Technologie en ekonomische sektoren

Presentatie over: "Technologie en ekonomische sektoren"— Transcript van de presentatie:

1 Technologie en ekonomische sektoren
Prof. Dr. Ir. Bart De Moor Kasteelpark Arenberg 10 B-3001 Leuven Belgium T: +32-(0) F: +32(0) E: W:

2 Missie Aan studenten TEW (en andere)
een brede algemene basisvorming geven in wetenschap en technologie en het belang ervan in de huidige kennisgebaseerde ekonomie. 2

3 Inhoud van het vak Wetenschap Technologie Ekonomie Maatschappij
6 kennisdomeinen -Informatie- en communicatietechnologie (ICT) -Energie -Produktie -Milieu en mobiliteit -Gezondheid en levenskwaliteit -Biotechnologie 3

4 Gastdocenten 1. 22/01/01; Inleidende les; (BDM)
2. 29/01/01; Geschiedenis van W&T (BDM) 4

5 Gastdocenten 3. 05/02/01; Kennisgedreven bedrijven
Prof. Dr.Ir.Koenraad Debackere (KUL) Dr. Ir. Martin Hinoul (LRD) Geert Vanhaverbeke (Agoria) 4. 12/02/01; De rol van de overheid Prof.Dr. Roger Dillemans (VRWB) Ir.Paul Zeeuwts (IWT) Prof.Dr. Ir. Raoul Weiler (KUL) 5

6 Enkele sleutelwoorden….
-Strategisch belang van wetenschap, technologie en innovatie voor moderne bedrijven Strategisch management van technologie en innovatie Technologie-portfolio’s Ontwikkelen van nieuwe produkten, diensten, …. Belang van technologie en innovatie in de moderne kenniseconomie -Wetenschaps- en technologiebeleid van de overheden -Vlaamse Raad Wetenschapsbeleid -Subsidiëringsmechanismen voor R&D in bedrijven -Duurzame ontwikkeling 6

7 Gastdocenten 5. 19/02/01. Informatietechnologie
Prof. Dr. Ir. Hugo De Man (IMEC) Prof. Dr. Ir. Rudy Lauwereins (KUL) Prof. Dr. Ir. Georges Gielen (KUL) 6. 26/02/01. Communicatietechnologie Prof. Dr. Ir. Guy Vandenbosch (KUL) Prof. Dr. Ir. Emmanuel Van Lil (KUL) Prof. Dr. Ir. Bart Nauwelaerts (KUL) 7

8 Enkele sleutelwoorden ….
-Halfgeleiderfysica en micro-electronica -De wet van Moore -VLSI en chips -Computerarchitecturen -Draadloze transmissie; Antennes -Draadloze en mobiele telecommunicatie -Bouwblokken voor telecommunicatie-systemen -Liberalisering en regelgeving 8

9 Voorbeelden Gsm-operatoren, Smartmove, multi-media, Webraska,…. 9

10 Future Orientations : Combination of different technological disciplines : 20th Century Micro-Electronics Biotechnology Nano-Technology 21th Century Micro-Electronics Nano-technology Biotechnology The higest level of innovation is situated at the borderline of # disciplines 10

11 Gastdocenten 7. 05/03/01. Software 8. 12/03/01. Energie
Dr. Ir. Vincent Rijmen (KUL) Prof. Dr. Ir. Yolande Berbers (KUL) Prof. Dr. Ir. Luc Van Eycken (KUL) 8. 12/03/01. Energie Prof.Dr. Ir. Ronnie Belmans (KUL) Prof. Dr. Ir. William D’haeseleer (KUL) Prof. Dr. Ir. Stef Proost (KUL) 11

12 Enkele sleutelwoorden….
- Internet; Websites; Portal Sites -  - Multimedia: Beeld, spraak, gebruikersinterfaces -  - Elektronisch betalen -  - E-business -  - Beveiligingsproblematieken; Encryptie (Rijndael); Fraude -  - Search engines en Web-Agents -  - Energieopwekking en –produktie; Kernenergie; -  - Hernieuwbare energieën o - Energietransport en –distributie - Liberalisering van de energiemarkt 12

