Handleiding ‘actiepunten & tips’

Presentatie over: "Handleiding ‘actiepunten & tips’"— Transcript van de presentatie:

1 Handleiding ‘actiepunten & tips’
Gebruik deze tips wanneer je een duurzame actie uitwerkt tijdens de actiedialoog. De tips dienen om je te inspireren. Ze helpen je het actieplan concreter te maken. Elke bedrijfsactiviteit heeft een kleurencode. Op die manier vind je sneller relevante tips.

2 Kleurencode actiepunten & tips
PRODUCTIE TRANSPORT & LOGISTIEK MARKETING & SALES DIENST NA VERKOOP AANKOOP PRODUCTONTWIKKELING PERSONEEL BEHOORLIJK BESTUUR KMO IN DE BUURT

3 PRODUCTIE Actiepunten & tips

4 Actiepunt 1: u wenst meer aandacht te besteden aan de veiligheid op de werkvloer.
Tip 1: Schrijf veiligheidsprocedures uit voor de activiteiten van uw KMO. Bijvoorbeeld door erkende richtlijnen of certificaten te volgen. Tip 2: Maak een risicoanalyse van de veiligheid in het bedrijf en (indien van toepassing) in de andere vestigingen en op werven. Tip 3: Stel een veiligheidsverantwoordelijke aan binnen uw onderneming. Tip 4: Organiseer infosessies over veiligheid (bijv. werken op stellingen, veilig rijgedrag, communicatie op de werf, enz.) Tip 5: Inspiratie vindt u ook op de site (Belgisch kenniscentrum voor welzijn op het werk) Tip 6: Voor meer info over geldende wetgeving en CAO’s, check thema ‘welzijn op het werk’. Waar info vinden? Via ondernemer, preventie-adviseur, HR-verantwoordelijke,…externe of interne dienst voor veiligheid en preventie, via arbeidsongevallenverzekering.

5 Actiepunt 2: U wenst meer inspanningen te leveren voor de fysieke gezondheid van uw medewerkers.
Tip 1: De gezondheidsrisico’s die eigen zijn aan het bedrijf en haar activiteiten onderzoeken, registreren en acties aan koppelen. Tip 2: Voorkomen is beter dan genezen. Bijv.: investeer beter in een ergonomische stoel dan dokters- of afwezigheidskosten te moeten betalen. Tip 3: Organiseer trainingen zodat medewerkers ook ‘handelen’ naar het gezondheidsbeleid. Gebruik uw opleidingsbudget ook voor dergelijke trainingen. Tip 4: Houd rekening met gezondheidsaspecten (zoals ergonomie) bij aankoopbeslissingen (zie ook hoofdstuk aankopen) Tip 5: Inspiratie vindt u ook op de site (Belgisch kenniscentrum voor welzijn op het werk) Tip 6: inspiratie over ‘ergonomie’ vindt u op de site van (Belgian Ergonomics Society) Tip 7: Ga na welke wetgeving en collectieve arbeidsovereenkomsten (CAO’s) voor u gelden. Check thema ‘welzijn op het werk’. Tip 8: registreer grondig alles wat met de fysieke gezondheid van uw medewerkers te maken heeft. Waar info vinden? Via ondernemer, preventie-adviseur, HR-verantwoordelijke, payroll-pakket sociaal secretariaat, via documenten sectororganisatie(s), opleidingscentra, facturen, documenten voor overheden, via arbeidsongevallenverzekering.

6 Actiepunt 3: U wenst meer inspanningen te doen om uw medewerkers beter te beschermen tegen kwesties als stress, vermoeidheid, gebrek aan motivatie Tip 1: organiseer opleidingen / workshops die verschillende aspecten van mentale gezondheid bespreken. Tip 2: organiseer jaarlijks een teambuilding of dagje uit met alle medewerkers. Tip 3: bespreek zaken als stress, jobtevredenheid, motivatie,… tijdens evaluatie- en functioneringsmomenten. Dit als onderdeel van een competentiebeleid. Tip 4: Waar info vinden? Via ondernemer, preventie-adviseur, HR-verantwoordelijke, payroll-pakket sociaal secretariaat, via documenten sectororganisatie(s), projectontwikkelaars RESOC, opleidingscentra, facturen, documenten voor overheden, via arbeidsongevallenverzekering.

7 Actiepunt 4: U wenst de werkplek aangenamer te maken.
Tip 1: Pols eens bij uw medewerkers over hoe zij hun werkplek aangenamer zouden maken. Tip 2: Maak er een aangename en inspirerende werkomgeving van met aandacht voor licht, akoestiek, geur, temperatuur en groen. Waar info vinden? Ondernemer, HR-verantwoordelijke, ploegleider, coördinator, medewerker op de werkvloer.

8 Actiepunt 5: U wenst de werkomstandigheden in buitenlandse vestigingen nader te bekijken.
Tip 1: werk samen met internationale controle-instellingen voor controles ter plaatse. Tip 2: stel een charter op waarin u stelt dat voor de werkomstandigheden internationale richtlijnen worden gerespecteerd. Tip 3: trek de richtlijnen die voor eigen land gelden door naar buitenlandse vestigingen. Controleer de naleving. Tip 4: Check voor info over internationale richtlijnen. Waar info vinden? Ondernemer, productieverantwoordelijke, verantwoordelijke sales,…

9 Actiepunt 6: u wil zicht hebben op (de evolutie van) uw energieverbruik.
Tip 1: Volgens het Vlaams Energieagentschap kunt u tot 20% besparen door uw energieverbruik op te volgen. Tips via Tip 2: stel handige (elektronische) documenten op om uw verbruik op te volgen. Tip 3: Via periodieke analyse kunt u problemen en extra verbruik sneller detecteren. Tip 4: contacteer de UNIZO Energiecoach ( ) voor begeleiding bij een efficiënt energiebeleid. Tip 5: raadpleeg EMIS (energie- en milieu-informatiesysteem voor het Vlaams Gewest). Waar info vinden? Facturen energieleverancier, eigen meter en monitoringtool.

