Download de presentatie
GepubliceerdEmmanuel Lambrechts Laatst gewijzigd meer dan 4 jaar geleden
1
H4 De keizer, de paus en de grenzen van de macht
Tijd van steden en staten
2
Kenmerkende aspecten(blz 96)
In de christelijke wereld was er strijd over de vraag of de wereldlijke macht dan wel de geestelijke macht het hoogste gezag had (4.1) De kruistochten als voorbeeld van expansie van de christelijke wereld naar buiten toe (4.2) Door de opkomst van handel en ambacht ontstonden nieuwe steden en kwam er een agrarisch- urbane samenleving (4.3) De stedelijke burgerij werd steeds belangrijker en de zelfstandigheid van steden nam toe (4.4) Staten werden gevormd en door centralisatie werd het bestuur efficiënter (4.5)
3
Kernbegrippen: Ambacht Centralisatie Expansie van het christendom
Geestelijke macht Handel Kruistochten Staatsvorming Wereldlijke macht
4
4.1 Paus en keizer kenmerkend aspect: In de christelijke wereld was er strijd over de vraag of de wereldlijke macht dan wel de geestelijke macht het hoogste gezag had God heeft de aarde geschapen en heeft op aarde plaatsvervangers aangesteld om in zijn naam te heersen Geestelijke macht; beslist over kerk en geloof Wereldlijke macht: beslist over bestuurlijke zaken
5
Conflict Oosters Schisma Investituurstrijd Keizer en keurvorsten Wie?
Wanneer? Waar gaat het om? Resultaat? Conflict
6
Conflicten binnen de kerk: het Oosters Schisma
Het Romeinse Rijk in het oosten blijft gewoon bestaan→ Oost- Romeinse Rijk of Byzantijnse Rijk met als hoofdstad Constantinopel 476 Einde West- Romeinse Rijk 1054 Ondanks bemiddelingspogingen van Paus Leo IX kan het conflict niet opgelost worden→ de kerk valt uit een in een westerse kerk, de Rooms Katholieke kerk en een oosterse Orthodoxe kerk Rome blijft hoofdstad christelijk geloof en de bisschop van Rome, de paus is dus de leider van alle christenen leider kerk in Byzantijnse kerk, de patriarch van Constantinopel erkent paus niet meer als hoogste geestelijke voor alle christenen
7
Maar wie heeft nu het hoogste gezag; de paus of de keizer?
Paus is opvolger Petrus, door Jezus zelf aangewezen als zijn vervanger. Paus is erfgenaam Romeinse keizers
8
De keizer: Keizer is beschermer van de christelijke wereld
Keizer is de enige echte erfgenaam Romeinse keizer Keizer gaat zich steeds meer bemoeien het benoemen van bisschoppen om nadelen feodalisme op te lossen
9
Nadelen feodalisme: Oplossing: kritiek paus:
Leenmannen verdelen bezittingen onder zonen→ versnippering Leen wordt als erfenis doorgegeven waardoor macht koning/ keizer afneemt Oplossing: Benoemen van bisschoppen tot leenman→ mochten niet trouwen en krijgen dus geen kinderen→ leen komt na dood bisschop weer terug bij koning/ keizer kritiek paus: Benoemen bisschop taak kerk, koning let alleen op bestuurlijke kwaliteiten niet op religieuze kwaliteiten Het benoemen van een bisschop door de paus wordt investituur genoemd
10
Ruzie tussen paus en keizer, de investituurstrijd, loopt in 11e eeuw hoog op