13 Fraud indicators 13

14 Artificial Intelligence techniques
Neural Network technology: UPR + CUP +UPH Alarm level Average call duration Classification from examples Data-driven method Call frequency 14

15 Prototype architecture
S C 3 Control unit & Monitoring interface Thresholds User info 7 Suspicious users & calls Monitoring engine Alarms & profiles 6 Data Interpreter TCP/IP server 2 ASCII data 1 TCP/IP client Data flow 4 8 Profile DB 5 15

16 Gastdocenten 9. 19/03/01. Produktie 10. 26/03/01. Milieu en mobiliteit
Prof. Dr. Ir. Hendrik Van Brussel (KUL) Prof. Dr. Ir. Ignace Verpoest Prof. Dr. Ir. X 10. 26/03/01. Milieu en mobiliteit Prof. Dr. Ir. Joris De Schutter (Seghers Engineering) Prof. Dr. Ir. Ben Immers (KUL) Prof. Dr. Ir. Stef Proost (KUL) 16

17 Enkele sleutelwoorden ….
-Nieuwe materialen -Flexible manufacturing -CAD/CAM -Robotica -Broeikaseffect; Gat in de ozon-laag; Zure regen -Duurzame ontwikkeling -Milieuwetgeving en –reglementering - Verkeer en mobiliteit 17

18 Voorbeelden produktie
Chemical industry Oil exploration Mechatronics Power industry 18

19 Studiegebied: Antwerpen
19

20 20

21 Fundamentele diagramma's
op basis van camera CLO 1 op de E17 richting Antwerpen op dinsdag 4 mei 1999 gedurende 24 uur over de drie rijstroken Greenshields traffic stream model 21

22 A bridge too far …. 22

23 Eigenmodes of the bridge
23

24 24

25 Gastdocenten 11. 23/04/01. Gezondheid 12. 30/04/01. Biotechnologie
Dr. Ir. Toon Martens Prof. Dr. Ir. Jan Delcour Prof. Dr. Ir. Chris Michiels 12. 30/04/01. Biotechnologie Prof. Dr. Jean-Jacques Cassiman (KUL) Prof. Dr. Ir.Jozef Vanderleyden (KUL) Dr. Ann Van Gysel (VIB) 25

26 Enkele sleutelwoorden….
-Gezonde voeding Levensmiddelenchemie -De cel -DNA, RNA, proteines, …. -Gentechnologie -Genetisch gemodifieerde organismen (GGO’s) -Gentherapie -Genomics, proteomics, … 26

27 - DNA: de-oxy-ribo-nucleine-acid The double helix = linear polymer
Backbone=phosphodiesterbounds 4 nucleotide bases: Code with 4 ‘bits’ A: Adenine C: Cytosine G: Guanine T: Thymine - Length: 3 billion (humans) Complementarity: H-bonds: A-T; G-C ; mRNA Single strand DNA with U(racil) instead of Thymine -Role: Messsenger to proteins 27

28 Genomes…. Group Species Genes Genome (Mbase) Phages Bacteriophage MS2
4 Viruses HIV Type 2 9 Bacteria Haemophilus Influenza 1760 1.83 Archaea Methanococcus jannaschii 1735 1.74 Fungi Saccaromyces cerevisiae 5800 12.1 Protoctista Oxytricha similis 12000 600 Arthropoda Drosophila melanogaster 165 Nematoda Caenorhabditis Elegans 14000 100 Mollusca Loligo Pealii 35000 2700 Plantae Arabidopsis thaliana 25000 70-145 Chordata Homo Sapiens 70000 3000 28

29 29

30 Laatste les 07/05/01 Overzicht van de cursus
Terugkoppeling van voordrachten gastdocenten met inleiding Nabespreking Evaluatie Afbakening leerstof + overlopen examen 30