10 Actiepunt 7: U wenst in de toekomst het energieverbruik te beperken of te verminderen.
Tip 1: Alles start bij ‘meten = weten’. Met correcte cijfergegevens kunt u de best mogelijke oplossing uitwerken. Tip 2: investeren in milieuvriendelijke machines, ventilatie- en koelsystemen, …Tips via en Tip 3: gebruik milieuvriendelijk constructiemateriaal zoals een goede isolatie, installatie van dakramen voor natuurlijk licht, enz. Tip 4: medewerkers sensibiliseren via: overlegmomenten, opleidingen, leuke affiches, intranet of nieuwsbrieven,… Tip 5: onderzoek de mogelijkheden voor groene stroom ( (Uw verbruik verminderen is natuurlijk nog beter) Tip 6: bespreek uw energieverbruik met collega-ondernemers en (energie)leveranciers. Wat zijn hun ervaringen, tips, ideeën? Waar info vinden? Facturen energieleverancier(s), eigen meter(s) en monitoringtool(s).

11 Actiepunt 8: u wenst de mogelijkheden van warmterecuperatie te onderzoeken.
Tip 1: is energie opwekken via biomassa mogelijk? Bijvoorbeeld mest dat via een vergistingsinstallatie brandstof is voor verwarming. Tip 2: is energie opwekken via machines mogelijk? Bijvoorbeeld de vrijgekomen energie van een drukpers die de productieruimte verwarmt. Tip 3: is warmteterugwinning op koelmachines mogelijk? Condensorwarmte kan worden gebruikt voor de voorverwarming (40-50°C) van water. Tip 4: is warmteterugwinning uit ventilatielucht mogelijk? Om vervuilde lucht proper te maken, gaat immers warme lucht verloren.  Tip 5: check voor nog meer mogelijkheden. Tip 6: contacteer de UNIZO Energiecoach ( ) voor begeleiding bij een efficiënt energiebeleid. Tip 7: bespreek uw warmterecuperatie met collega-ondernemers en (energie)leveranciers. Wat zijn hun ervaringen, tips, ideeën? Waar info vinden? Facturen energieleverancier(s), eigen meter(s) en monitoringtool(s).

12 Actiepunt 9: u wenst beter op de hoogte te zijn van energiebesparende steunmaatregelen.
Tip 1: en helpen u op weg betreft mogelijke energiebesparende subsidies. Tip 2: Check regelmatig sites van overheden (nationaal, Vlaams, gemeentelijk) want voorwaarden en steunbedragen kunnen wijzigen. Tip 3: Schakel eventueel een adviesbureau in als u niet wegwijs geraakt in de maatregelen.

13 Actiepunt 10: u wenst het waterverbruik op te volgen.
Tip 1: Uw waterverbruik opvolgen, brengt mogelijke verspillingen in kaart. Via vindt u hulpmiddelen ter inspiratie. Tip 2: stel handige (elektronische) documenten op om uw waterverbruik op te volgen. Waar info vinden? Facturen waterleverancier, eigen meter en/ of monitoringtool.

14 Actiepunt 11: U wenst minder water te verbruiken.
Tip 1: Alles start bij ‘meten = weten’. Met correcte cijfergegevens kunt u de best mogelijke oplossing uitwerken. Tip 2: Onderzoek of u geen regenwater i.p.v. leidingwater kunt gebruiken. Bijv. voor de spoeling van toiletten, reiniging van machines,… Tip 3: Onderzoek of er geen geschikte technologische innovaties zijn waardoor er minder water nodig is tijdens de productie. Tip 4: Onderzoek of investeringen in installaties die waterzuivering mogelijk maken voor hergebruik, interessant zijn. Tip 5: Onderzoek in hoeverre gezuiverd afvalwater kan worden hergebruikt om bijvoorbeeld kantoren te verwarmen. Tip 6: Sensibiliseer uw medewerkers over verantwoord waterverbruik. (workshops, infosessies, affiches,…) Tip 7: Voor tips en info, check de site van de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij, Waar info vinden? Facturen waterleverancier, eigen meter en/ of monitoringtool.

15 Actiepunt 12: u wenst het materialenverbruik te verduurzamen.
Tip 1: Onderzoek welke alternatieven voor handen zijn en of deze alternatieven inzet- en betaalbaar zijn. Tip 2: Laat u inspireren door de “prioriteitenladder” in het materialendecreet, zijnde: eerst afval vermijden, dan materialen hergebruiken, vervolgens recycleren, nuttig toepassen (bijv. voor energie) en ten slotte de verwijdering van materialen / afval. Tip 3: Check waar u meer info vindt over het materialendecreet en de bijbehorende prioriteitenladder. Tip 4: bekijk het inspirerende filmpje van het ecologische dienblad van Roltex via Waar info vinden? Ondernemer, facturen leveranciers, productieverantwoordelijke (productfiches), R&D (research & development),…

16 Tip bodemverontreiniging
Tip: Voor meer info omtrent bodemverontreiniging en –sanering kunt u terecht bij de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (

17 Actiepunt 13: u wenst de medewerkers van betere instructies te voorzien over het gebruik en de verwijdering van gevaarlijke stoffen. Tip 1: Contacteer de (externe) dienst voor veiligheid en preventie op het werk of sectororganisaties met specifieke kennis over dit thema. Tip 2: Laat u inspireren door de “prioriteitenladder” in het materialendecreet, zijnde eerst vermijden, dan hergebruiken, recycleren, nuttig toepassen (bijv. voor energie) en ten slotte verwijderen van materialen / afval. Tip 3: Check waar u meer info vindt over het materialendecreet en de bijbehorende prioriteitenladder. Tip 4: U vindt informatie via Vervolgens ‘afval en materialen’ en dan linker kolom ‘gevaarlijke afvalstromen’. Waar info vinden? informatie- en terugnameplicht naar de overheid (dossier voor Val-i-Pac ed.?), facturen leverancier, ondernemer, productieverantwoordelijke, aankoopverantwoordelijke,…

18 Actiepunt 14: u wenst het afval afkomstig van product- of dienstverlening te verminderen.
Tip 1: Laat u inspireren door de “prioriteitenladder” in het materialendecreet, zijnde: eerst vermijden, dan hergebruiken, recycleren, nuttig toepassen (bijv. voor energie) en ten slotte verwijderen van materialen / afval. Tip 2: Zorg dat u een zicht heeft op (de evolutie van) het materialengebruik. Tip 3: Misschien kunnen uw stakeholders wel helpen om het afval terug te dringen? Organiseer een overlegmoment met leveranciers, andere ondernemers,…om de mogelijkheden af te toetsen. Tip 4 Check waar u meer info vindt over het materialendecreet en de bijbehorende prioriteitenladder. Tip 5: U kunt via (‘afval en materialen’, hoofdstuk ‘eco-efficiëntie’) uw afvalkosten berekenen via de MAMBO-software. Waar info vinden? informatie- en terugnameplicht naar de overheid -> dossier voor Val-i-Pac e.d., facturen leverancier, ondernemer, productieverantwoordelijke, aankoper,…via lijsten waarop materialengebruik staat.

