Regels voor catalogiseerders: nut en noodzaak

Presentatie over: "Regels voor catalogiseerders: nut en noodzaak"— Transcript van de presentatie:

1 Regels voor catalogiseerders: nut en noodzaak
FOBID 27 september 2007 Daniël van Spanje NTA GGC via webformulier Documentatie Database WorldCAT WinIBW 3.2 Unicode WCAT Selection Nextgen cataloguing Marc21 toekomst voor catalogiseerders organisatie

2 Bibliotheken veranderen

3 Gebruikers veranderen

4 Catalogi veranderen

5 “Full record” verandert
WorldCAT Identities David Lankes in een presentatie voor de ALCTS in 2007 (

6

7

8 Het catalogiseren verandert
Voor het web Na het web Voor het beheren van allerlei soorten materialen voor verschillende gebruikersgroepen Verschillende recordsoorten (eigen regels en meer formaten) Uitwisseling tussen gekoppelde metadata repositories Batchverwerking, extractie, mappings en harvesting Voor het beheren van bibliotheekmaterialen (meestal gedrukt) Catalogusrecords (algemeen aanvaarde regels en afgesproken formaten) Gemeenschappelijk catalogiseren (WorldCAT, GGC) Handmatige verwerking, meestal een item per keer

9 Wat betekent dat voor de Regels
? ? ? ? ? ? ? ?

10 Richtlijnen voor titelbeschrijven
Ca 1870: regels door Pieter Anton Tiele 1912: regels voor de centrale catalogus van het bezit van de Koninklijke Bibliotheek en de universiteitsbibliotheken 1961: “Regels voor de titelbeschrijving” als vastgesteld door de Rijkscommissie van Advies inzake het Bibliotheekwezen 1975: Voorlopige uitgave van de nieuwe “Regels voor de titelbeschrijving van boeken en periodieken (resultaat van de 1961-commissie) 1975: FOBID neemt taak van de rijkscommissie voor de publikatie van de definitieve uitgave over en stelt op 10 augustus 1976 de FOBID Commissie Titelbeschrijven in 1978: RT1: niet-seriele publikaties / RT2: seriele publikaties Gebaseerd op de ISBD

11 Richtlijnen voor titelbeschrijven
RT1: Beschrijvingsregels voor monografieën 1978 / 1982 RT2: Beschrijvingsregels voor seriële publicaties 1978 RT3: Regels voor catalogusbouw (1981 / 1994) RT4: Beschrijvingsregels voor niet-boekmaterialen 1979/1993 RT5: Voorbeeldenboek 1982 RT6: Sorteerregels (1981 / 1992) RT7: Beschrijvingsregels voor gedrukte muziek (1982) RT8: Beschrijvingsregels voor kartografische documenten (1982) RT9: Regels voor catalogusbouw beeld (1988) RT10: Regels voor catalogusbouw geluid (1990) RT11: Regels voor catalogusbouw gedrukte muziek (1989) RT12: Beschrijvingsregels voor computer files (1990)

12 ICC (International Cataloguing Code)
1961: Statement of Principles: functie van de catalogus: Vinden: aanwezigheid van dit item bij bibliotheek Collocatie op basis van 1. persoon, 2. auteur, 3. editie → standaard voor bibliografische beschrijving: ISBD → hoofdwoorden (main entry) 2003: 1e versie van de nieuwe ICC: functie van de catalogus: Vinden van bron door gebruiker (lokaliseren) Identificeren van bon Selecteren van bron Verkrijgen van bron Navigeren

13 ISBD Als vervolg op de Paris Principles start met standaards voor de formele beschrijving: ISBD(M) (1971) Doel van de ISBD: Standaardisatie van de vorm en de inhoud van de bibliografische beschrijving die het document vertegenwoordigt in de catalogus Veldscheiding door standaard interpunctie en vaste volgorde Onderscheid in verschillen ISBD-velden Veld 1: titel en verantwoordelijkheid + GMD Veld 2: editie Veld 3: materiaal/documenttype specifieke gegevens Veld 4: publicatie, distributie Veld 5: fysieke beschrijving Veld 6: reeks Veld 7: annotaties Veld 8: standaardnummers Noot: toegankelijkheid in de catalogus door het toevoegen van ingangen aan de bibliografische beschrijving

14 ISBD 1971 ISBD(M) (Monographs) 1974 ISBD(S) (Serials)  ISBD(CR)
1977 ISBD(G) (General) 1977 ISBD(NBM) (Non Book Materials) 1977 ISBD(CM) (Cartographic) 1980 ISBD(PM) (Printed Music) 1980 ISBD(A) (Antiquarian) 1981 1e review van ISBD’s 1990 ISBD(CF) (Computer Files)  ISBD(ER) 1997 ISBD(ER) (Electronic Resources) : FRBR rapport 1998 2e review van de ISBD’s 2002 ISBD(CR) (Continuing Resources) 2007 Consolidated ISBD: FRBR-integratie: veld 1:“resource” and veld 8 = “resource identifier”

15 In Amerika + 1908: A.L.A. Cataloging rules
1949: Rules for descriptive cataloging 1967: Anglo-American cataloguing rules 1978: AACR2 (1988 revision; amendments 1993) 1995: AACR3?

