G32 pgb themadag 12 mei 2016, De Voetnoot, Almere.

Presentatie over: "G32 pgb themadag 12 mei 2016, De Voetnoot, Almere."— Transcript van de presentatie:

1 G32 pgb themadag 12 mei 2016, De Voetnoot, Almere

2 G32 pgb themadag door Jur de Haan, dagvoorzitter Zunderdorp Beleidadvies & Management Welkom door Allet Dopmeijer Adjunct-directeur gemeente Almere Doel van de dag: Uitwisselen van informatie en goede voorbeelden Verzamelen van adviezen aan elkaar Opstellen gezamenlijke beleidsagenda pgb G32 Opening

3 G32 pgb themadag Aftrap: fictieve casus

4 Fictieve casus: de familie Doehetzelf Het gezin Doehetzelf De familie Doehetzelf bestaat uit vader van 50, moeder van 52 en drie kinderen. Twee zoons in de leeftijd van 18 en 16 en een dochter van 12 jaar. Het gezin woont in een VINEX wijk en ze leven redelijk geïsoleerd. Met de rest van de familie zoals ooms en tantes is geen goed contact. Wel is er goed contact met oma, moeder van moeder. Zij is licht dementerend. De financiële situatie van het gezin is niet rooskleurig. In het verleden is sprake geweest van schuldenproblematiek. Er zijn nu geen schulden maar het gezin heeft het niet breed. De kinderen van 18 en 12 jaar zijn autistisch. Het kind van 16 functioneert normaal, maar komt wel aandacht tekort. De ouders Ouders hadden vanuit het overgangsrecht een PGB voor de kinderen van 18 en 12. Voor het oudste kind ging het om een PGB van € 60.000,--- per jaar en voor het andere kind € 50.000,--- per jaar. Met dit PGB worden professionele zorgverleners ingehuurd. Een deel werd ook gebruikt als inkomen voor vader die vanwege de zorg voor de kinderen is gestopt met werken. Vader heeft verschillende cursussen gevolgd voor het omgaan met kinderen met autisme. Moeder werkt 16 uur per week in de thuiszorg. Ouders komen bij het wijkteam omdat het overgangsrecht PGB, na administratieve verlenging, eindigt. Ook de indicatie voor beide kinderen loopt af. Er moet dus een volledige herindicatie plaatsvinden. Ouders geven aan dat zij menen recht te hebben op een PGB dat qua hoogte overeenkomt met het eerdere PGB. Als zij dit niet krijgen, verwachten zij dat ze in de financiële problemen komen. Oudste kind De oudste zoon wil graag op kamers gaan wonen maar kan dit niet zelfstandig. Hij heeft de nodige begeleiding nodig en zou in aanmerking kunnen komen voor een Beschermd Wonen indicatie. De gemeente heeft echter een wachtlijst. De zoon is in contact gekomen met een aanbieder van woonruimte middenin het centrum die hem tevens begeleiding kan bieden overdag. ’s Nachts is er niemand op de locatie aanwezig, maar de aanbieder geeft aan dat dit in de praktijk niet tot problemen leidt. Deze aanbieder heeft zelfs aangegeven dat hij bereid is om hem te helpen met het doen van een aanvraag voor een PGB bij de gemeente en dat hij ook kan helpen bij het doen van alle administratieve handelingen die bij een PGB komen kijken. Ouders willen eigenlijk liever niet dat hun zoon zelfstandig gaat wonen want dan hebben zij veel minder inkomsten uit het PGB van hun zoon. Daarnaast maken ouders zich nog wel wat zorgen over de hoge huur van € 600,-- die deze aanbieder vraagt maar volgens de aanbieder kan hier een aanvraag voor Bijzondere Bijstand worden ingediend. Middelste kind Het middelste kind is een vrolijke zoon van 16. Hij heeft er wel wat last van de alle aandacht uitgaat naar de andere twee kinderen maar in het dagelijks leven functioneert hij als ieder ander kind van deze leeftijd. Af en toe helpt hij zijn ouders in het huishouden omdat deze daar zelf door alle zorgtaken niet aan toekomen.