19 Actiepunt 15: u wenst richtlijnen uit te werken over afvalverwijdering.
Tip 1: Voor sorteerverplichtingen KMO’s, zie ‘afval en materialen’, dan linker kolom ‘sorteren en recycleren’. In de eerste plaats moet alles wettelijk in orde zijn. Tip 2: laat u inspireren door ‘afval en materialen’ voor wat u meer kunt doen dan de wetgeving. Waar vindt u info over afval? (Externe dienst) voor veiligheid en preventie op het werk, sectororganisaties met specifieke kennis rond afval(verwijdering),…

20 Tip uitstoot Tip 1: Door te onderzoeken waar uw uitstoot ligt (brandstof, geur, geluid en stof) en dit te meten en op te volgen, kunt u een actieplan opstellen om uw uitstoot te verminderen.

21 Actiepunt 16: U wenst het brandstoffenverbruik te verminderen en op te volgen.
Tip 1: Aankoop milieuvriendelijke (vracht)wagens en machines Tip 2: efficiënte bundeling van bestellingen Tip 3: sensibiliseren medewerkers betreft eco-driving Tip 4: CO2-uitstoot reduceren via compensatieprogramma’s, maar uw verbruik verminderen, geniet de voorkeur. Tip 5: meten = weten, zorg ervoor dat je de juiste gegevens gebruikt om zicht te krijgen op het brandstoffenverbruik. Tip 6: onderzoek of je wel met de meest efficiënte technieken werkt of het bestaande materiaal op de meest efficiënte manier gebruikt. Welke investeringen hangen hier aan vast? Tip 7: inspiratie, tips en voorbeelden via en Waar info vinden? ondernemer, facturen leveranciers, productieverantwoordelijke (productfiches of andere documenten),…

22 Actiepunt 17: u wenst de geurhinder weg te werken of te verminderen.
Tip 1: klachten van klanten i.v.m. geurhinder serieus nemen en in overleg naar oplossingen zoeken. Tip 2: investeren in ‘geurvriendelijke’ machines en/ filters. Tip 3: lees het inspirerende verhaal van koffie Kàn in de online bijlage of via de ROAD-map. Waar info vinden? ondernemer, facturen leveranciers, productieverantwoordelijke (productfiches of andere documenten),…

23 Actiepunt 18: u wenst geluidshinder weg te werken of te verminderen.
Tip 1: Neem klachten ernstig, overleg en zoek met de betrokken stakeholders naar oplossingen. Tip 2: investeer in betere isolatie van de productieruimtes of koop geluidsvriendelijkere machines aan. Tip 3: stel richtlijnen voor medewerkers op om geluidsoverlast te beperken (bijv. op werven) Tip 4: Stel dat er overuren worden gepresteerd, zorg er dan voor dat ze worden ingevuld door minder lawaaierig werk. Waar info vinden? ondernemer, facturen leveranciers, productieverantwoordelijke (productfiches of andere documenten),…

24 Actiepunt 19: u wenst stofhinder weg te werken of te verminderen.
Tip 1: neem klachten ernstig, overleg en zoek naar oplossingen met de betrokken stakeholders. Tip 2: ga de verspreiding van stof tegen via bijv.: vangnetten voor opdwarrelend stof, betere afzuigsystemen, watergordijnen,… Waar info vinden? ondernemer, facturen leveranciers, productieverantwoordelijke (productfiches of andere documenten),…

25 Actiepunt 20: u wenst klachten voor overlast systematisch op te volgen.
Tip 1: Zorg dat mensen en organisaties met klachten weten wie ze binnen uw organisatie kunnen aanspreken en wat de verdere procedure is. Tip 2: Zorg voor een goede interne opvolging en terugkoppeling naar de stakeholder met een klacht. Misschien willen andere stakeholders ook weten hoe u specifieke klachten aanpakt? Communiceer dan breder. Waar info vinden? Ondernemer, communicatieverantwoordelijke,…

26 Actiepunt 21: u wenst in elke vestiging dezelfde milieunormen op te leggen.
Tip 1: Zorg er in eerste instantie voor dat u de wetgeving naleeft. Onderzoek dit als u niet zeker bent. Tip 2: U kunt samenwerken met internationale controle-instellingen die voor u controleren of het milieubeleid voldoet aan internationale normen.  Tip 3: U kunt ook zelf controles uitvoeren op de naleving van uw eigen criteria (die ook gelden in België). Tip 4: U kunt een charter opstellen en naleven waarin u verklaart dat overal dezelfde (internationale) milieurichtlijnen worden nageleefd. Waar info vinden? Ondernemer, juridische dienst, sector- en ondernemersorganisatie,…

27 TRANSPORT & LOGISTIEK Actiepunten & tips

28 Actiepunt 22: u wenst de ecologische impact van transport te verminderen.
Tip1: Kies voor een milieubewuste combinatie van vervoersmiddelen (aantal ritten per wegvervoer beperken). Tip2: Kies voor een efficiënte routeplanning (bijv. via logboekregistratie). Tip3: Verminder het aantal trajecten door bestellingen te bundelen. Tip 4: Onderzoek op welke schaal carpooling mogelijk is. Tip 5: Inspiratie via en Waar info vinden? Ondernemer, facturen leveranciers, productieverantwoordelijke, aankoper,…

29 Actiepunt 23: U wenst een milieubewustere verpakking te gebruiken.
Tip1: U kunt de mogelijkheden onderzoeken voor herbruikbare, composteerbare of biodegradeerbare verpakkingen. Zijn die alternatieven bruik- en haalbaar? Tip 2: Onderzoek de meerprijs die de klant wil betalen voor een milieubewustere verpakking. Tip2: Meer info via , wettelijke verplichtingen vindt ook terug op de website Waar info vinden? ondernemer, productieverantwoordelijke, R&D,…

