening houden met wensen, voorstellen, verantwoordelijkheid gunnen) activiteitenzoeker (koppelen van taken aan persoonlijkheden: het praktische, het intellectuele, het artistieke, het sociale, het ondernemende, het nauwkeurige type) focustest (peilt a.h.v. gesloten vragen naar interesses, voorkeuren, kwaliteiten en motieven ‘stage’, coachen regelmatige gesprekken over het ‘werk’ (functioneringsgesprekken) voor vastere vrijwilligers vrijwilligerssamenkomsten mentoring motiveren op maat

32 Focustest Focustest:  om uit te vinden welk werk best bij
welke vrijwilliger past bewuste keuze  gesloten vragen over - interesses - voorkeuren - kwaliteiten - motieven  leiden tot een persoonlijkheidstype: (praktisch, intellectueel, artistiek, sociaal, ondernemend, nauwkeurig)  en tot inzicht in motieven (ideale, sociale, ontplooiing, structuur)

33

34

35 Betrekken = aanspreken, rekruteren
= blijven uitnodigen, een kwalitatief activiteitenaanbod = inspraak (rekening houden met wensen, voorstellen, verantwoordelijkheid gunnen) activiteitenzoeker (koppelen van taken aan persoonlijkheden: het praktische, het intellectuele, het artistieke, het sociale, het ondernemende, het nauwkeurige type) focustest (peilt a.h.v. gesloten vragen naar interesses, voorkeuren, kwaliteiten en motieven ‘stage’, coachen regelmatige gesprekken over het ‘werk’ (functioneringsgesprekken) voor vastere vrijwilligers vrijwilligerssamenkomsten mentoring motiveren op maat

36 Motiveren op maat hoog 3 2 participerend overtuigend
relatiegerichtheid 4 1 directief delegerend laag taakgerichtheid laag hoog

37 WARM KLIMAAT BETREKKEN WAARDEREN INFORMEREN ACTIVEREN

38 Waarderen Vaak Gevarieerd (activiteit, attenties, voordelen,…) Eerlijk
Met respect voor proporties Consistent Op tijd Maatgesneden Beloon waar je meer van wil Waardeer, want anders ...

39 WARM KLIMAAT BETREKKEN WAARDEREN INFORMEREN ACTIVEREN

40 Samengevat Aandacht voor goed uitwerken en plannen van activiteiten
Bewust zijn van de bijdragen van medewerkers en bestuursleden Die bijdragen appreciëren en er respect voor uitdrukken Mogelijkheden creëren voor ‘ontmoeting’ Zorgen voor aangename en gevarieerde bijeenkomsten Luisteren en begrip tonen Niet overvragen Verschillende niveaus en combinaties van engagement mogelijk maken Aandacht voor eenvoud en kortere duur Informeren Vorming aanbieden Ruimte om taken en verantwoordelijkheden op te nemen zonder ‘inmenging’ “vrijer” met taken omgaan Gericht en gevarieerd taken verdelen Meer inspraak Minder hiërarchie Samen evalueren

41 Uitsmijter Wat vinden deelnemers aan een team belangrijk: top drie
Samenwerking Resultaatgericht werken Duidelijke planning ‘Hefbomen’ uit onderzoek Steunpunt Gelijkekansenbeleid Meerdere niveaus van betrokkenheid voorzien, zodat mensen kunnen kiezen in welke mate zij zich engageren Een flexibele in- en uitstroom van vrijwilligers Van getrapte, geografische democratie naar themagebonden inspraakmogelijkheden Geen grote ideologische verhalen Vooroordelen opheffen tussen vrijwilligers van verschillende generaties en met uiteenlopende leefstijlen

42 Inhoud deel 1: participatie deel 2: het veranderd profiel van de
vrijwilliger deel 3: omgaan met vrijwilligers deel 4: de federale wet op het vrijwilligerswerk

43 Historiek: Eerste aanzetten in 1999
Onderzoek en terreinverkenning tijdens en na 2001 (jaar van de vrijwilliger) met een aantal informele maatregelen (vergoeding, kwaliteitsbevordering,…) Eerste wetsvoorstel in 2003 Goedgekeurd juli 2005 Eerste wijzigingen al in mei 2006 Goedgekeurd op 8 juni 2006 (invoegetreding in twee schijven)