31 Cursus - Cursusnota's en achtergrondmateriaal van docent en gastdocenten; Slides van alle lessen (downloadable van webstek) - Eigen nota's van de student; Bijwonen van ALLE lessen valt sterk aan te raden !!!! 31

32 Evaluatie Schriftelijk examen, gesloten boek Wat ?
Structuren, concepten, inzichten verstaan en memorizeren Meerkeuze-vragen Vraagstukken Essay-achtige vragen: Verhandeling over een artikel, meer bepaald over het verband met de cursus -Beantwoorden van inzichtsvragen Wat niet ? Geen geheugenvragen Geen details 32

33 Ontstaan van wetenschap
Beschrijven van de wereld Zoeken van verklaringen Inherente nieuwsgierigheid bij de mens 33

34 Natuurfilosofie naar antieke wetenschap
Van mythische verklaring naar antieke wetenschap Physis bij Ionische filosofen Kosmos bij de klassieke Grieken Natura bij de Romeinen Zowel fysische, menselijke en goddelijke componenten In deze natuurfilosofieën 34

35 Van antieke naar moderne wetenschap
- Eerste breuk: God christenen = schepper buiten de schepping Galilei en de kerk: Heliocentrisme Napoleon: Où est Dieu dans votre système ? Laplace: Dieu ? Je n’ai pas besoin de cette hypothèse ! - Tweede breuk: Mens als interpreterend persoon vs. objectieve fysische natuur Je pense donc je suis (Descartes) Wetenschap = geobjectiveerde studie van de natuur 35

36 Moderne wetenschap Francis Bacon (1561-1626)
-Profeet van de moderne wetenschap 3 nieuwe inzichten Experimentele methode ‘De natuur van de dingen verraadt zich sneller onder de dwang van de kunde dan in hun natuurlijke vrijheid’ (Francis Bacon) Idee van vooruitgang Optimisme zonder grenzen Plus ultra (Voorbij de zuilen van Hercules) The limit is the sky ! 36

37 Experimenteren en kwantificeren
Experimenteren = nieuwe organisatie van kennisverwerving, nl. Kennis vergaderen door systematische experimenten ‘Salon’-experimenten met electriciteit, scheikunde, fysica, buskruit, Mongolfières,…. -Extensieve ‘wetenschappelijke’ verzamelingen worden aangelegd (= ontstaan van museum-collecties); Boekdrukkunst resulteert in Grote bibliotheken; Mechanizering van het wereldbeeld Geschiedenis van de klok en van het meten van de tijd Ontdekken van bloedvaten en van het hart als pomp Ontdekken de wetten van mechanika, elektriciteit De coördinaten van Descartes 37

38 Inventariseren en systematizeren
Plantenklassifikatie-systeem door Linnaeus Allesomvattende L’encyclopédie van Diderot Periodieke tabel van elementen van Mendeljev Inventarisatie van de fysiologie van mens en dier Enz…. 38

39 Voorbeeld vandaag: Exponentiële toename van biotechnologie databases op het internet
39

40 …. Dit alles leidt tot de VERLICHTING
Vooruitgangsdenken Vooruitgang = gebaseerd op de rede en rationaliteit Vooruitgang leidt tot welvaart en welzijn voor individu en maatschappij Beheersmogelijkheden van de natuur (technologie) ‘Verlichte’ despoten 40

41 Het wetenschappelijk proces: Inductie, deductie, reductie
- Creatieve fase, moment van inspiratie, ‘divine inspiration’ Formuleren van hypothese Deductie Verificatie Corroboratie ….. Falsifikatie …. 41

42 Hypothethisch-inductief
Hypothetisch-deduktief Poneer een hypothese (een toevallige inval) Tracht deze te valideren of te ontkrachten d.m.v. experimenten of het vinden van contradicties -Voorbeeld: Natuurwetenschappen vb. De aarde staat centraal in ons zonnestelsel Sociale wetenschappen Vb. Steeds meer mensen stemmen op het Vlaams Blok 42