30 MARKETING & SALES Actiepunten & tips

31 Actiepunt 24: U wenst beter op de hoogte te zijn van de wetgeving rond marktpraktijken (eerlijk zakendoen) en consumentenbescherming, om ze ook te kunnen naleven. Tip 1: Volg praktijkgerichte informatiesessies van o.a. ondernemersorganisaties. Tip 1: UNIZO-leden krijgen via toegang tot de KMO-gids ‘marktpraktijken’. U vindt er wetten, regels, tips, enz. begrijpelijk uitgelegd. Tip 2: Meer info over het Europese beleid inzake ‘eerlijke competitie’ via  Uw Europa  Bedrijfsleven  Voordelen van de EU markt  Eerlijk concurreren. Waar info vinden? ondernemer, verkoopsverantwoordelijke, (extern) juridisch adviseur,…

32 Actiepunt 25: u wenst meer aandacht te besteden aan duidelijk en toegankelijke productinformatie.
Tip 1: Wat is wettelijk verplicht? Onderzoek dit eerst alvorens extra inspanningen te doen. Tip 2: via vindt u een algemene code over verantwoorde marketing en reclame. Tip 3: Anysurfer is een kwaliteitslabel voor de toegankelijkheid van websites. Meer info via Tip 4: voor een veilige en klantvriendelijke webshop, check het UNIZO e-commercelabel.

33 Actiepunt 26: u wenst te beschikken over modelcontracten waarin algemene voorwaarden staan opgenomen die juridisch in orde zijn. Tip 1: Neem contact op met uw jurist als u zeker wil zijn dat de algemene voorwaarden juist en volledig zijn voor uw product(en) of dienst(en). Tip 2: Ga na of uw sectororganisatie over specifieke informatie beschikt. Tip 3: laat u inspireren door algemene voorwaarden van andere bedrijven, MAAR vertaal naar uw eigen situatie! Tip 4: Stel de voorwaarden op in begrijpelijke taal (zo min mogelijk vak- of juridisch jargon) zodat de klant weet hoe de vork in de steel zit. Tip 5: Als UNIZO-lid kunt u modelcontracten downloaden via

34 Actiepunt 27: u wenst beter te communiceren over het gebruik en het onderhoud van producten.
Tip 1: houd bij het opstellen van handleidingen niet alleen rekening met het ‘bedoelde gebruik’, maar ook met het mogelijke misbruik. Tip 2: wat vinden uw klanten van de bijbehorende handleidingen? Bevraag hen hierover bij tevredenheidsmetingen. Tip 3: meer info over CE-markering (productveiligheid en –gezondheid) vindt u bij de online bijlagen.

35 Actiepunt 28: u wenst uw klanten aan te zetten tot duurzame consumptie.
Tip 1: Sensibiliseer de klant voor een duurzaam gebruik van het gekochte product. Bijv. onderhoud printer, dubbelzijdig drukken, eco-driving,… Tip 2: geef de klant tips over de beste verwijdering (afval) van het product (sorteren, hergebruik,…) Tip 3: ontwerp producten en verpakkingen zodanig dat ze eenvoudig hergebruikt, gerecycled of hersteld kunnen worden. Tip 4: informeer jouw klanten duidelijk en eerlijk over wat anders (en duurzamer) is aan jouw producten of diensten. Eventueel via een duurzaamheidsrapport. Waar info vinden? ondernemer, communicatieverantwoordelijke, eventueel managementteam,…

36 Actiepunt 29: u wenst de consumenten beter voor te lichten over de impact van het product of de dienst op duurzame ontwikkeling. Tip 1: is ‘duurzaamheid’ een belangrijke belofte van uw product of dienst? Communiceer er over zodat klanten die hier gevoelig voor zijn, dit weten! Tip 2: houd er rekening mee dat uw klanten meestal geen experten in duurzaamheid zijn. Communiceer concreet en laagdrempelig. Tip3: Als je je profileert als duurzame ondernemer wees dan consequent en eerlijk en neem consistente beslissingen. Zorg dat het plaatje klopt en je niet door de mand valt. Waar info vinden? Ondernemer, verantwoordelijke verkoop,…

37 Actiepunt 30: u wenst de privacywetgeving (beter) te respecteren.
Tip 1: Meer info over de privacy- en gegevensbescherming van consumenten via Klik in de linker kolom op ‘wetgeving’. Waar info vinden? Ondernemer, (extern) juridisch adviseur, ondernemersorganisatie,…

38 DIENST NA VERKOOP Actiepunten & tips

39 Actiepunt 32: u wenst in de toekomst klachten beter en meer systematisch te behandelen.
Tip 1: Zorg er voor dat klanten met klachten weten wie ze kunnen aanspreken. Communiceer via website, offertes, facturen,… Tip 2: zet een maximum tijd op de beantwoording van klachten. (bijv. 48h). Ook al kent u het antwoord nog niet, klanten weten dan dat u het opvolgt. Tip 3: onderzoek de mogelijkheden van een online klachtenbehandelingssite. Klanten kunnen eenmaal ingelogd hun klacht posten en opvolgen. Tip 4: organiseer opleidingen voor medewerkers i.k.v. klachtenopvolging. Tip 5: houd een tevredenheidsmeting. Op die manier kunt u anticiperen op mogelijke klachten en het product of de dienstverlening verbeteren. Waar info vinden? ondernemer, verantwoordelijken verkoop, eventueel (extern) juridisch adviseur,…

40 Actiepunt 33: u wenst klanten beter te informeren over de verwijdering van (onderdelen van) producten. Tip 1: voeg instructies toe op (of in) de verpakking betreft de verwijdering. Tip 2: zet communicatiekanalen in (website, nieuwsbrieven) om instructies te geven over de verwijdering van de producten. Waar info vinden? ondernemer, verantwoordelijken verkoop, eventueel (extern) juridisch adviseur, productieverantwoordelijke, communicatieverantwoordelijke,…

