Het ‘Recht op Gezondheid’ in tijden van economische crisis: de Cubaanse ervaring Brussel, maart 2014 Pol De Vos

Presentatie over: "Het ‘Recht op Gezondheid’ in tijden van economische crisis: de Cubaanse ervaring Brussel, maart 2014 Pol De Vos"— Transcript van de presentatie:

1 Het ‘Recht op Gezondheid’ in tijden van economische crisis: de Cubaanse ervaring Brussel, maart 2014 Pol De Vos pdevos@itg.be

2 • 1986 - 1991 • 1991 / 1993 • 1996 - 2012 – Structurele samenwerking ITG – INHEM & IPK (DGOS) – Van binnenuit/onderuit Cubaanse gezondheidspolitiek doorgronden • Sterke en minder sterke punten in de gezondheidszorg • Concrete gevolgen van de complexe internationale context • Gevoerd beleid • Rol van Cuba in Latijns-Amerika (en ver daarbuiten) • 2010

3 • Recht op gezondheid – SSS & WHO – “Health for All” – “Investing in health” – WHO 2008 • Colombia versus Cuba • Cubaanse visie op gezondheid – SDH – Pre 89 – Post 89 – Internationale solidariteit • Cuba vandaag

4 • Recht op gezondheid – SSS & WHO – “Health for All” – “Investing in health” – WHO 2008 • Colombia versus Cuba • Cubaanse visie op gezondheid – SDH – Pre 89 – Post 89 – Internationale solidariteit • Cuba vandaag

5 Recht op gezondheid – WHO 1948 • 1948 – WHO Constitution "the enjoyment of the highest attainable standard of health is one of the fundamental rights of every human being...“

6 Health sector financing individuals Government UK, Nw, Sw, Cuba private insurers “’Managed care” (US) social security B, D, Fr health care providers TAXATIONS PREMIUM CONTRIBUTION CHARGES HEALTH CARE

7

8

9

10 WHO Conference in Alma Ata - 1978 • Integrated health and health services strategy – Government responsibility – Universally accessible health services – Multi-sectorial approach – Participation • Comprehensive approach towards • health – New International Economic Order

11 Foto Reagan & Thatcher Neoliberale maatregelen van beide Antivakbond Sandinisten/FMLN/Etc

12

13 World Bank 1993: ‘Investing in Health’ Belangrijkste veranderingen: – Daling van publieke uitgaven – Competitie – Fragmentatie en Privatisering Gevolgen in Latijns-Amerika – Privatisering (“Managed care” als paradigma) • Chili en Colombia als koplopers – VS HMO’s zwermen uit over Latijns-Amerika • Ondersteund door IFI-politiek • Overnames en fusies (op wereldvlak) in de gezondheidsector: • 1996 : 336 miljoen USD • 1997 : 3.4 miljard USD • 2001 : 9.1 miljard USD – Administratie  - winsten  - fondsen klinische diensten  – HMO’s in goede gezondheid : • Trekken rijkere en gezondere patiënten aan • Chronisch zieken en armen naar ondergefinancierde publieke sector

14 Stocker K, Waitzkin H, Iriart C. The Exportation of Managed Care to Latin America. New England Journal of Medicine. 340 (14): 1131-36 (1999).

15

16 ALBA versus ALCA (FTAA)

17

18 www.who.int/whr/2008

19

20 Deze toxische combinatie van slechte politiek en economie is – grotendeels – verantwoordelijk voor het feit dat de meerderheid van de wereldbevolking vandaag niet de beste gezondheid genieten die biologisch mogelijk is. www.who.int/social_determinants/final_report

21 2008: Sharpening of crisis

22

23 • Recht op gezondheid – SSS & WHO – “Health for All” – “Investing in health” – WHO 2008 • Colombia versus Cuba • Cubaanse visie op gezondheid – SDH – Pre 89 – Post 89 – Internationale solidariteit • Cuba vandaag

24 Socio-political context 1945 1960 1970 1980 1990 2000 2010 decolonization movement social awakening Reagan & Thatcher neoliberalism GLOBALISATION End of WW II onset crisis TW debt crisis breakdown USSR World Bank report Investing in health Cuba WHO World Health Report 2008 Colombia National Health Systems & Social Security Systems Alma Ata

25 Insurance-based unified system from 1993 onwards • Market of insurers + market of service providers – Hospitals become for-profit institutions – Management in function of in-door efficiency – Fragmentation of the health care system – Problems in access and quality of care • Coverage • 41% - Contributory Regime = standard package: 3 levels of care (basic, intermediate, complex) • 40% - Subsidiary = only basic level + some treatments of intermediate level • 19% - Uninsured = only emergency care Colombia: The World Bank’s “success story”

26 • Recht op gezondheid – SSS & WHO – “Health for All” – “Investing in health” – WHO 2008 • Colombia versus Cuba • Cubaanse visie op gezondheid – SDH – Pre 89 – Post 89 – Internationale solidariteit • Cuba vandaag

27 Cuba: health (care) for all 1960s – Ensure access to medical services for all 1970s – Community medicine 1980s – Family medicine Since 1990s – Reforms and adjustments Development of Cuban health system = 4 stages