43 Axiomatisch-deduktief
-Rigoreusiteit/axiomatisering - Expliciteren van a priori assumpties en hypotheses - Expliciteren van axioma’s (niet te bewijzen a priori’s) - Nadruk op rigoreusiteit, taal, formele regels en syntax; - Wetenschappelijke taal  dagelijkse omgangstaal Reduceerbaarheid tot modellen (bvb. tot verzamelingenleer) Consistentie en contradictie; Ongerijmde; Gödel: Prijs voor consistentie = onvolledigheid (=doodsteek voor Hilbert’s droom van 1900) 43

44 Hermeneutische methode
-Grieks: hermèneutès: Uitlegger, tolk; -Hermeneutiek: Leer van de regels en hulpmiddelen die bij de uitlegkunde gebruikt worden; theorie van de exegese; Interpretatie van symbolen en tekens; verklaren van teksten; Vele voorbeelden in de geesteswetenschappen Bvb. historische exegese: Tekstverklaring steunende op de geschiedenis van de tijd waaruit een geschrift dateert; 44

45 Reductie Wetenschap =maken van modellen -zoeken van verklaringen
-een model heeft altijd een bepaalde finaliteit -reductionistisch - herleid tot essentie - tot wat relevant is De kleur van een vliegtuig is niet relevant voor zijn baan 45

46 Modellen en theorieën Soorten modellen
- Verbale, descriptieve, grafische, wiskundige, - kwalitatieve, kwantitatieve Model wordt gebruikt om - te ‘verklaren’ en te ‘begrijpen’ - te simuleren - te voorspellen - door deduktie afgeleide fenomenen te verklaren - …. 46

47 Chemical destillation column
F D, Xd R B, Xb V Input Output 47

48 Linear Bilinear 48

49 x(k+1) = f(x(k),u(k),e(k)) state equation
Wat is het beste model? x(k+1) = f(x(k),u(k),e(k)) state equation y(k) = g(x(k),u(k),d(k)) output equation 49

50 Occam’s razor and Magritte’s pipe
William van Occam ( ): “Entia non sunt multiplicanda praeter necessitatem” (Wezensbegrippen moeten niet onnodig vermeerderd worden) Een eenvoudige verklaring van een fenomeen is te verkiezen boven een moeilijke 50

51 Wat is wetenschappelijk ?
Volledigheid van beschrijving en/of bewijs, reproduceerbaarheid zowel theoretisch als experimenteel Demarcatie-criterium van Popper Een stelling, theorie, … is wetenschappelijk wanneer ze in zich de elementen draagt waarmee ze zelf kan worden ontkracht. ‘Irrefutability is not a virtue of a theory, but a vice’ Karl Popper Elke theorie is waar en/of geldig tot wordt aangetoond dat ze fout is; 51

52 Wat is wetenschappelijk ?
Voorbeeld: Newton/Kepler/Einstein - F = m.a impliceert dat de planeten zich bewegen op gesloten ellipsvormige banen met de zon in één van de brandpunten; Wanneer we een planeet vinden die zich niet op deze manier rond de zon beweegt, dan is de theorie F=m.a fout; Mercurius beweegt zich niet op een gesloten ellips rond de zon, maar wel op een ‘rozet’-vormige ‘open’ baan; Bijgevolg is Newton’s wet fout; De algemene relaviteitstheorie van Einstein slaagt er wel in deze rozet-vormige baan te verklaren en voorspellen; - Tot nader order is dit de juiste theorie 52

53 Wat is niet-wetenschappelijk ?
Niet-wetenschappelijk is elke bewerig/theorie die niet zelf de Elementen aanreikt waarmee ze kan worden ontkracht; Voorbeelden: Marxisme Politiek programma Elke religie …. 53