41 AANKOOP Actiepunten & tips

42 Actiepunt 34: u wenst goede werkomstandigheden als criterium op te nemen bij de aankoop van producten of diensten. Tip 1: Laat uw leveranciers een charter ondertekenen waarmee ze waarborgen dat de werkomstandigheden niet in strijd zijn met internationale verdragen. Tip 2: Voer zelf controles uit bij de leveranciers betreft de werkomstandigheden of besteed dit uit. Tip 3: Pols ook naar de evolutie van uw leveranciers op vlak van werkomstandigheden. Willen ze verbeteren? Hoe pakken ze dit aan? Tip 4: Koop producten aan met labels of certificaten die waarborgen dat werkomstandigheden niet in strijd zijn met internationale verdragen. Tip 5: Check ook de website van de Internationale Arbeidsorganisatie, Tip 6: Communiceer over uw aanpak en doelstellingen met de stakeholders. Waar info vinden? Ondernemer, aan- of verkoopverantwoordelijke,…

43 Actiepunt 35: u wenst veiligheid en gezondheid van medewerkers op te nemen als aankoopcriterium.
Tip 1: U kunt zich baseren op de 7 welzijnsdomeinen van de federale overheid om ‘veiligheid& gezondheid’ bij leveranciers concreter te maken. Tip 2: Pols ook naar de evolutie van uw leveranciers op vlak van ‘veiligheid & gezondheid’. Willen ze verbeteren? Hoe pakken ze dit aan? Tip 3: Communiceer over die aanpak en doelstellingen met je stakeholders. Waar info vinden? Ondernemer, verkoop- en aankoopafdeling,…

44 Actiepunt 36: u wenst het respect voor mensenrechten als criterium op te nemen bij de aankoop van producten of diensten. Tip 1: stel een charter op waarin u stelt dat de mensenrechten moeten gerespecteerd worden. Laat dit charter door uw leverancier ondertekenen. Tip 2: Voer zelf controles uit bij uw leveranciers of besteed dit uit. Tip 3: Pols ook naar de evolutie van uw leveranciers op vlak van mensenrechten. Willen ze verbeteren? Hoe pakken ze dit aan? Tip 4: Koop producten aan met labels of certificaten die waarborgen dat de mensenrechten niet worden geschonden. Tip 5: Meer informatie over bedrijven en mensenrechten via en Tip 6: Communiceer over die aanpak en doelstellingen met je stakeholders. Waar info vinden? Ondernemer, verkoop- en aankoopafdeling,…

45 Actiepunt 37: u wenst antidiscriminatie als aankoopcriterium op te nemen in uw aankoopbeleid.
Tip 1: Pols naar de evolutie van uw leveranciers op vlak van antidiscriminatie. Willen ze verbeteren? Hoe pakken ze dit aan? Tip 2: Communiceer over die aanpak en doelstellingen met je stakeholders. Tip 3: betreft leveranciers: U vindt meer info over de antidiscriminatiewet via Check ook de site en Waar info vinden? Ondernemer, verkoop- en aankoopafdeling,…

46 Actiepunt 38: u wenst de milieu-impact als criterium op te nemen in uw aankoopbeleid.
Tip 1: Welke materialen worden er gebruikt? Wat is het energie- of waterverbruik? Wat is de CO2-uitstoot (van transport), … Tip 2: kijk niet alleen naar de milieu-impact tijdens productie, maar ook tijdens consumptie (vaatwasmachine?) of bij verwijdering (afvalkost). Tip 3: Kijk eens naar de tips van het hoofdstuk ‘milieu in de productie’. Sommige tips zult u zeker ook kunnen toepassen bij aankopen. Tip 4: Pols ook naar de evolutie van uw leveranciers op vlak van milieubeleid. Willen ze verbeteren? Hoe pakken ze dit aan? Tip 5: Communiceer over die aanpak en doelstellingen met je stakeholders. Waar info vinden? Ondernemer, verkoop- en aankoopafdeling,…

47 Actiepunt 39: u wenst eerlijke handelspraktijken te garanderen met uw leveranciers (en onderaannemers). Tip 1: Stel een charter of gedragscode op met uw leveranciers waarin clausules over omkoperij, fraude, belangenconflicten, … staan opgenomen. Tip 2: Pols ook naar de evolutie van uw leveranciers op vlak van eerlijke handelspraktijken. Willen ze verbeteren? Hoe pakken ze dit aan? Tip 3: Check en (‘tools’) voor checklists en brochures over anti-corruptie. Waar info vinden? Ondernemer, verkoop- en aankoopverantwoordelijke, (extern) juridisch adviseur,…

48 PRODUCTONTWIKKELING Actiepunten & tips

49 Actiepunt 40: u wenst bij de ontwikkeling / het ontwerp van een product of dienst meer rekening te houden met de milieu-impact. Tip 1: Stel u de vraag of de productie / uitvoering van een product of dienst milieuvriendelijker kan. CO2-uitstoot, afval(water), energie, chemicaliën, enz. Tip 2: Stel u de vraag of het gebruik van een (nieuw) product milieuvriendelijker kan. CO2-uitstoot, energie, geluid, geur, enz. Tip 3: Stel u de vraag of de uiteindelijke verwijdering van het product milieuvriendelijker kan. Verpakking, materialen, gebruikstijd product, enz. Tip 4: de kennis zit vaak bij uw mensen. Vraag hen zeker of zij mogelijkheden zien om een milieuvriendelijker product te maken. Tip 5: inspirerende links over ecodesign & cradle-to-cradle: (ecolizer 2.0!) en Tip 6: interessante links over (algemene) productontwikkeling: Tip 7: wat zijn de alternatieven? Wat is de extra kost/ investering en zijn uw klanten bereid om de meerprijs te betalen? Onderzoek dit. Tip 8: Communiceer met de externe stakeholders (klanten, onderzoeksinstellingen,…). Misschien hebben zij goede ideeën.

50 Actiepunt 41: u wenst uw producten veiliger en gezonder te maken voor de klanten.
Tip 1: de kennis zit vaak bij uw mensen. Vraag hen zeker of zij mogelijkheden zien om een veiliger en gezonder product of dienst te maken. Tip 2: interessante links over (algemene) productontwikkeling: Tip 3: CE-markering verplicht? Meer info via economie handel en consumptieproducten&dienstennon-food productenCE-label.