Paus doet Hendrik in de ban Paus Gregorius VII ( ) Hendrk IV
11
1077 Hendrik IV vraagt de paus om vergiffenis
Hendrik IV zoekt de paus op in de burcht van Canossa Paus heft ban op
12
Hendrik keert terug maar gaat vrolijk door met het benoemen van bisschoppen
Paus zet hem opnieuw uit de kerk, excommunicatie, maar nu komt Hendrik naar Rome met een leger→ paus Gregorius VII moet vluchten en Hendrik benoemt een eigen paus
13
Strijd sleept zich nog tientallen jaren voort
1122 Concordaat van Worms Bisschop heeft zowel geestelijke als wereldlijke taak Keizer mag bisschop alleen septer, teken van wereldlijke macht, overhandigen Paus gaat over benoemingen bisschoppen als geestelijk leider Macht en aanzien paus zijn toegenomen
14
Conflicten binnen de staat; keizer en keurvorsten
Bestuur Duitse Rijk (Heilig Roomse Rijk) Koning is soeverein= heeft hoogste macht Kroont koning tot keizer Koning (Leenheer) paus Kiezen invloedrijkste vorst tot koning Stamvorst (leenman) Stamvorst (leenman) Stamvorst (leenman) Stamvorst (leenman) Stam (een volk) Stam (een volk) Stam (een volk) Stam (een volk)
15
Van stam naar staat Stamvorsten wilden niet alleen maar heersen over eigen stam maar over een groot gebied met duidelijke grenzen→ landsheer worden In 12e eeuw lukt het enkele stamvorsten enorme gebieden te veroveren Zij krijgen steeds meer invloed op keuze keizer 1356 vaardigt keizer Karel IV de Gouden Bul uit: De zeven aanzienlijkste vorsten hebben het alleenrecht op het kiezen van de keizer→ keurvorsten
16
De keizer is afhankelijk van keurvorsten om positie te behouden en troon veilig te stellen voor zoon→ keizerstitel vooral symbolisch, voor belangrijke beslissingen steun keurvorsten nodig
17
kenmerkend aspect: In de christelijke wereld was er strijd over de vraag of
de wereldlijke macht dan wel de geestelijke macht het hoogste gezag had
18
Opdracht 8 (blz 103)
19
Opdracht 10 (c en d)
20
4.2 Kruistochten kenmerkend aspect:De kruistochten zijn een voorbeeld van expansie van de christelijke wereld naar buiten toe
21
De kruistochten: oorzaken en gevolgen
22
Motieven voor gewone mensen en ridders om mee te gaan:
Welke motieven had de paus Urbanus II om een kruistocht te organiseren? Einde maken aan onderlinge gevechten ridders Bescherming pelgrims Expansie christendom in Palestina Groei aanzien paus door bescherming Byzantijnse rijk tegen oprukkende moslims Einde maken aan Oosters Schisma Motieven voor gewone mensen en ridders om mee te gaan: Vergeving van alle zonden Kans om rijkdom en buit te vergaren
23
4.3 Brugge: stad van handel en nijverheid Kenmerkend aspect:Door de opkomst van handel en ambacht ontstonden nieuwe steden en kwam er een agrarisch- urbane samenleving
24
Ontwikkelingen in de landbouw
Verbeteringen in de landbouw zorgen voor hogere opbrengsten → bevolking groeit →overschotten worden verkocht → niet iedereen hoeft meer boer te zijn→ ontstaan andere beroepen; handelaar/ ambachtsman
25
Wat is een handige plak voor handelaren om te gaan wonen?