54 Wat is wetenschappelijke vooruitgang ?
Thomas Kühn Sociale dimensie van het wetenschapsbedrijf: Heersende paradigmata domineren; Ontwikkeling van nieuwe ideeën wordt afgeremd; Tendens tot marginaliseren van wetenschappelijke originaliteit; Worden uiteindelijke ‘omvergeworpen’ via wetenschappelijke revoluties; Vrij abrupte overgang naar nieuwe paradigma; Achteraf bekeken waren reeds op voorhand verschillende indicaties; Voorbeelden: Newton: Bewegingsvergelijkingen, krachten op afstand Planck: Energie is gekwantiseerd: Quanta / Kwantumfysica Einstein: Lichtsnelheid is een absolute constante; Relativiteit van tijd en ruimte 54

55 Het wetenschappelijk bedrijf
Universiteiten Onderzoek en onderzoekers Publikaties Wetenschappelijke prijzen -De vrijheid van onderzoek 55

56 Onderzoek en onderzoekers
De onderzoeker als experimenteerder, practicus, pioneer, doener, …. Prototype voorbeeld: James Watt en de stoommachine Experimentele methode ; (…. Proberen vliegen, gebroeders Wright) De kleurloze ‘nerd-ish’ onderzoeker met pen en papier, de denker…. Prototype voorbeeld: Alan Turing, Turing-machine (die niet eens bestaat, maar wel de basis vormt van IT) Gedachten en theorieën ; (… Theoretisch vorm van een vliegtuig- vleugel (Magnus-effect, Bernouilli) -De onderzoeker die observeert, induceert en deduceert; Prototype voorbeeld: Galileo Galilei; (Relativeit van vallen: zeeman in kraaiennest van varend schip ziet baan van vallende lamp anders dan toeschouwer aan wal); Gedachtenexperiment; (…vlucht-simulator….) 56

57 Universiteiten en akademiën
Eerste universiteiten in Europa 11de – 12 de eeuw Bologna, Sorbonne (Parijs),…. -Leuven: 1425 -King Charles II, London, 1660: The Royal Society Vandaag: Universiteit 3 functies: - Wetenschappelijk onderzoek - Op onderzoek gefundeerd onderwijs - Wetenschappelijke dienstverlening aan de maantschappij 57

58 Wetenschapsdomeinen KUL
Geesteswetenschappen Theologie Godsdienstwetenschap Wijsbegeerte Geschiedenis Filologie Taalwetenschap Literatuurwetenschap Kunstgeschiedenis Muziekwetenschap Archeologie Maatschappij- en gedragswetenschappen Ekonomie Toegepaste Ekonomie Actuariële wetenschap Rechten Criminologie Pedagogie Psychologie Soc./Cult. Antropologie Sociologie Pol. En Soc. wetenschap 58

59 Wetenschapsdomeinen KUL
Natuur- en technische wetenschappen Wiskunde Statistiek Informatica Numerieke wiskunde Kunstmatige intelligentie Sterrenkunde Fysica Scheikunde Plantkunde Vervolg Dierkunde Moleculaire biologie Menselijke aardrijkskunde Fysische aardrijkskunde Geologie Burgerlijke bouwkunde Architectuur Chemische ir.technieken Materiaalkunde 59

60 Wetenschapsdomeinen KUL
Vervolg Micro-elektronika Elektronische systemen Elektrotechniek Robotica Produktiebeleid Energie Landbouwwetenschap Medische wetenschap Menselijke erfelijkheid Embryologie Gynecologie Pediatrie Interne geneeskunde Cancerologie Chirurgie Infektie en immuniteit Neuro-wetenschap Psychiatrie Pharmacologie Tandheelkunde Kinantropologie 60

61 Publish or perish -Exponentieel stijgend aantal publikaties
Wetenschappelijke tijdschriften, Elektronische Tijdschriften Onafhankelijke review-procedures Citatie-indices en impaktfactoren 61

62 ‘Soorten’ onderzoek Fundamenteel onderzoek
= onderzoek op initiatief van de vorser zelf; = niet-gestuurd onderzoek Toegepast onderzoek = onderzoek gestuurd met een specifieke toepassing voor ogen Beleidsondersteunend onderzoek = onderzoek voor de wetenschappelijk onderbouw van besluitvorming (bvb. normen, milieu-wetgeving (Vlarem),…) 62