51 Actiepunt 42: u wenst voor productontwikkeling (nauwer) samen te werken met onderzoeksinstellingen.
Tip 1: Neem contact op met: Tip 2: Zoek naar samenwerkingsvormen met universiteiten en hogescholen.

52 PERSONEEL Actiepunten & tips

53 Actiepunt 43: u wenst het respect voor mensenrechten in uw bedrijf (en haar vestigingen) in binnen- en buitenland beter te garanderen. Tip 1: Aandachtspunten: gelijk loon voor gelijk werk, actief inzetten voor kansengroepen, meer diversiteit, gelijke opleidingsmogelijkheden, enz. Tip 2: Voer periodieke controles uit in uw (buitenlandse) vestigingen of besteed dit uit. Tip 3: Onderteken een verdrag of sluit aan bij een platform dat pleit voor het respecteren van de mensenrechten. (zie links tip 4) Tip 4: Check: thema mensenrechten, Tip 5: Ondertekenen de ‘diversiteitsverklaring’ via Tip 6: communiceer met uw stakeholders over uw aanpak en doelstellingen. Waar info vinden? Ondernemer, personeelsverantwoordelijke, buitenlandse agent, salesverantwoordelijke,...

54 Actiepunt 44: u wenst kandidaten beter in te lichten over de wervingsprocedure.
Tip 1: Deel op voorhand de sollicitatieprocedure mee: verschillende rondes, planning, wanneer ze terugkoppeling krijgen, enz. Waar info vinden? Ondernemer, personeelsverantwoordelijke,…

55 Actiepunt 45: u wenst sollicitanten beter feedback te geven over hun sollicitatie.
Tip 1: breng de sollicitanten die niet weerhouden zijn tijdig op de hoogte. Vertel hen de reden waarom en geef ze de kans feedback te vragen. Tip 2: via een geobjectiveerd personeelsbeleid kunt u functieomschrijvingen inzetten tijdens de sollicitatieprocedure. Waar info vinden? Ondernemer, personeelsverantwoordelijke,…

56 Actiepunt 46: u wenst werk te maken van meer diversiteit binnen uw bedrijf.
Tip 1: diversiteit is meer dan origine. Ook leeftijd, geslacht, arbeidshandicap, achtergrond,…dragen bij tot de diversiteit van uw onderneming. Tip 2: zorg er voor dat de aanwervingsprocedure diversiteit niet tegenwerkt. Tip 3: geef de personeelsverantwoordelijke (en andere medewerkers) de kans om opleidingen te volgen over diversiteit op de werkvloer. Tip 4: u kunt uw wervingskanalen uitbreiden met partners die zich richten op kansengroepen, zoals Tip 5: ga na of een diversiteitsplan voor u interessant is. Meer info: Tip 6: onderteken de diversiteitsverklaring via Waar info vinden? Ondernemer, HR-verantwoordelijke.

57 Actiepunt 47: u wenst inspanningen te doen om nieuwe medewerkers zich sneller te doen thuis voelen.
Tip 1: Een professionele onthaalprocedure is verplicht. U vindt er alles over via Tip 2: Stel een onthaalprocedure op zodat de medewerker snel inzicht krijgt in uw onderneming en haar missie en doelstellingen. Tip 3: Stel een meter of peter aan die de nieuwe medewerker de eerste weken / maanden begeleidt of opleidt. Tip 4: Eigenlijk is een goed onthaal ook de verantwoordelijkheid van alle medewerkers. Maak ze bewust van hun rol en verantwoordelijkheden. Tip 5: interessante link: Zie toetsingslijst ‘een goed onthaal is goed begonnen.’ in de online bijlagen. Waar info vinden? Ondernemer, personeelsverantwoordelijke, sociaal secretariaat, ondernemersorganisatie, externe expertise,…

58 Actiepunt 48: u wenst werk te maken van een transparant loonbeleid.
Tip 1: drie belangrijke pijlers om een loonschaal te ontwikkelen zijn: functie, competenties (waarvan ervaring deel uitmaakt) en resultaten. Tip 2: communiceer duidelijk over uw loonbeleid (zeker bij wijzigingen!) zodat medewerkers op de hoogte zijn. Tip 3: een goed sociaal secretariaat doet meer dan loonberekeningen. Laat u ook bijstaan in verloningsinstrumenten, trends, wetgeving, enz. Tip 4: vergelijk uw loonbeleid met dat van sectorgenoten. U kunt er heel wat van opsteken. Tip 5: Via de UNIZO HRM Coach kunt u tips krijgen voor een transparant loonbeleid. Zie bijlage. Waar info vinden? Ondernemer, personeelsverantwoordelijke, ondernemersorganisatie, sectororganisatie, sociaal secretariaat,…

59 Actiepunt 49: U wenst een gelijk loon voor mannen en vrouwen.
Tip 1: gelijkwaardigheid tussen M/V is een belangrijk principe. Bij dezelfde functie, competenties, ervaring én resultaten moet het loon gelijk zijn. Tip 2: Via de UNIZO HRM Coach kunt u tips krijgen voor een transparant loonbeleid. Zie bijlage. Waar info vinden? Ondernemer, personeelsverantwoordelijke, ondernemersorganisatie, sectororganisatie, sociaal secretariaat,…

60 Actiepunt 50: u wenst actief uw medewerkers te helpen in de ontwikkeling van hun competenties.
Tip1: maak een individuele ontwikkelingskaart voor uw medewerkers. Noteer daarop de behoeften en inspanningen t.o.v. deze medewerker. Tip2: Neem deze kaart grondig door met de medewerker (en leidinggevende) zodat iedereen op dezelfde golflengte zit. Tip 3: Maak concrete afspraken over de concrete ontwikkelingsbehoefte van de medewerker en volg op. Tip 4: bespreek de ontwikkelingsbehoeften ook tijdens functionerings- of evaluatiegesprekken. Tip 5: Via de UNIZO HRM-coach kunt u het boek ‘competenties in competitie’ aanschaffen. Waar info vinden? Ondernemer, personeelsverantwoordelijke, sectororganisatie, ondernemersorganisatie, externe experten (RESOC, consultant)