5 Jongste kind Voor de dochter van 12 zouden ouders dus graag zien dat het PGB dat zij in het verleden hadden van €50.000,-- per jaar wordt gecontinueerd. Vader is van mening dat hij als professioneel zorgverlener moet worden gezien omdat hij met zijn ervaring en de cursussen die hij heeft gevolgd als professional kwalificeert. Vader heeft een gedetailleerd overzicht gemaakt van de inzet van zorg voor het jongste kind en de activiteiten die hierbij horen. Hierbij gaat het ook om extra zorg door vader bij het opstaan en extra zorg gedurende de nacht. De nacht is vaak een onrustige periode. Ook een uitje zoals bezoek van een pretpark is opgenomen in dit overzicht. Vader maakt een overbelaste indruk. Oma en haar dochter (de moeder) In het gesprek met het wijkteam geeft de moeder van het gezin aan dat zij weinig uren kan werken doordat de zorg voor haar dementerende moeder (de oma) steeds meer tijd in beslag gaat nemen. Zij is een paar uur per week kwijt met het voeren van de administratie van moeder en het uitvoeren van huishoudelijke taken. Zij geeft aan dat zij vindt zij recht heeft op een PGB voor Begeleiding voor 4 uur per week en voor Huishoudelijke Hulp voor 2 uur per week. Als ze dit niet krijgt, kan zij haar moeder niet meer helpen op de manier waarop ze dat nu doet en zal er een professional moeten worden ingehuurd. Of zal moeder moeten worden aangemeld voor de Wlz omdat zij steeds meer op begeleiding en toezicht is aangewezen. Moeder wil echter zo lang mogelijk thuis blijven wonen en weigert te verhuizen.

6 Paneldiscussie fictieve casus De focus moet op de zorgbehoefte liggen, niet op geld Voor het sociaal netwerk loopt de discussie over zorgbehoefte en de discussie over pgb als inkomen soms door elkaar Het risico bestaat dat er vooral wordt gekeken naar wat er nog niet goed gaat, i.p.v. wat er wel goed gaat en hoe de eigen kracht/regie versterkt kan worden (bijv. door verbreding sociaal netwerk gezin) De behoeften en doelen van het gezin dienen voorop te staan. Welke doelen moeten bereikt worden en welk ondersteuningsplan hoort daarbij? Is professionele ondersteuning een aanvulling op het gezin? Welke taak heb je als gemeente om te controleren en waarborgen dat de in te kopen zorg van goede kwaliteit is?

7 Paneldiscussie fictieve casus Vaak wordt er teveel naar de korte termijn gekeken. In deze casus is het toekomstperspectief van de vader van het gezin onduidelijk: hij zorgt voor de drie kinderen, maar wat als zij volwassen worden en vader daardoor zijn inkomen (vanuit het pgb) verliest? Het is beter hem nu al hierin te stimuleren en te prikkelen. Mag een aanbieder optreden als de vertegenwoordiger van een cliënt? Er zijn gemeenten waar een aanbieder van zorg niet tegelijkertijd kan optreden als vertegenwoordiger van de cliënt in diens rol van budgethouder, om zodoende belangenverstrengeling te voorkomen. Zonder een goed totaaloverzicht van een gezin is het lastig om goede conclusies te trekken. Dat gaat dus verder dan de primaire (zorg)vraag: het is steeds weer belangrijk om een vraag goed af te pellen.