63 … maar ook: Wetenschap als cultuur
Wetenschap niet enkel - utilitair, in termen van praktische toepasbaarheid - katalysator van materiële welvaart - in termen van terugverdiencapaciteit Maar ook wetenschap als ‘cultuur’ Als loutere bevrediging van nieuwsgierigheid Als zuivere drang om te weten en te verstaan Als ‘archief’ en ‘gist’ van onze samenleving Voorbeelden: Interdisciplinair archeologisch onderzoek (Sagalassos), Studie van middeleeuwse polyfonie, ….. 63

64 Vrijheid van onderzoek  vrijheid van de onderzoeker
De akademische vrijheid Onderzoek in totale onafhankelijkheid Onderzoek sturen of stuwen ? Onderzoek op initiatief van de vorser alleen; Verantwoordingsplicht naar de samenleving -Dilemma tussen akademische nieuwsgierigheid en ethische beperkingen 64

65 Wetenschappelijke ‘deugden’ ….
…. Als inspiratie voor de maatschappij ? ‘degelijkheid’ van hoogstaand wetenschappelijk onderzoek contemplatie en bedachtzaamheid lange termijn denken en perspectief Systeem van externe en ge-objektiveerde evaluatie Vastberadenheid en systematiek van onderzoek Reproduceerbaarheid van beweringen en resultaten; Bewijs; Geduld, inzet en creativiteit Internationaliteit en openheid ….. 65

66 Wat is technologie ? Technologie = techne logos = leer van de kunde
Technologie = trans-biologische evolutie in het verlengde van de biologische evolutie Toepassen van (wetenschappelijke) inzichten 66

67 Eerste industriële revolutie
Stoommachine van James Watt Machines i.p.v. mankracht Mechanisatie van textielindustrie (Jacquard-ponskaarten) Infrastructuurwerken: Spoorwegen Steenkool als energiebron - Overgang van feodale rurale agrarische maatschappij naar Industriële maatschappij - Socio-culturele realiteit volgt de ekonomische: Franse revolutie 67

68 Tweede industriele revolutie
1870: Tweede industriële revolutie Massaproduktie en –consumptie; - Grootschalige produktie, delfstoffen, staal, lopende band,… - Electriciteit, petroleum als bijkomende energiebron - Ontwikkeling van chemische industrie - Infrastructuurwerken: Wegen voor auto’s - Opkomst van radio en TV - Arbeid en kapitaal (Marx) ; Arbeidersorganisaties - Toenemende rol van overheid als regulator en facilitator - Adam Smith: Fabriekstaken opsplitsen; Ford 1910: Bandwerk (inspiratie uit slachthuizen van Chicago); Taylor-Taylorisme (1900) - Scheiding van denken en doen; Studiedienst en werkplaats; 68

69 Derde industriële revolutie
Kernenergie als bijkomende energiebron; Alternatieve energie; - Toenemende milieu-constraints; Duurzaamheid Informatietechnologie - Quantumfysica: Begin 1900 - Halfgeleiders en Transistor: 1948 - Computers 1955 - Miniaturisatie in de jaren 60: VLSI: De wet van Moore - PC: ‘A every desk’ (Bill Gates) - Internet, WWW, - Databases, Multimedia - ….. 69

70 KUL-vakken met technologie in titel
(check op de website ) D266 Economische sectoren en technologie (45 u.) E211 Arbeidshygiëne en technologie van de veiligheid (30 u.) E368 Technologie en toepassingen van gen-therapie (30 u.) EH02 Organisatie en beleidsaspecten van de technologie in de gezondheidszorg (15 u.) G364 Technologie der beeldende kunsten: laboratoriumonderzoek (30 u.) G370 Kernchemische technologie (22.5 u.) G415 Kernchemische technologie (22.5 u.) G416 Kernchemische technologie: practicum (10 u.) G425 Chemische technologie (22.5 u.) 70