61 Actiepunt 51: u wenst de evaluatie en de oriëntatie van medewerkers professioneler aan te pakken.
Tip 1: voorbereiding: Houd periodiek een evaluatie- en functioneringsmoment. Communiceer de procedure. Tip 2: voorbereiding: gebruik een checklist als leidraad, zoals de toetsingslijst van de UNIZO HRM-coach in bijlage. Tip 3: Kader het werk van de medewerker binnen de bedrijfsmissie en –doelstellingen. Tot wat draagt hij/zij bij? Tip 4: Luister naar wat de medewerker te zeggen heeft. Functionerings- en evaluatiegesprekken zijn alles behalve eenrichtingsverkeer. Tip 5: een functioneringsgesprek is toekomstgericht. Maak concrete afspraken met de medewerkers. Tip 6: jobtevredenheid, medewerkersbetrokkenheid, loopbaanontwikkeling, opleidingen, werkomstandigheden en verloning zijn mogelijke onderwerpen. Houd dit laagdrempelig voor de medewerkers. Waar info vinden? Ondernemer, personeelsverantwoordelijke, sectororganisatie, ondernemersorganisatie, externe experten (RESOC, consultant),…

62 Actiepunt 52: u wenst uw medewerkers beter op de hoogte te brengen over het reilen en zeilen in de onderneming. Tip 1: Voer regelmatig een dialoog met de medewerkers over zowel de operationele werking en resultaten als over de visie en strategie. Tip 2: informeer de medewerkers geregeld, zowel formeel als informeel, op een eenduidige en duidelijke manier. Houd rekening met deeltijds werkende medewerkers en medewerkers die in ploegen werken. Tip 3: Verstuur een (e-)nieuwsbrief naar elke medewerker over projecten, de interne organisatie, met practica en, waarom niet, een leuke rubriek. Tip 4: Bekijk ook de mogelijkheden van intranet, affiches, personeelsbijeenkomsten, enz. om medewerkers te informeren. Tip 5: Check UNIZO handboek ‘competenties in competitie’ (te verkrijgen via HRM Coach) en de Duurzame dialoog. Waar informatie vinden? Ondernemer.

63 Actiepunt 53: u wenst een grotere medewerkersbetrokkenheid te realiseren.
Tip 1: informeer de medewerkers geregeld, zowel formeel als informeel, op een eenduidige en duidelijke manier. Houd rekening met tijdelijke en deeltijds werkende medewerkers en medewerkers die in ploegen werken. Tip 2: Gebruik de dialoogmethodieken van de ROADmap. Die is gemaakt om medewerkers partner te maken van een duurzaam bedrijfsbeleid. Tip 3: Betrek de medewerkers bij duurzame vraagstukken. Hun vakkennis levert vaak nieuwe en verrassende inzichten op. Tip 4: Richt zelfsturende teams op die werken op duurzame thema’s (ecologie, werkomstandigheden, transparantie,…) Tip 5: Zet ‘duurzaamheid’ thematisch op de agenda van teamvergaderingen. Geef medewerkers inspraak betreft de agenda. Waar informatie vinden? Ondernemer.

64 BEHOORLIJK BESTUUR Actiepunten & tips

65 Actiepunt 54: u wenst een missie neer te schrijven of te actualiseren.
Tip 1: de missie is uw bestaansreden. Houd bij het schrijven zowel rekening met uw interne organisatie als met uw externe relaties.(stakeholders) Tip 2: Denk niet alleen in termen van ‘beste service’ of ‘prijs / kwaliteit’ (econ. doelst.) maar ook wat u sociaal en/of ecologisch betekent. Tip3: Maak uw missie inspirerend en zorg er voor dat ze houvast biedt voor u en uw medewerkers. Tip 4: helpende vragen: wat is ‘onze business’? Waarom doen we wat we doen? Wat is onze markt? Wat willen we bereiken? En voor wie? Tip 5: Met welke belanghebbenden houden we allemaal rekening: mijzelf, mijn gezin, medewerkers, klanten, leveranciers, concurrenten, omgeving, ... Tip 6: communiceer uw missie ook via de onthaalprocedure. Ook naar tijdelijke medewerkers. Tip 7: In bijlage vindt u een toetsingslijst van de UNIZO HRM-coach over ‘missie, visie, strategie en waarden. Waar info vinden? Ondernemer, managementteam,…

66 Actiepunt 55: u wenst de missie en de strategie gekend en begrepen te maken onder de medewerkers.
Tip 1: Naast de operationele zaken binnen uw bedrijf, kunt u tijdens overlegmomenten ook strategische zaken bespreken. Tip 2: Communiceer regelmatig de missie en strategie naar de medewerkers via uw communicatiekanalen (nieuwsmails, personeelsbijeenkomsten, enz.) Tip 3: communiceer uw missie ook via de onthaalprocedure. Ook naar tijdelijke medewerkers. Tip 4: het proces van de ROAD-map helpt u om een gedragen missie en strategie te realiseren. Waar info vinden? Ondernemer, managementteam,…

67 Actiepunt 56: u wenst een RvB die een actievere rol speelt.
Tip 1: Breng uw RvB minstens 4 x / jaar samen en bespreek of de operationele werking volledig in lijn licht met de missie en de bedrijfsstrategie. Tip 2: Bekijk de samenstelling van je Raad van Bestuur (zijn de leden ambtshalve of vrijwillig bestuurder, wie heeft een lage/hoge betrokkenheid, wie is gericht op korte en/of lange termijnvisie, zijn ze bereikbaar voor vragen of advies buiten de geplande vergaderingen,...) Tip 3: U kunt ook jaarlijks een bijzondere vergadering bijeenroepen, met alleen de langetermijnvisie op de agenda. Tip 4: Check of voor meer tips en voorbeelden. Waar info vinden? Ondernemer, managementteam,…

68 Actiepunt 57: u wenst een externe adviesraad in het leven te roepen.
Tip 1: externe adviseurs zijn een goed klankbord voor uw onderneming als ze beschikken over objectieve en volledige informatie (transparant). Tip 2: evalueer periodiek of de leden van de adviesraad nog bijdragen tot uw doelstellingen en strategie. Tip 3: stem uw externe experten af op uw agenda. Het heeft meestal weinig zin om een sales expert uit te nodigen als u het over energie wil hebben. Tenzij u ‘energiebewustzijn’ ook als verkoopargument wil gebruiken. Tip 4: gebruik ook de input van uw stakeholders om de agenda van uw adviesraad te vullen. Tip 5: Check of voor meer tips en voorbeelden. Waar info vinden? Ondernemer, managementteam,…