16 Resource Description and Access
2008: RDA: Resource Description and Access In lijn met FRBR (bibrecords) en FRAR (ingangen) Presentatie (ISBD) en formaat (MARC)-neutraal Verandering van bestaande data-elementen Uitbreiding van de GMD/SMD: alle materialen: Type and form of content Type and form of carrier Standaardnummers in Resource identifier Annotaties geformaliseerd (taal en audience level) en herplaatst Nieuwe velden: provenance en copyright data Aansluiting met ONIX Webversie van het datamodel (gecodeerde lijst van elementen en waarden)

17 Hoe nu verder … RT zijn niet meer actueel
De ISBD’s zijn redelijk bijgewerkt, maar isbd-presentatie zelf lijkt achterhaald Nieuwe ontwikkelingen vinden plaats in het kader van RDA (incl. ONIX) Overstappen op de RDA?

18 Het allerbelangrijkste …

19 Geen catalogusbouw !!!!! In den beginne was catalogiseren gelijk aan het bouwen van de catalogus Catalogiseren en catalogusbouw groeien nog steeds meer uit elkaar

20 Gestructureerde opslag van gegevens
Vindbaarheid en Toegang

21 Waarom uit elkaar halen
Zowel aan de “opslag”-kant als aan de “vind”-kant is sprake van voortdurende ontwikkelingen en nieuwe functies Inventarislijst en catalogus Collectievorming en managementinformatie nieuwe opc-en / presentatievormen (clusters en clouds) andere en meer data (ToC, abstracts, boekomslag) koppelingen en uitwisseling met andere systemen (acquisitie, uitleen, linkresolvers, GoogleScholar; Google Booksearch; WorldCAT.org; copyright en rightsmanagement; elektronische leeromgeving) koppelingen met andere data (“full record”: reviews, tags, recommendations, lists) verschillende vormen van input: handmatig / batch Kortom: twee eigen takken van sport

22 Vindbaarheid en Toegang Gestructureerde opslag van gegevens
Aanpassen Workflows Content Integratie

23 Hoe verder: standaardisatie
Aan de kant van de opslag Begrippen en definities nodig van de bibliografische elementen ISBD en FRBR zonder catalogusbouw: geen primaire hoofdwoorden, geen regel van drie, geen “gebruiker” Wel ingangen: regels nodig voor de beschrijving van de inhoud van het bibliografisch record en de ingangen RT3, hoofdstuk III: vorm van de naam Voorstel: overgaan op de RDA Formaten nodig: Pica3, MARC21, DC, MODS Aan de kant van de toegang Verpakking nodig (XML etc.) Indexen (standaardnamen) Toegangsprotocol (SRU, OAI-PMH, OpenURL)… Presentatie: FRBR? Tagclouds, clusters, …

24 Standaardisatie Toegang tot de gegevens Opslag van de gegevens
Begrippen: ISBD, FRBR / RDA Standaardisatie Uitwisseling: XML Indexnaam: 1001, dc.title Regels: RDA Toegang: FTP,OAI, Z39.50, SRU, OpenURL Formaten: MARC, DC, Pica3 Presentatie: FRBR? ISBD? Clouds? Opslag van de gegevens Toegang tot de gegevens

25 Niet alleen de regels vernieuwen
Nieuwe werkvormen: handmatig en batch in een dynamische omgeving: records laten “groeien” eenvoudiger catalogiseren door gegevens over te nemen en van elders te halen. geen mini-formaat, maar een maxi-formaat efficiente opslag en verwerking

26 Meer aandacht voor metadata
Lorcan Dempsey (OCLC Office of Research): Authors Subjects Places Timeperiods Works Tom Hickey (OCLC WorldCAT identities): Reduce redundancy: geen isbd interpunctie More explicit coding: gebruik tabellen ipv semi-vrije tekst More authority control: nodig voor naam-projecten als WorldCAT indentities en VIAF + rolaanduidingen bij namen + identifiers

27 Zonder regels geen gedrag
Separatie Geen catalogusbouw Concentratie op de verwerking van metadata Integratie niet door inperkingen en opzoeken van de kleinste gemene deler, maar door openheid en het zoeken van de grootste gemene veelvoud; geen miniformaat Efficiëntie workflow aanpassen door samenwerking, overnemen van gegevens, minder handmatig werken, standaardisatie, uniformering en dynamisering van het record Verrijking door toevoegen, controleren en linken Standaardisatie Begrippen / regels / formaten Overgaan op RDA

28 Dank u wel

29 Bronnen (1) Themanummer titelbeschrijven: Open, jaargang 14, nr 5, mei 1982 Leidse boekjes: IFLA Scatnews juni 07: Scatnews jan 07: Notulen aug 2006: ISBD algemeen: Consolidated ISBD: RDA: Homepage: Roy Tennant: Karin Coyle: Working Group on the Future of bibliographic Control:

30 Bronnen (2) Calhoun, K., Technology, productivity and change in library technical services.” In: Library Collections, Acquisitions and Technical Services 27 (Fall 2003): Calhoun, K. The changing nature of the catalog .. Callewaert, R. & Matthys, R., Uw zoekactie leverde circa hits op : is er een catalograaf in de zaal?. – Bibliotheek- en archiefgids. - Jrg. 83 (2006) nr. 3, p. 8-17 Hider, Philip & Ann Huthwaite (2006) “The potential impact of RDA on OPAC displays” in: Papers (Beyond the OPAC: future directions for Web-based catalogues, Australian Committee on Cataloguing seminar, Perth, 18 September 2006) Fallgren, N.J., Users and uses of bibliographic data : background paper for the Working Group on the Future of Bibliographic Control Kiorgaard, D. en Karhus, E., A rose by any other name: