Planten - families Carolien van der Graaf.

Presentatie over: "Planten - families Carolien van der Graaf."— Transcript van de presentatie:

1 Planten families Carolien van der Graaf

2 Programma Luisteren (20 min) Korte herhaling vorige les
Kenmerken plantenfamilies Doen (10 min): Quiz test je kennis (15 min) Luisteren (1 min) Korte toelichting op handige flora’s, cursussen

3 Definitie van een soort ?
organismen, die vruchtbare nakomelingen produceren …

4 Planten systematiek Wieren Sporenplanten Zaadplanten: (bloemen)
- naaktzadigen - bedektzadigen: (vrucht) -- eenzaadlobbigen -- tweezaadlobbigen (2 kiembladen)

5 Bestuiving / bevruchting

6 Zaad (vrucht) verspreiding
noot / dop splitvrucht doos steenvrucht bes peul hauw

7 Planten families 1.550 soorten - 550 algemeen - 1.000 zeldzaam
- ca. 400 Rode Lijst - 112 beschermd 128 families Grassen: soorten (1 beschermd) Watergentiaan: - 2 soorten (1 beschermd) Orchideen: soorten (40 beschermd) Deze les: - 8 families 32 soorten (0 beschermd) van de 640 (9 beschermd)

8 moeras vergeet-me-nietje
Samenvatting totaal DUIN BOS OEVER OVERAL zand/kalk schaduw, gematigd, bosgrond nat-vochtig, rijk voedselrijk anjer akkerhoorn-bloem dagkoekoeksbloem echte koekoeksbloem vogelmuur composieten muizeoortje voorjaarszonneboem duizendblad klein kruiskruid kruisbloemen grote zandkool look-zonder-look pinksterbloem herderstasje schermbloemigen peen zevenblad watereppe fluitenkruid lipbloemen valse salie bosandoorn watermunt hondsdraf vlinderbloemen kruipend stalkruid robinia voederwikke witte honingklaver ruwbladigen slangekruid gevlekt longkruid moeras vergeet-me-nietje smeerwortel roos eglantier geel nagelkruid moerasspirea zilverschoon zevenblad

9 1. Anjers

10 Kenmerken 1 Blad: tegenoverstaand, gaafrandig, ongesteeld
Dagkoekoeksbloem anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos 1 Blad: tegenoverstaand, gaafrandig, ongesteeld 2 Kroon: 5 losse kroonbladen, diep ingesneden 3 Dichazium: stengel splitst steeds in 2-en

11 Bestuiving - verspreiding
Dagkoekoeksbloem anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos citroenvlinder op ruige anjer zweefvlieg op dagkoekoeksbloem zilveren maan op echte koekoeksbloem Bestuiving = INSECTEN bestoven door dagvlinders, nachtvlinders, wilde bijen, hommels Verspreiding = WIND - vrucht: doosvrucht openspringend Standplaats = GRAS & ZOOM

12 2. Composieten

13 Kenmerken 1 Bloeiwijze: hoofdje, samengestelde bloem
Voorjaarszonnebloem anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos 1 Bloeiwijze: hoofdje, samengestelde bloem met lint- / buisbloemen, geen kelk maar omwindsel 2 Vrucht: nootje (met kroon of pluis/pappus) 3 Blad: vaak wortelrozet (geen officieel kenmerk)

14 Bestuiving - verspreiding
Voorjaarszonnebloem anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos distelvlinder distelboktor wespenboktor Bestuiving: INSECTEN - Stuifmeel & nectar - Makkelijk bereikbaar  insecten met korte tong - Vliegen, kevers, bijen (met korte tong) - Veel insecten op distels: distelboktor, distelvlinder Zaadverspreiding: WIND Vrucht is een nootje (klein, droog, niet openspringend ) met kroon, pluis, pappus

15 Eetbaar Zonnebloem, sla, andijvie, witlof, artisjok…
Voorjaarszonnebloem anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos Zonnebloem, sla, andijvie, witlof, artisjok… artisjok sla witlof andijvie

16 3. Kruisbloemen

17 Kenmerken 1 Bloem: 4 kroon/kelk bladen, 6 meeldraden: 4 lang, 2 kort
herderstasje anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos 1 Bloem: 4 kroon/kelk bladen, 6 meeldraden: 4 lang, 2 kort 2 Vrucht: hauw of hauwtje 3 Bloeiwijze: tros, bloemen en vruchten tegelijk

18 Bestuiving - verspreiding
herderstasje anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos koolwants witje oranjetip Bestuiving: INSECTEN, ZELFBESTUIVING - Nectar onderin de bloem Zaadverspreiding: OPENSPRINGEN Vrucht = hauw / hauwtje Kleine zaden via wind, drijvend via water, Kleverig omhulsel via dieren Standplaats: KRUIDLAAG, CULTUURVOLGER

19 Eetbaar kool, koolzaad, mosterd, mierik, radijs, tuinkers herderstasje
anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos kool, koolzaad, mosterd, mierik, radijs, tuinkers mosterd kool sterrekers radijs

20 4. Schermbloemen

21 Kenmerken 1 Bloeiwijze: scherm 2 Blad: spreidbladig,
zevenblad anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos 1 Bloeiwijze: scherm 2 Blad: spreidbladig, samengesteld met bladschede peen