8 G32 pgb themadag Het pgb vanuit een ethisch perspectief Dr. Mr. Hans Bosselaar, VU Amsterdam, over ethische vraagstukken rondom pgb

9 Presentatie Hans Bosselaar Bezin je regelmatig op wat je doet en waarom je het doet. Hanteer de methode van de Golden Circle en stel jezelf de volgende vragen: Waarom? Hoe? Wat? Waarom doe ik mijn werk? Wat is het perspectief van de cliënt? Waarom hanteren wij bepaald beleid en regels? Waarom bestaat er eigenlijk een pgb, waar is dit voor bedoeld? En welke taal hanteren we daarbij? Wees je bewust hoe je met die taal - als overheid of als burger of als professional - werkelijkheden construeert en stel die ook ter discussie. We redeneren nog teveel vanuit een systeemwereld en niet vanuit de leefwereld. Een pgb staat voor autonomie: een pgb helpt om in een bestaande situatie zoveel mogelijk deel te nemen aan de samenleving.

10 Presentatie Hans Bosselaar Ga als gemeente van groot naar klein: wat is je visie en doel, en hoe wil je dat bereiken? In geval van vragen of knelpunten ga eerst terug naar je visie voordat je vanuit ‘het systeem’ een oplossing zoekt. Schroom ook niet om rustig te ontwikkelen. Een noodoplossing is geen oplossing, “de oplossing” bestaat niet altijd. Neem daar de tijd voor en ga het gesprek met elkaar aan. Het is goed om over ethische vragen rondom pgb met elkaar in gesprek te gaan. Zorg ervoor dat je casussen blijft bespreken. Een brede intervisie is hierbij van belang. Wees je bewust van je eigen motief. Voorkom dat je oplossing een nieuw probleem veroorzaakt. Als stelling werd geopperd: het pgb is een handvat om de participatiesamenleving verder vorm te geven.

11 G32 pgb themadag Terugkoppeling werkgroepen

12 Werkgroep toegang Voorwaarden pgb Een goede onderbouwing van de aanvrager waarom Zorg in Natura geen oplossing kan bieden; De aanvrager moet voldoende in staat zijn tot een redelijke waardering van zijn belangen; De beoogde ondersteuning die middels een PGB zal worden ingezet moet van goede kwaliteit zijn om het beoogde resultaat te behalen.

13 Werkgroep toegang Pgb vaardigheid / hoe voer je het goede gesprek over een pgb? Vaardigheid gaat over bekwaamheid: is een budgethouder in staat om goed met het pgb om te gaan? Weet hij waarvoor hij kiest (rechten en plichten)? Welke weigeringsgronden zijn belangrijk? Goede voorlichting vooraf is belangrijk. Voorbeeld Utrecht: een tweede gesprek specifiek over het pgb (een soort bewuste keuze gesprek). Na het eerste gesprek wordt een vervolgplan opgesteld m.b.t. het pgb. Daarin komt o.a. de pgb vaardigheid naar voren, en de doelen die mensen stellen. De kwaliteit wordt in Utrecht vooralsnog bewaakt via een interne (beleids)werkgroep die de ingevulde plannen bespreekt. Andere gemeenten voeren het gesprek over het pgb pas nadat er afspraken zijn gemaakt over de toekenning. Ook een soort vier ogen principe, dus minimaal twee gespreksvoerders, helpt om kwaliteit te bewaken en fouten te voorkomen.

14 Werkgroep toegang Suggesties en actiepunten Welke competenties verwacht je van een budgethouder? En van een zorgverlener? Hoe beoordeel je of de budgethouder en zorgverlener deze bezitten? Gezamenlijk zelftest pgb doorontwikkelen o.b.v. Wmo/Jeugdwet: is een pgb de goede vorm voor mij/ ben ik als budgethouder in staat pgb te beheren? Deel instrumenten om pgb-vaardigheid te beoordelen bijv. uitsluitingscriteria pgb-plan Den Haag. Hoe kom je tot een goed afwegingskader om een pgb toe te kennen? Kunnen we komen tot een document zodat je als gemeente zelf een denkrichting hebt? Bijvoorbeeld een landelijke intervisie met deskundigen en budgethouders om op die manier een handreiking te bieden. Hoe bewaak je kwaliteit in het gesprek en voorkom je fouten? Hoe vertaal je weigeringsgronden naar een goede afwijzing en beschikking? Hoe zorg je voor goede ‘nazorg’/(periodieke) evaluatie nadat de beschikking is verzonden? Is het wenselijk om lokale en regionale (BW) toegang te koppelen of te integreren en zo ja, wat is daarvoor nodig?