44 Bedoeling van de wet Bestaande regelingen (KB’s, omzendbrieven,…) in één wet samenvoegen + 2 nieuwe rechten/plichten Inspelen op de ‘zekerheidstrend’ (juridisering) Inspelen op veranderd profiel van de vrijwilliger Een aantal onzekerheden wegnemen Waar begint en eindigt het begrip vrijwilliger? Waar ligt de grens tussen een vrijwilliger en een werknemer of zelfstandige? Wat met de aansprakelijkheid van de vrijwilliger ten aanzien van derden en van de organisatie? Welke verplichtingen heeft een organisatie t.a.v. een vrijwilliger? Wat met de geheimhoudingsplicht, vergoedingen, verzekeringen, …? Kan iedereen vrijwilligerswerk doen? Wordt de vrijwilligersvergoeding ergens ‘in rekening’ gebracht? …

45 Toepassingsgebied Vrijwilligerswerk in alle sectoren, ongeacht het organisatorisch verband, de rechtsvorm, activiteiten, … Vrijwilligerswerk in iedere organisatie die in België gevestigd is (ook internationale dus) Vrijwilligerswerk in organisaties die permanent of occasioneel vrijwilligersactiviteiten in het buitenland organiseren indien: gevestigd in België de hoofdverblijfplaats van de vrijwilligers in België is Vrijwilligers met hun hoofdverblijfplaats in België (geen nationaliteitscriterium) (regeling voor buitenlandse werknemers is onderdeel van een apart KB – tot zolang geldt de oude regeling)

46 Definities Vrijwilligerswerk =
elke activiteit die onbezoldigd en onverplicht wordt verricht ten behoeve van één of meerdere personen, andere dan degene die de activiteit verricht, van een groep of organisatie of van de samenleving als geheel die ingericht wordt door een organisatie, anders dan het familie- of privé-verband van degene die de activiteit verricht en die niet door dezelfde persoon en voor dezelfde organisatie wordt verricht in het kader van een arbeidsovereenkomst, een dienstencontract of een statutaire aanstelling

47 Definities Vrijwilligerswerk =
elke activiteit die onbezoldigd en onverplicht wordt verricht ten behoeve van één of meerdere personen, van een groep of organisatie of van de samenleving als geheel activiteit: organiseren, plannen, begeleiden, …(meer dan deelname, lidmaatschap, inschrijving,…) permanent of occasioneel onbezoldigd: geen loon of voordelen in natura; mogelijk wel een verhoudingsgewijze kostenvergoeding en/of een zekere vrijgevigheid onverplicht: geen dwang, niet (juridisch) afdwingbaar (vrijwilliger kan op ieder moment beslissen een taak niet uit te voeren of stop te zetten) Hoe een taak wordt uitgevoerd  organisatie ten behoeve van anderen: niet voor de eigen persoon

48 Definities Vrijwilligerswerk =
die ingericht wordt door een organisatie, anders dan het familie- of privé-verband van degene die de activiteit verricht andere activiteiten behoren tot het privé-leven mantelzorg: zonder tussenkomst van een organisatie – geen vrijwilligerswerk

49 Definities Vrijwilligerswerk =
en die niet door dezelfde persoon en voor dezelfde organisatie wordt verricht in het kader van een arbeidsovereenkomst, een dienstencontract of een statutaire aanstelling geen goedkoop alternatief voor betaald werk je kan voor de organisatie die de vrijwillige activiteit organiseert niet werken in de hoedanigheid van werknemer, zelfstandige of ambtenaar voor dezelfde activiteit zijn dus uitgesloten: diegenen die beroepsarbeid, semi-agorale arbeid (vrijwilliger brandweer, onthaalmoeders, au pairs, …), betaald vrijwilligerswerk, stagiairs, PWA’ers, werkstraf of enige andere vorm van juridisch afdwingbare ‘arbeid’ verrichten

50 Definities Vrijwilliger = Organisatie = elke natuurlijke persoon
geen vennootschappen, vzw’s, instellingen van openbaar nut Organisatie = elke publieke rechtspersoon, rechtspersoon zonder winstoogmerk (vzw, stichting) of feitelijke vereniging die minstens met één vrijwilliger werkt geen commerciële organisaties (bvba’s, nv’s, …)

51 Definities Feitelijke vereniging =
elke vereniging zonder rechtspersoonlijkheid van een aantal personen die in onderling overleg een activiteit organiseren met het oog op de verwezenlijking van een onbaatzuchtige doelstelling met uitsluiting van enige winstverdeling onder haar leden en bestuurders, en die een rechtstreekse controle uitoefenen op de werking van de vereniging aantal personen onderling overleg: veronderstelt een ‘wilsovereenkomst’ onbaatzuchtig: overstijgt het individuele belang van diegenen die zich verenigden rechtstreekse controle: engagement veronderstelt kennis van zaken (verzekeringsplicht, informatieplicht, …)

52 Rechten  Plichten vrijwilliger  organisatie
Informatieplicht: De organisatie informeert de vrijwilliger voor diens inschakeling minstens over: De doelstelling en het statuut van de vereniging (indien feitelijke vereniging over de identiteit van de verantwoordelijke(n); dwz een feitelijke vereniging duidt iemand aan die verantwoordelijk is voor de vereniging én voor de naleving van de vrijwilligersverplichtingen Het verzekeringscontract voor vrijwilligerswerk dat werd afgesloten (indien zuivere feitelijke vereniging: hoe de aansprakelijkheidsregeling dan is en het eventuele verzekeringscontract dat er desgevallend toch is) Eventuele bijkomende verzekeringen en tegen welke risico’s Eventuele betaling van een vergoeding (welke vergoeding, welke gevallen) Geheimhoudingsplicht volgens artikel 458 van het Strafwetboek van kracht sedert 1 augustus 2006

53 van kracht sedert 1 augustus 2006
Rechten  Plichten Informatieplicht: Vormvrij: Individueel of collectief geen voorschriften; kan via ieder vlot toegankelijk medium (website, tijdschrift, folder, aanplakking, …) Bewijslast ligt bij de organisatie Ga na bij wie de informatieplicht rust Voorbeeld: Voor vzw’s Voor feitelijke verenigingen van kracht sedert 1 augustus 2006

54

55

56

57

58 van kracht sedert 1 januari 2007
Rechten  Plichten Verzekeringsplicht Drie pijlers: Het slachtoffer kan vergoed worden De vrijwilliger die schade veroorzaakt wordt beschermd door een door de organisatie afgesloten verzekering (immuniteit) Andere vrijwilligers of leden van de organisatie kunnen niet voor die fout worden aangesproken Consequentie: Verzekeringsplicht geldt enkel voor vzw’s of andere publiekrechterlijke verenigingen én voor de feitelijke verenigingen die hieronder ressorteren of voor feitelijke verenigingen die personeel tewerk stellen en hun afdelingen. Geldt niet voor “zuivere” feitelijke verenigingen. Hier blijft de gewone aansprakelijkheidsregeling gelden : vrijwilliger is hoofdelijk aansprakelijk voor de eigen fout (dekking van schade door eigen patrimonium of familiale verzekering) Feitelijke verenigingen zijn verplicht hun vrijwilligers te informeren over de aansprakelijkheidsregeling Toch aangewezen dat feitelijke verenigingen aansluiten bij een (collectieve) aansprakelijkheidspolis van kracht sedert 1 januari 2007

59 Rechten  Plichten Verzekeringsplicht
De aansprakelijkheid van de organisatie: Louter extra-contractuele aansprakelijkheid (buitenrechtelijke aansprakelijkheid tav derden) Niet: inbreuk op een contractuele overeenkomst, overtreden van een wettelijke norm, onvoorzichtigheid en nalatigheid, strafrechterlijke bepalingen Niet: - eigen schade van de vrijwilliger - schade aan organisatie Aansprakelijkheidsverzekering: Alleen voor lichte fout (niet: grove fout, opzet, herhaalde lichte fout) Ook voor schade die de vrijwilliger aan derden veroorzaakt tijdens verplaatsingen in het kader van het vrijwilligerswerk Organisatie kan uiteraard ‘zwaarder’ verzekeren Mogelijkheid om tegen betaling aan te sluiten bij een (collectieve) polis Rol van gemeenten en provincies: informeren en evt. uitsluiten