28

29 1959-1990 Economie ten dienste van sociale ontwikkeling  Elektriciteit en drinkbaar water tot in meest afgelegen hoeken  Mensonwaardige arbeidsomstandigheden verdwenen (vnl platteland)  Op korte tijd analfabetisme uitgeroeid  Uitbouw basis- en secundair onderwijs en universiteit  Opleiding arbeiders, combinatie werk- en studieprogramma’s  Volwassenenvorming: iedereen aangespoord om minstens een diploma lager middelbaar onderwijs te behalen  Enorme expansie van kunsten, wetenschappen en sport  Waardig loon - verbetering voeding - degelijke woning

30 Huisarts-model • Pas in 1984 opgestart • Centrale schakel in het Cubaans gezondheidssysteem • Effectiviteit bewezen in jaren 1990s • Nog belangrijke tekortkomingen – Systeem planning > < professionalisme van arts tov individuele patient – Contextuele problemen: • Lage lonen • Moeilijke werkomstandigheden • Zware workload (o.a. door internationaal programma) • Arts sociaal gewaardeerd  Nood aan het verder versterken van de centrale rol van de huisarts  Lange termijn stabiliteit in de wijken > < was een probleem door internationaal programma, nu sterk verbeterd  Versterken van professionalisme  Versterken van teamwork  Rol verdeling Huisarts - verpleegkundige

31 • Huisartsen en -verpleegkundigen • Verantwoordelijk voor welbepaalde bevolking – ‘preventieve huisbezoeken’ – ‘dispensarización’ • Zorg – Toegankelijk – Integraal – Geïntegreerd – Goede kwaliteit – Gratis voor de patiënt Health Area (± 30.000 inh) Family Doctor 750-1500 inh policlinic Uitbouw van het gezondheidssysteem + introductie van de huisarts (vanaf 1984)

32 Hospital Polyclinic Family Doctor

33 Socio-political context 1945 1960 1970 1980 1990 2000 2010 decolonization movement social awakening Reagan & Thatcher neoliberalism GLOBALISATION End of WW II oil crisis debt crisis breakdown USSR World Bank report Investing in health Cuba over- production crisis WHO World Health Report 2008 Colombia National Health Systems & Social Security Systems Alma Ata

34 1989 2010 19952002 GDP – 35% Imports – 70 % 27 169 FDrs 96.2% coverage 8 965 FDrs 46.9 % coverage 30 726 FDrs 99.2% coverage 37 645 FDrs INT COOP +++ Cuba from 1990 onwards Torricelli act Breakdown Soviet Union Helms-Burton Law US embargo dammage / year = 2 billion USD Unified public national health system maintained + Integrated system - Stability of F.Dr. in community + Free access - Lack of resources + Comprehensive care - Availability of drugs + Continuous care - Technology + Adequate health outcomes

35

36

37

38

39

40

41 Strategische planning en operationele flexibiliteit • Exclusief openbare gezondheidszorg, centraal gestuurd, beleidsprioriteit • Zelfde building blocks • Flexibiliteit in functie van de lokale setting > < Problemen van bureaucratisch management > < Nationale beslissingen hebben grote impact op locale dienstverlening (+ en -) - bvb internationale samenwerking met Venezuela • Kwaliteit van lokale management teams = essentieel Interactie tussen zorg niveaus • Adequate rolverdeling tussen eerste lijn en referentieniveaus • Toegang tot eerste lijn van goede kwaliteit ◄ - ► Efficiëntie 2de lijn > < Operationele beperkingen • Bypass ++ • Problemen met doorverwijsinfo heen en (vooral) terug Conclusie Cubaans gezondheidzorg systeem

42 42 Cuban international cooperation • 40.000 Cuban professionals are working in 105 countries • 88% work in Latin America, 6.6% in Africa • Almost 80% of them (+ 30 000) work in the health sector in 68 different countries • Example: Venezuela

43

44

45 45 Founded in 1998 Yearly about 1500 new students In July 2005: First 1501 graduates from 20 different countries In 2005: students from 24 countries: • 19 from Latin-America • 4 from Africa • United States

46 46 Emergency Aid: Brigade Henry Reeve Katrina – 2005 – New Orleans De Standaard deze week

47 47 International health policy debate • Cuba = one of the few important international players that actively oppose neo-liberal thinking of privatization and profit in health services • Defends development of adequate, qualitative and responsive public health services – counterexample of the idea that “public services can’t function adequately” – example to defend the “public rationale” in other contexts

48 Conclusies - Internationaal debat Eengemaakt publiek gezondheidssysteem • Maakt een eenduidig nationaal beleid mogelijk • Toegang en kwaliteit verzekerd voor iedereen, ook tijdens periodes van crisis versus markt gerichte hervormingen • gezondheidsnoden > < privé winsten Recht op Gezondheid • Is geen “natuurlijk proces” maar een expliciete politieke beslissing • Cuba’s internationale samenwerking • Helpt het ROG te realiseren in andere landen > < Risico op ‘een systeem in het (lokale) systeem’ > < Massale steun aan Venezuela heeft de Cubaanse zorg onder druk gezet (2004- 2007) Recente politieke veranderingen in Latijns-Amerika • Sociale politiek krijgt meer aandacht in verscheidene landen • Toegenomen rol van Cuba • Rol model: consequent vasthouden aan ROG > < Risico verwikkeld te geraken in lokale tegenstellingen

49 • Recht op gezondheid – SSS & WHO – “Health for All” – “Investing in health” – WHO 2008 • Colombia versus Cuba • Cubaanse visie op gezondheid – SDH – Pre 89 – Post 89 – Internationale solidariteit • Cuba vandaag

50 Huidige situatie • Recente economische maatregelen – Hoe tot stand gekomen? – Inhoud – Gevolgen vandaag • Toekomst?