15 Werkgroep toegang Vertegenwoordiging Een budgethouder kan zich laten vertegenwoordigen. Dit is nu versnipperd: gemeenten en SVB houden hun eigen administraties bij. Vanwege privacy van de cliënt is het belangrijk om vertegenwoordiging van de budgethouder goed te regelen. Wie mag gegevens inzien in SVB-portal? Wie mag/kan cliënt vertegenwoordigen? Vier categorieën vertegenwoordigers analoog aan de Wlz zijn: (1) budgethouder is zelf bevoegd, (2) budgethouder is zelf bevoegd maar heeft een contactpersoon, (3) er is een wettelijk vertegenwoordiger zoals ouder of curator (bewindvoerder of mentor vallen hier niet onder), en (4) gewaarborgde hulp. Een gewaarborgde hulp kan nooit de zorgverlener zelf zijn. Het is een persoon die namens de budgethouder volledige verantwoordelijkheid en bevoegdheid heeft om het pgb van de budgethouder te beheren, omdat die onmogelijk zelf de regie kan voeren. In de Wlz is dit wettelijk beschreven.

16 Werkgroep toegang Actiepunten Hoe kun je gewaarborgde hulp bij Wmo/Jeugd pgb’s vormgeven? Hoe regel je dat? Afstemmen onderwerp vertegenwoordiging tussen SVB en gemeente zodat er geen versnippering is. Vervolgacties Deze wensen meenemen in vervolgoverleg bij landelijke werkgroep vernieuwing en vereenvoudiging. Werkgroep/intervisiegroep om het thema pgb vaardigheid verder te bespreken: hoe kunnen wij als gemeenten meer van elkaar leren t.a.v. beoordeling van een pgb-aanvraag, afwegingskader en weigeringsgronden en toetsing aan de voorkant.

17 Werkgroep gebruikelijke zorg Er is een spanningsveld tussen de behoefte van wijkteamleden/ gespreksvoerders aan handvatten en richtlijnen enerzijds, en de wens van het leveren van maatwerk anderzijds. In een gemeente hebben gemeenteraadsfracties wijkteams geadopteerd en worden periodiek casussen (geanonimiseerd) besproken.

18 Werkgroep gebruikelijke zorg Suggesties/vervolgacties Wanneer is er wel/geen sprake van gebruikelijke zorg? Of mantelzorg? De omschrijving is vaak onduidelijk. Er is behoefte aan een duidelijk afwegingskader.  Middels intervisie met externe deskundigen, rechter en evaluatie cliënten  Betrek staatssecretaris bij het intervisie-ontwikkelingstraject Verdere stappen: specialistische casusanalyse, meer handvatten. Hoe ga je om met pgb voor sociaal netwerk wanneer er sprake is van gevolgen voor inkomenssituatie? Hoe leg je de verbinding met de Participatiewet? Deel best practices

19 Werkgroep jeugd Maakt gevoeligheid m.b.t. Jeugd ons te voorzichtig? Indiceren met een dubbele pet Een POH-jeugd in het wijkteam = goed voorbeeld! Gegevensuitwisseling tussen alle partijen t.b.v. handhaving en fraudebestrijding Vervolgacties Deel praktijkvoorbeelden en handreikingen om het lokale gesprek te voeren Verder uitzoeken: scheidslijnen gebruikelijke en bovengebruikelijke zorg

20 Werkgroep beschermd wonen Is BW een huisvestingsprobleem? Het wooncomponent zouden we met corporaties moeten oppakken. Scheiden wonen en zorg: moeten we de definitie BW aanpassen / schrappen? Een pgb en beschermd wonen gaan eigenlijk niet goed samen. De wooncomponent wordt niet gefinancierd uit het pgb. Als je naar de praktijk kijkt, gaat het bij de huidige pgb’s BW eigenlijk om intensieve ambulante begeleiding.

21 Werkgroep beschermd wonen Er is behoefte aan: Het inventariseren van keurmerken en te bekijken of het mogelijk is om tot één keurmerk te komen. Het kunnen en mogen delen van kennis over de kwaliteit van aanbieders. Het is bijvoorbeeld niet toegestaan om een zwarte lijst te hanteren. Wat mag er juridisch wel? Het afstemmen van beleid op het gebied van de landelijke toegankelijkheid. Het is nog de vraag of de tariefstelling en eigen bijdrage op elkaar zouden moeten worden afgestemd. Het delen van goede voorbeelden en kennis. Bijvoorbeeld de gedragscode kwaliteit van de gemeente Enschede.

22 Werkgroep kwaliteit M.b.t. kwaliteit en kwaliteitskaders zijn voorbeelden te vinden in: Handreiking Pgb Wmo en Jeugd Juridisch kader voor toezicht op kwaliteit bij Pgb (GGD GOHR Nederland) Veelgestelde vragen van de VNG Basisset kwaliteitseisen BW Basisset kwaliteitseisen MO (i.o.)

23 Werkgroep kwaliteit Hoe kun je bij een pgb invloed uitoefenen op de kwaliteit van het aanbod? Er is in feite sprake van een driehoek: gemeente – budgethouder/cliënt (of vertegenwoordiger) – zorgaanbieder. Je gaat als gemeente niet over de relatie cliënt – zorgaanbieder. Ook is er bij een pgb niet altijd de relatie gemeente – zorgaanbieder. Wel heb je als gemeente de relatie met de cliënt/budgethouder. Met die cliënt moet je iets afspreken over de kwaliteitseisen en wie daarop let. Voer het gesprek hierover en leg het vast in een beschikking. Kijk na een bepaalde tijd naar het resultaat: Worden doelen bereikt? In welke mate? En zegt dat iets over de kwaliteit van de ondersteuning?

24 Werkgroep kwaliteit Hoe kun je kwaliteit aan de voorkant meten? Keurmerk: kan bij instellingen, niet bij zzp-ers. Gedragsregel Hoe kun je kwaliteit aan de achterkant meten? De toezichthouder is bevoegd om te controleren of pgb-houder de verplichtingen uit de toekenningsbeschikking naleeft. En dit onderzoek kan ook bij een met pgb ingekochte voorziening bestaan uit onderzoek naar de uitvoering in de praktijk van de ingekochte voorziening. (is ondersteuning adequaat, veilig en cliëntgericht). Niet alleen de pgb-houder maar ook de leverancier is verplicht om aan het onderzoek mee te werken (ex hfdst 5.2 Awb) A.d.h.v. het resultaat, het al dan niet bereiken van doelen. Bij Toezicht door of namens gemeenten kun je denken aan: Audits (Twents systeem; vanuit cliëntperspectief) Verlicht regime na een goede beoordeling Realiseer je dat ca. 80% van de aanbieders ook Wlz-aanbieder is en daarmee (ook) onder de IGZ-toezicht valt.

25 Werkgroep kwaliteit Waar is bij gemeenten behoefte aan? Afstemming van beleid en uitvoering tussen de IGZ en de Wmo-toezichthouders Is aanscherping wel nodig? Er is al veel vastgelegd over kwaliteit: niet zozeer in de Wmo, maar wel in aanpalende wetgeving. Er is behoefte aan een overzicht. Goede voorbeelden van kwaliteitseisen Model voor kwaliteit pgb-ondersteuning (vgl. BW) en voor eisen aan de cliënt(vertegenwoordiger)/budgethouder De VNG doet al veel rondom de thema’s ‘kwaliteit’ en ‘toezicht’. Zie: https://vng.nl/onderwerpenindex/jeugd/jeugdhulp/kwaliteit- en-toezicht-jeugd-wmo https://vng.nl/onderwerpenindex/jeugd/jeugdhulp/kwaliteit- en-toezicht-jeugd-wmo

26 Werkgroep fraude/handhaving Naleving wet- en regelgeving begint aan de voorkant: Goede dienstverlening gemeenten en wijkteams Heldere communicatie met burger over rechten en plichten en wederzijdse verwachtingen VNG heeft kenniscentrum handhaving en naleving: www.vng.nl/fraudepreventie www.vng.nl/fraudepreventie Goede voorbeelden: Den Haag, Woerden, Doesburg en Almere Toezicht kan lokaal of regionaal georganiseerd worden Er is een verschil tussen toezicht op kwaliteit en toezicht op naleving

27 Werkgroep fraude/handhaving Hoe kun je aan de voorkant mensen bewust maken om fraudesignalen op te pikken? Geef een tijdelijke toekenning af. Als je langere toekenningen afgeeft, toets vooraf dan erg zorhgvuldig en organiseer tussentijdse toetsingen. Geef wijkteams/gespreksvoerders een rol bij het signaleren van fraudesignalen. Hoe kun je hen beter laten samenwerken met toezichthouders en handhavers? Creëer bewustwording en train hen in het herkennen van fraudesignalen. De VNG wil gemeenten faciliteren door een handreiking risicoprofielen op te stellen.

28 Werkgroep fraude/handhaving Vervolgacties De VNG kan een grote rol spelen in het ondersteunen van gemeenten Neem contact op met de VNG of de vooroplopende gemeenten (Den Haag, Woerden, Doesburg en Almere) voor vragen en tips Dringend advies Neem de tijd voor een goed fraudebeleid, het kost tijd om dit goed te ontwikkelen.

29 G32 pgb themadag Beschouwing Fleur Imming, wethouder Amersfoort René Peeters, wethouder Almere

30 Beschouwing Het pgb is een uitgelezen instrument om beweging te creëren: transformatie en meer cliënt gestuurd. Aarzel niet om nieuwe zaken uit te proberen en wees ook niet bang als de rechter dit toetst. De focus zou nog meer op het gesprek moeten liggen. Na het gesprek ben je er echter nog niet, denk aan nazorg en naleving. Een goed gesprek draait om de hulp en instrumenten, vanuit elkaars vakmanschap, professionaliteit. Dat geldt voor gemeentelijke professionals (ook in de wijk) en zorgverleners. Faciliteer en investeer in het vakmanschap van de professionals! Het pgb is een instrument om de netwerksamenleving verder te activeren. Gebruik de conclusies en bevindingen zowel lokaal als landelijk om in gesprek te blijven met elkaar.

31 Beschouwing Val niet teveel terug op richtlijnen maar gun elkaar (de professionals) de ruimte om je verder te ontwikkelen. Het kan geen kwaad om richtingen en sporen te beschrijven, maar verval niet in instructies. Zelfs met richtlijnen moet maatwerk mogelijk blijven Wat helpt is om aan de hand van afgebakende casussen meer naar de grijze gebieden toe te werken. Blijf met elkaar in gesprek gaan (dialoog) en gun elkaar de tijd. Neem elkaar mee in ontwikkeling van kennis, ook lokaal. Je einddoel zou moeten zijn dat de inwoner waarvoor je het doet tevreden is met de geboden oplossing voor zijn vraag. Risicoprofielen om fraude tegen te gaan zijn een handig hulpmiddel. Beschermd wonen: dit verdient een grondige discussie, aan de hand van onderzoek en voorbeelden in het land. Je moet de principiële discussie voeren over de definitie en of dit zich wel voor een pgb leent.

32 G32 pgb themadag Afronding De wethouders bedanken de zaal voor de opbrengst en vinden het prettig om op deze manier enkele vraagstukken mee te kunnen nemen.