71 KUL-vakken met technologie in titel
H075 Technologie van de veiligheid bij de arbeid (15 u.) H094 Seminaries over chemische en fysische technologie (450 u.) H102 Technologie van de bouwmaterialen (45 u.) H297 Materiaalkunde en technologie van de vormgeving (22.5 u.) H544 Medische technieken: geïntegreerde seminaries (25 u.) HC39 Aanvullingen technologie van de bouwmaterialen (22.5 u.) HF84 Technologie en technieken in de radiotherapie (22.5 u.) HF85 Technologie en technieken in de nucleaire geneeskunde (22.5 u.) HJ74 Materiaalfysica en technologie voor micro-elektronica (67.5 u.) HJ75 Materiaalfysica en technologie voor micro-elektronica: (45 u.) HJ76 Modellen en technologie voor IC's (22.5 u.) HJ77 Modellen en technologie voor IC's: oefeningen en practica (15 u.) 71

72 KUL-vakken met technologie in titel
HP29 Technologie, fabricatie en testen van sensoren (30 u.) HP32 IC technologie en componentfysica (45 u.) I211 Houtanatomie en -technologie (30 u.) I273 Houtanatomie en -technologie: practicum (15 u.) I514 Technologie der bierbrouwerij (45 u.) I580 Maatschappelijke aspecten van de technologie (30 u.) KS50 Ziekenhuisgalenica: sterilisatie en technologie (30 u.) KS51 Ziekenhuisgalenica: sterilisatie en technologie: practicum (90 u.) KS63 Farmaceutische technologie (m.i.v. 15 u. seminaries) (60 u.) KS67 Farmaceutische technologie: practicum (120 u.) PC54 Educatieve technologie, deel 1: informatie- en communicatiemedia (30 u.) PC64 Educatieve technologie, deel 2: ontwerpkunde (30 u.) PD42 Seminarie voor educatieve technologie (30 u.) 72

73 Technologie-deficit Opleiding en onderzoek:Scholen, hogescholen, universiteiten, onderzoeksinstellingen,…. - Op inwoners zijn er - In Europa: 40 studenten in technische richtingen - USA en Japan: meer dan 80 - Het aantal personen aktief in O&O bedraagt - In Europa: (4/1000 beroepsbevolking) - In USA: (8/1000 beroepsbevolking) - In Japan: (9/1000 beroepsbevolking) Aantal ingenieursstudenten in Vlaanderen in 2000 is de helft van het aantal in 1990 !!! 1990:770, 1991:737, 1992:557, 1993:572, 1994:476,…..,2000:?? 73

74 Technologie-deficit Valorisatie van onderzoek: De Europese paradox: “Europa doet teveel onderzoek met zijn achterdeur open “. Fractie van O&O personen aktief in de industrie - Europa: 25 % - Japan: 40 % - Verenigde Staten: 80 % Nood aan stimuleren van Patenten en licenties Interface-diensten aan universiteiten spin-off initiatieven: Leren dat ‘zelf-ondernemen’ ook een optie is - beschikbaarheid van seed money, venture capital, …. 74

75 Technologie-deficit technologisch
Aantal PC’s/1000 inwoners (1998) Portugal 80 Spanje 140 Italie 166 Frankrijk 200 UK 253 Belgie 280 Duitsland 293 Nederland 313 Finland 340 Zweden 353 Noorwegen 366 Denemarken 373 VS 453 Aantal gsm’s/ 1000 inwoners (1999) Belgie 228 Duitsland 228 Frankrijk 251 Spanje 274 VS 286 UK 297 Nederland 331 Portugal 389 Italie 434 Denemarken 446 Zweden 503 Noorwegen 549 Finland 629 75

76 Technologie-deficit technologisch
Multicriteria-analyse (10 criteria) Technologisch ontwikkelingspeil 1. Finland 2. VS 3. Zweden 4. Denemarken 5. Noorwegen 6. Nederland 7. UK 8. Frankrijk 9. Duitsland 10. Italie 11. Belgie 12. Portugal 13. Spanje Internetsites per inwoners VS Finland Noorwegen Zweden Denemarken UK 250 Belgie 250 76