22 Bestuiving - verspreiding
zevenblad anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos Bevruchting = insecten - massa-effect - veel insecten, ook zelfbestuiving - meeldraden boven scherm - nectar makkelijk bereikbaar Verspreiding = wind / water / dier - vrucht: 2-delige splitvrucht - ribben (= vleugel) / drijvend zaad / klit zweefvlieg Standplaats = OEVER / MOERAS Grasland en bosrand / zoom soldaatje

23 Eetbaar of giftig ? zevenblad anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos eetbaar: anijs, bleekselderij, dille, karwij, kervel, komijn, koriander maggie, pastinaak, peen, peterselie, venkel bleekselderij peen anijs karwij peterselie giftig: gevlekte scheerling, waterscheerling, dolle kervel, bereklauw furocumarinen  huidirritatie gevlekte scheerling waterscheerling dolle kervel reuzen bereklauw

24 5. Lipbloemen

25 Kenmerken 1 Bloem: 2-zijdig symmetrisch kelk: 5 tanden schijnkrans
Paarse dovenetel anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos 1 Bloem: 2-zijdig symmetrisch kelk: 5 tanden schijnkrans 2 Stengel: vierkant 3 Blad: enkelvoudig kruislings tegenoverstaand

26 Bevruchting - verspreiding
Paarse dovenetel anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos Bestuiving = INSECTEN - Onderlip is landingsplaats met honingmerk - Nectar onderaan buis (> 1 cm) - Haarring beschermt de nectar - Hommels, bijen, inbraak door aardhommel metselbij Zaadverspreiding = DIEREN / WIND - Vrucht = 4 nootjes, splitvrucht / dopvrucht - Kelk wordt stekelig  klitverspreiding - Stengel verhout  nootjes weggeslingerd Standplaats = - wolbij

27 Genezing, sier en kruiden
Paarse dovenetel Kruiden: basilicum, bonekruid, munt, lavendel, marjolein / oregano, rozemarijn, tijm anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos basilicum oregano salie tijm marjolein munt

28 6. Vlinderbloemen

29 Kenmerken 1 Bloem: 2-zijdig symmetrisch schip: vlag, zwaarden, kiel
Kruipend stalkruid anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos 1 Bloem: 2-zijdig symmetrisch schip: vlag, zwaarden, kiel 2 Vrucht: peul 3 Blad: geveerd met steunblad

30 Bevruchting - verspreiding
Kruipend stalkruid anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos hommels Bestuiving = INSECTEN - Specialisatie = veel kruisbestuiving - Stuifmeel + nectar aan voet vruchtbeginsel - Kiel omsluit meeldraad en stamper - Zwaard = hefboom om kiel te bewegen Sterke insecten met lange tong Zaadverspreiding = OPENSPRINGEN / DIER - Vrucht = peul 2-kleppige doosvrucht klitten, voedsel hangerbij zandbij klaverdikpootbij hangerbij

31 Eetbaar Erwten, bonen, peulen, linzen, pinda, …
Kruipend stalkruid anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos Erwten, bonen, peulen, linzen, pinda, … spersiebonen pinda’s doperwten linzen peulen Stikstofbinding uit lucht: - symbiose met wortelknol- bacterien (Rhizobium) - groenbemesting Standplaats: ZOOM - overgang gras  bos - geen echte pionier/bosplant - droge, luchtige bodem wortelknolbacterien

32 6. Ruwbladigen

33 Kenmerken 1 Plant (stengel/blad): ruw = haren
Slangenkruid anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos 1 Plant (stengel/blad): ruw = haren 2 Kroon: 5 met kroonschubben 3 Bloeiwijze: schicht Bernagie

34 Bevruchting - verspreiding
Slangenkruid anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos Bestuiving = INSECTEN - Typische insectenbloemen Nectar door keelschubben beschermd tegen vocht/dieren Hommels, bijen vlinders, wolwevers, zweefvliegen Sachembij Zaadverspreiding = MIEREN Vrucht = nootje, 4-delige splitvrucht - Kelk groeit uit na bloei - Mierenbroodje, vlezig aanhangsel, verspreiding door mieren Standplaats =

35 8. Rozen

36 Kenmerken 1 Bloem: Kroon en kelk: 4 / 5 Veel meeldraden 2 Blad:
Eglantier anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos 1 Bloem: Kroon en kelk: 4 / 5 Veel meeldraden 2 Blad: verspreid meestal met steunblad

37 Bevruchting - verspreiding
Eglantier anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos kramsvogel hazelmuis das braamsluiper Bestuiving: INSECTEN - Veel stuifmeel, soms ook nectar - Bereikbaar voor insecten met korte tong - Vliegen, kevers, bijen Zaadverspreiding: DIEREN Besvrucht: vogels, dieren, insecten - Apomixis = vruchtvorming zonder bevruchting (uit bastaards) Standplaats: ZOOM / STRUWEEL

38 Eetbaar Eglantier anjer composiet kruisbloem schermbloem lipbloem vlinderbloem ruwbladige roos appel, peer, kers, pruim, abrikoos, perzik, braam, framboos, aardbei

39 Quiz ? Quiz