60  Rechten  Plichten Verzekeringsplicht
Mogelijkheid om tegen betaling aan te sluiten bij een (collectieve) polis KB 09/12/06 bepaalt de minimumgarantievoorwaarden van verplichte vrijwilligersverzekering: Bedragen: - lichamelijke letsels ,64 € - stoffelijke schade ,74 € Geografische dekking: alle landen van Europa en landen grenzend aan de Middellandse Zee (opnemen in polis) Opsomming van een aantal mogelijke uitsluitingen (bijv. schade veroorzaakt door liften, door verlies van elektronica, door bestuursfout, …) Erg minimaal: kans bestaat dat organisatie voor meer aansprakelijk is dan waarvoor ze zich kan verzekeren – geen verplichte vermeldingen opgesomd Minimumgarantievoorwaarden vormen de basis voor de collectieve, federale verzekeringspolis (KB 21/12/06). Intekening – ook voor “pure” feitelijke verenigingen via ‘formulier’ tien dagen voor aanvang van dekkingsperiode 

61 Rechten  Plichten Verzekeringsplicht
Mogelijkheid om tegen betaling aan te sluiten bij een (collectieve) polis Gratis polis gefinancierd door de Nationale Loterij: Aangeboden via de provincies Ook voor lichamelijke schade en rechtsbijstand In eerste instantie voor tijdelijke en occasionele activiteiten Gratis dankzij subsidiëring Verloop: Aanvraagformulier invullen en naar ‘loket’ mailen Even wachten op ‘goedkeuring’ en erkenningsnummer Aantal opgenomen dagen (max 100) doorgeven aan Dexia

62

63

64 Een goede vrijwilligersverzekering
Modelinhoud BA De verzekeringnemer De verzekerden: Bestuur en/of organisatie Werknemers Vrijwilligers die duidelijk onder het toepassingsgebied van de wet vallen De occasionele vrijwilligers De verzekerde activiteiten BA van de organisatie BA van de vrijwilligers (ook voor zware en lichte herhaalde fout) Wereldwijde dekking Bedragen (idem als wettelijke) Uitsluitingen: enkel opzet en zware fout (welomschreven dronken, drugs, …) Mogelijke uitbreidingen: schade aan toevertrouwde goederen, schade na ‘levering, bestuurdersaansprakelijkheid Lichamelijke ongevallen vrijwilligers Rechtsbijstand

65 Rechten  Plichten Aanpassing van de wet op de verplichte autoverzekering Ook schade aan derden tijdens de uitvoering van vrijwilligerswerk wordt vergoed door de ‘eigen’ autoverzekering Aanpassing van de regelgeving rond familiale verzekering Ook schade aan derden tijdens vrijwilligerswerk wordt vergoed door de ‘eigen’ familiale verzekering om de vrijwilliger bescherming te bieden bij opzet, zware fout, grove nalatigheid of herhaalde lichte fout

66 Rechten  Plichten Arbeidswet Vergoedingen zijn mogelijk
In principe is men ook in het vrijwilligerswerk gehouden aan regelgeving mbt Kinderarbeid Arbeidsduur Nachtarbeid Moederschapsbescherming Vrouwenarbeid Maar: weinig controle + soepele blik Vergoedingen zijn mogelijk Reële kosten terugbetaald op basis van bewijsstukken Forfaitaire vergoeding van ten hoogste 47,12 €/dag of 1 177,91 €/jaar (index gekoppeld = 50 € en 1250 €) Grenzen overschrijden zonder bewijzen = sz + fiscus + boete Lijst bijhouden en vergoedingen ‘boeken’

67 Rechten  Plichten Uitkeringsgerechtigde werklozen Bruggepensioneerden
Voorafgaand schriftelijk aangeven bij directeur VDAB + beschikbaar blijven voor de arbeidsmarkt Directeur kan bezwaar inbrengen – Vrijwilliger kan daartegen in beroep bij RVA met behoud van uitkering en vrijwilligerswerk Bruggepensioneerden Vereniging laat zich door directeur VDAB beoordelen (niet-winstgevend, van openbaar nut, cultureel, sociaal, humanitair, …) Anderen: jaarlijks herhaalde toestemming na aangifte Gepensioneerden – arbeidsongeschikten – leefloners – tegemoetkoming gehandicapten – gewaarborgd inkomen voor bejaarden Vrijwilligerswerk is steeds ‘mogelijk’ zonder formaliteiten (adviserend geneesheer moet vooraf beoordelen) Vergoedingen hebben geen gevolg voor uitkeringen Gezinsbijslag Vergoedingen hebben geen gevolg voor gezinsbijslag

68

69

70

71