Ruimte tussen woord en betekenis

Presentatie over: "Ruimte tussen woord en betekenis"— Transcript van de presentatie:

1 Ruimte tussen woord en betekenis

2 Bouwplaatsen Talige aspecten Maatschappelijke vraagstukken
Fysieke vormgeving Economische factoren

3 Ferdinand de Saussure Het woord is niet hetzelfde als datgene waar het woord naar verwijst

4 synoniem Meerdere woorden verwijzen naar hetzelfde intentie bedoeling
oogmerk

5 homoniem Een woord heeft meerdere betekenissen leer

6 concreet en abstract De ruimte tussen woord en datgene waar het naar verwijst varieert lamp geluk

7 context Naar mate de context voor betekenissen bekender is bij de gesprekspartners, des te kleiner is de ruimte tussen woord en datgene waar het woord naar verwijst (minder uitleg is nodig bij meer abstracte termen)  discours-gemeenschap: we weten waar we het over hebben

8 Taal als constructie Datgene waar het woord naar verwijst is onderhevig aan sociale conventies Hoe maak je van de ruimte tussen woord en betekenis een bouwplaats? constructie/ bouwplaats

9 Een plaatje Communicatie via contexten

10 Shiva: godin van (de)constructie
Afbreken en opbouwen zijn beide onderdeel van scheppings-processen

11 Het thema van de feniks Wedergeboorte Regeneratie Wederopbouw
Renaissance Herrijzenis Verjonging, transformatie en herschepping

12 Afbreken en opbouwen Derrida: ‘deconstructionisme’ in linguistiek  vernieuwde betekenissen

13 Afbreken en opbouwen Schumpeter: ‘creative destruction’ in ondernemerschap  vernieuwde praktijken

14 Verschijning van bouwplaatsen
Fysiek: praktijk Talig: discours Ruimte om Nieuwe betekenissen te construeren Inspiraties toe te laten

15 Maatschappelijke vraagstukken
Jeugdzorg Dak- en thuislozenopvang Verslavingszorg Ouderenvoorzieningen Armoedebestrijding Immigrantenopvang Gehandicaptenzorg  Uitsluitingsproblematiek

16 Zwevende vraagstukken / trage vragen (Kunneman)
Ze zijn hardnekkig Ze zijn moeilijk ‘vast te pakken’ Vanuit normalisering / disciplinering Niet iedereen heeft er baat bij dat ze opgelost worden  De uitsluitingsproblematiek wordt in stand gehouden

17 Uitsluitingsproblematiek
Praktijk en taal weerspiegelen elkaar: zij die de (politieke, burgerlijke, economische) macht hebben claimen het recht zichzelf en de anderen te definieren – en vaak met succes… Beleid (= praktijkconstructie met taal en geld) en wetenschap (= praktijkanalyse met taal en geld) gaan over mensen die niet aan het woord komen  verdingelijking en vervreemding

18 Insluitingsproblematiek
“er mogen zijn” = ruimte accepteren voor iedereen en diversiteit als norm onder ogen zien  constructies ter discussie stellen (deconstructionisme) en aanpassen (creative destruction) Maar: “er mogen zijn” duidt ook op een machtsrelatie (iemand staat iemand anders iets toe); zucht… moeten we dan de hele taal herzien? En natuurlijk: wie zijn ‘we’…?

19 Deconstructionisme Niet de tekst zelf wordt gedeconstrueerd (afgebroken), maar de claims op eenzijdige dominantie over de betekenis van woorden is onderwerp van analyse  de ruimte die bestaat tussen het woord en datgene waar het woord naar verwijst wordt benut om tot nieuwe betekenissen en onderlinge relaties te komen

20 Normen en waarden Leuke discussie (vind ik tenminste…), maar wie bepaalt de norm en wie voegt daar de waarde aan toe?

21 Kritische lezing / analyse
Op zoek naar: Degene die aan het woord is Degene die het thema bepaalt Degene die de definities maakt  interpretatief onderzoek

22 Onderzoeksmethoden Vierde generatie evaluatie
Leergeschiedenis / levensgeschiedenis Literaire kritiek / discoursanalyse

23 Creative destruction Fysieke vormgeving die “er zijn” ondersteunt (bijvoorbeeld levensbestendige woningen van Humanitas)

24 Creative destruction Op zoek naar: Ruimtelijke beleving
Technische / materiele realisatie Landschapstechnische opties

25 Onderzoeksmethoden Geografisch onderzoek Bouwtechnisch onderzoek
En ook besluitvormingsanalyse, dus: Vierde generatie evaluatie Leergeschiedenis / levensgeschiedenis Literaire kritiek / discoursanalyse

26 Economische factoren Voor hen, voor wie humanitaire argumenten voor “er zijn” niet zwaar genoeg wegen, zijn economische argumenten wellicht aansprekender

27 “er zijn” is de bodem waar creatieve regio’s (Richard Florida) op kunnen groeien, de sociaal-culturele matrix die gekenmerkt wordt door openheid en diversiteit (i.t.t. bijvoorbeeld Belfast zoals geportreteerd in Netwerk van 11 april 2004) voorkomt verspilling door meervoudige functionaliteit en hergebruik van de fysieke bouwplaats en door begripsverruiming en ervaringsdeskundigheid van de talige bouwplaats

28 Nieuwe betekenissen construeren
Oude (vastgeroeste) relaties afbreken door de ruimte tussen woord en datgene waar het woord naar verwijst terugclaimen: deze ruimte is er nu eenmaal en zal er altijd zijn; niemand is ook ‘eigenaar’ van deze ruimte en toch zijn we het allemaal (publiek domein = publieke verantwoordelijkheid)  nieuwe betekenissen door nieuwe interpretaties

29 Nieuwe betekenissen construeren
Andy Warhol: een soepblik is een kunstwerk  nieuwe perspectieven op bestaande verschijningen

30 Inspiraties toelaten De functie van de inspiratie is ook niet meer dan dat: we moeten een ‘inspiratie’ niet gebruiken als legitimering (“zie je wel, zij dachten er ook zo over”) of als voorschrift voor hoe we moeten interpreteren (objectieve interpretaties bestaan immers niet), maar ons op ideeen laten brengen over hoe we ook kunnen interpreteren (“grappig, zo heb ik het nog nooit bekeken”)

31 Inspiraties toelaten We leven niet een een postmoderne woestijn, maar kunnen putten uit de vele collectieve ervaringen die we als mensheid met elkaar hebben opgedaan en tot uitdrukking hebben gebracht in kunst, literatuur, wetenschap, architectuur et cetera

32 Inspiraties toelaten En daarom:
In gesprek blijven met zoveel mogelijk betrokkenen Het gesprek blijven analyseren De ruimte blijven benutten om via inspiraties tot nieuwe betekenissen te komen

33 Richard Sennett “De landen die zich het hardst opstellen, Nederland en Denemarken, zijn de meest achterlijke landen van Europa” (In de Volkskrant van 24 april 2004, over immigratiebeleid)

34 Een pleidooi Kom, we gaan onze energie steken in de werderopbouw, een nieuwe Renaissance van vormgeving van bouwplaatsen, zowel fysiek als talig