Een veilige plek dus in de buurt van een klooster of kasteel Terugkeer agrarisch-urbane samenleving Knooppunt van wegen/ rivieren
26
Vorsten en steden voordelen: nadelen:
Controleren, verdedigen en besturen omliggende platteland met behulp van steden Extra inkomsten→ vorst minder afhankelijk van opbrengsten domeinen nadelen: Adel raakt grip op economische activiteiten kwijt, Burgers worden steeds belangrijker In ruil voor belastingen krijgen steden privileges van de vorst→ stadsrechten Steden mogen bijvoorbeeld een muur om de stad bouwen, zelf hun stad besturen, hun eigen rechtsspraak organiseren
27
Voorbeeld:Brugge Handel aanvankelijk vooral in omgeving stad, breidt zich geleidelijk aan verder uit door heel Europa door gunstige ligging Brugge Handelaren verenigen zich in koopmansgilden om zo genoeg kapitaal bij elkaar te krijgen en handelsvoorrechten af te dwingen→ de belangrijkste handelssteden aan de Noord- en Oostzee verenigen zich in de Hanze
28
Kenmerkend aspect: Door de opkomst van handel en ambacht ontstonden nieuwe steden en kwam er een agrarisch- urbane samenleving
29
4.4 Steden vechten voor meer vrijheid kenmerkend aspect: De stedelijke burgerij werd steeds belangrijker en de zelfstandigheid van steden nam toe
30
Het stadsbestuur schout schepenen schepenen Rijke burgers, patriciërs
Aangesteld door de graaf, soort politiecommissaris Het gemeen, iedereen die niet bij de patriciërs hoorde, achtergestelde positie
31
Sociale verhoudingen stad
patriciers; rijke handelaren gildenmeesters en andere welvarende burgers arme burgers, knechten, niet-leden gilden Het gemeen bedelaars zwervers
32
Gilden (ambachten) In 14e en 15e eeuw groei steden→ nieuwelingen zoeken werk→ toename concurrentie ambachtlieden→ gilden nemen maatregelen om positie veilig te stellen
33
Alleen beroep uit oefenen als je lid bent van gilde
Om vak te leren eerst in de leer bij een meester van het gilde Afspraken over kwaliteit producten Prijsafspraken Steun bij ziekte of overlijden Gildenmeesters willen ook inspraak in stadsbestuur→conflicten tussen patriciërs en het gemeen
34
1302 Guldensporenslag Het gemeen Leliaarts Klauwaarts Patriciërs
Krijgen steun graaf van Vlaanderen, leenman Franse koning Vragen steun Franse koning, leenheer van de graaf van Vlaanderen 11 juli 1302 Leliaarts Klauwaarts Boeren en ambachtslieden winnen van Franse ridders→ ambachtslieden krijgen meer invloed in steden
35
kenmerkend aspect: De stedelijke burgerij werd steeds belangrijker en de zelfstandigheid van steden nam toe
36
4.5 Bourgondië; aanzet tot een nieuwe staat kenmerkend aspect: Staten werden gevormd en door centralisatie werd het bestuur efficiënter
37
Drie grote koninkrijken in de Middeleeuwen
Engeland Duitse Rijk Frankrijk Hertog van Bourgondië, Filips de Stoute, leenman van Franse koning, wil ook eigen rijk
38
Uitbreiding rijk door:
Huwelijken Erfenissen Oorlogen Kopen
39
Hoe dit rijk te besturen?
Leenmannen geen zin om steeds maar weer in nieuwe oorlogen op te komen draven Bourgondische hertogen gaan over op huurlegers→ geld nodig Hoe aan geld te komen? Opbrengst tollen Bede; geld vragen aan de standen van een gewest (Gewestelijke Staten) Lenen van steden
40
→ bestuur centraliseren
Er is steeds meer geld nodig→ handig om dit centraal te regelen → overal dezelfde belasting heffen → bestuur centraliseren Filips de Goede, Geschoolde ambtenaren nodig Filips de Goede wil niet meer langs alle gewesten reizen voor overleg→ vertegenwoordigers alle gewesten komen naar Brugge voor overleg→ Staten Generaal Welke groepen protesteren tegen deze centralisatiepolitiek van Filips? Adel en steden protesteren omdat zij minder macht krijgen, hogere belastingen moeten betalen en hun privileges worden aangetast
41
Einde Bourgondische Rijk
1477 Maria van Bourgondië trouwt met Maximilaan van Oostenrijk; Grootste deel Bourgondische bezittingen komen in Oostenrijkse handen, onderdeel van het Duitse Rijk
42
kenmerkend aspect: Staten werden gevormd en door centralisatie werd het bestuur efficiënter
Verwante presentaties
© 2019 SlidePlayer.nl Inc.
All rights reserved.