69 Actiepunt 58: u wenst de bedrijfswaarden- en normen te verduidelijken voor de medewerkers.
Tip 1: Verwerk de geldende waarden, normen en verwachtingen in het arbeidsreglement, de onthaalprocedure of een aparte gedragscode. Tip 2: Een heldere tekst is cruciaal. Zo weten de medewerkers wat van hen wordt verwacht en wat wel / niet kan. Tip 3: Inhoud document: doelstelling gedragscode, algemene doelstellingen KMO en (on)gewenst gedrag, aangevuld met specifieke voorbeelden. Tip 4: Voorbeelden intern: discriminatie, drugs en alcohol, privé-gebruik internet & (zak)telefoon, te laat komen, machines / licht uitzetten, enz. Tip 5: Voorbeelden extern: omgang met de klant, belangenvermenging, wet op de privacy, wat met klantenrelaties, omkoping & corruptie, enz. Tip 6: houd in uw communicatie rekening met tijdelijke en deeltijds werkende medewerkers. Houd ook rekening met medewerkers die in ploegen werken. Waar info vinden? Ondernemer, medewerkers.

70 Actiepunt 59: u wenst een communicatiestrategie per stakeholdergroep uit te werken.
Tip 1: Breng uw stakeholders in kaart. Wat is hun interesse in en impact op uw bedrijf? Gebruik de oriëntatiescan van deze ROADmap als hulpmiddel. Tip 2: Bouw verder op bestaande interacties met stakeholders. Bekijk hoe u die kunt verbeteren, afhankelijk van uw ambitie. Tip 3: Bepaal de interactievorm (brochure, website, workshop,…) afhankelijk van de situatie (klacht, interne werking, enz.) en de stakeholder. Tip 4: De technieken die u worden aangereikt via de Duurzame dialoog zijn ook zeer bruikbaar voor een overleg met belangrijke externe stakeholders. Tip 5: Check klik ‘thema’s’ aan kies dan voor ‘stakeholder management’. Waar info vinden? Ondernemer, verantwoordelijke verkoop, PR, Marketing,…

71 Actiepunt 60: u wenst een eigen financieel beheerssysteem in te voeren.
Tip 1: maak de afweging tussen een ‘pakket op maat’ en sectorspecifieke modules, met opties te kiezen door uw onderneming. Tip 2: De financiële tool van UNIZO laat toe dat u online een document opvraagt dat de financiële toestand van uw onderneming in beeld brengt. Tip 3: meer info over financiële ratio’s via ga naar ‘uw onderneming’ en dan ‘financiële gezondheid vergelijken’. Waar info vinden? Ondernemer, interne verantwoordelijke boekhouding, externe accountant / fiscalist, via peterschapsprojecten,…

72 KMO in de buurt Actiepunten & tips

73 Actiepunt 61: u wenst vaker deel te nemen aan het ‘lokale’ verenigings- en buurtleven.
Tip 1: informeer de buurt over uw activiteiten en plannen. Benut daarbij de bestaande kanalen en ga na of u nieuwe bronnen kunt aanboren. Tip 2: stel een medewerker aan als eerste aanspreekpunt bij klachten of vragen van buurtbewoners en lokale verenigingen. Tip 3: ga na wat buurtbewoners en lokale verenigingen van uw KMO denken en verwachten. Vbn.: aanpak verloedering buurt, bijscholing bieden, enz. Tip 4: Integreer u in een buurtnetwerk. Via dat netwerk kunt u de vinger aan de pols houden maar ook de werking van uw eigen KMO toelichten. Bijvoorbeeld via werkgroepen met diversiteit, milieu, fairtrade,…als thema. Tip 5: Houd het ‘streeknieuws’ nauwlettend in de gaten. Misschien zijn er wel initiatieven waarvoor u of uw medewerkers zich kunnen/willen inzetten. Tip 6: neen deel aan initiatieven als ‘de beursvloer’ (

74 Actiepunt 62: u wenst op een meer gestructureerde en strategische manier de betrokkenheid bij de buurt te vergroten. Tip 1: KMO’s die een goed beeld hebben van de noden van buurtbewoners en verenigingen, zullen meer mogelijkheden zien voor buurtontwikkeling. Tip 2: Leg uw oor te luister bij uw medewerkers. Vaak zijn zij ook buurtbewoner of lid van een lokale vereniging. Tip 3: U kunt een buurtbevraging doen en polsen naar de noden en verwachtingen. Tip 4: Wat doen jullie voor activiteit? Wat is jullie sterkte? Bekijk hoe u deze sterkte kunt inzetten voor de buurt. Tip 5: Een andere manier om uw betrokkenheid te vergroten, is bestuurder worden van de UNIZO-ondernemersvereniging in uw buurt. Tip 6: Houd het ‘streeknieuws’ nauwlettend in de gaten. Misschien zijn er wel initiatieven waarvoor u of uw medewerkers zich kunnen/willen inzetten Tip 7: neen deel aan initiatieven als ‘de beursvloer’ (

75 Actiepunt 63: u wenst meer inspanningen te doen om lokale welvaart en inkomen te stimuleren.
Tip 1: ga na bij scholen in de buurt of u geen stageplaatsen kunt aanbieden of advies kunt geven voor de praktische vertaling van de leerstof. Tip 2: werk samen met collega-ondernemers, verenigingen en lokale overheid voor grensoverschrijdende thema’s zoals verkeersveiligheid, werkloosheid,enz. Tip 3: draagt uw sponsoring bij tot de ontwikkeling van de buurt? Zijn er alternatieven die de regio (en uw onderneming!) kunnen versterken? Tip 4: voorbeelden van buurtontwikkeling: ruimtes ter beschikking stellen, beroep doen op lokale arbeidsmarkt, kennis medewerkers inzetten voor verenigingen,... Tip 5: de beste samenwerkingen tussen uw KMO en verenigingen zijn vaak die waarbij er een duidelijke link is met de kernactiviteiten van beide partijen. Tip 6: neen deel aan initiatieven als ‘de beursvloer’ (