77 Technologie-deficit: Meisjes ?
Fraktie meisjesstudenten aan KUL > 50 % Fraktie meisjesstudenten in Toeg. Wet. = 20 % Waarom ? (Negatief imago ? De ingenieur als ‘nerd’ ? Te grote vanzelfsprekendheid van techniek? Vlaamse ‘nonnekensscholen’ ? Conservativiteit ? Historisch ? Nochtans talloze nieuwe uitdagingen: Informatie-technologie, bio-technologie, bio-informatica, Nutsvoorzieningen (water, elektriciteit, kabel, telecommunicatie,..) Mobiliteit (water, land, lucht, …) Cultuur (muziek, film, media,….) 77

78 W&T in de ekonomie Economie = oikos nomos Knowledge
= regels van het huis Knowledge The wing wherewith we fly to heaven Shakespeare -Niet langer alleen Arbeid en Kapitaal (Marx), maar nu ook Kennis als basispijler van de ‘nieuwe’ ekonomie -Kennismaatschappij -Kennis als immateriele activa -Intellectual Property Rights (IPR) -Kennis is universeel, globaal -High-tech bedrijven 78

79 Technologie is essentieel
Nobelprijswinnaar ekonomie (1987) Robert Sohow in ‘ A contribution to the theory of economic growth’ (1956) Dominerend in de ekonomische groei is de technologische Vooruitgang !! Vandaar Toenemende investeringen in R&D; Wetenschaps- en technologiebeleid van overheden enz… Maar ook van belang: rol van ondernemers (prive-initiatief), institutionele omgeving (kwaliteit van de overheid, fiscaliteit), investeringen in en kwaliteit van onderwijs 79

80 Wat zijn sectoren ? Klassieke indeling
Primaire, secundaire en tertiaire sector Zie website (federaal) ministerie van economische zaken Indeling per aandeel zoals Financieel-Ekonomische Tijd (FET) Alfabetisch zoals in Trends 5000 ….. 80

81 Primaire, secundaire en tertiaire sector
Aktieve bevolking (in 1000den) Belgie Primair Secundair Tertiar Werkzoekend 81

82 Landbouwproduktie -Plantaardige produktie - Tarwe - Suikerbieten
- Aardappelen -Veestapel - Runderen - Varkens -Dierlijke produktie - Melk - Eieren - Vlees 82

83 Industriele produktie
Extractieve nijverheid Ijzer- en staalnijverheid Non-ferro-metalen Metaalverwerkende nijverheid Voedingsnijverheid Textielnijverheid Scheikundige nijverheid Petroleumraffinaderijen Productie transportmaterieel Elektrische en elektronische uitrustingen Bouwnijverheid Elektriciteit 83

84 Diensten Groothandel Kleinhandel Horeca Vervoer en communicatie
Kredietinstellingen, diensten,verhuur Niet-industriele bedrijven 84

85 Indeling per aard aandeel (FET)
Rentegevoelig aandeel Banken Gemengde fin. Diensten Verzekeringen Holdings Vastgoed Groeiaandelen Diverse diensten Elektron.kantooruitrust. Gezondheidsuitrusting Media Farma & Biotechnologie Halfgeleiders Groeiaandelen (vervolg) Software en diensten Telecom: Datatransport Telecomuitrusting Telecom operatoren Telecom mobilofonie Defensief Voedingsdistributie Voeding, drank, tabak Cosmetica en onderhoud Grootindustrie Nutsbedrijven 85

86 Indeling per aard aandeel (FET)
Cyclisch Auto’s Industriele uitrusting Chemie Bouwmaterialen Consumptiegoederen Verpakking Vrije Tijd Metaal en mijnbouw Papier Transport Energie 86

87 Alfabetische taxonomie Trends 5000
Hard-copies in cursus 87

88 Van biotoop naar technotoop
-Traditionele maatschappij: Mens met eindige behoeften met schier oneindige middelen Technotoop: Schier oneindige behoeften maar eindige middelen -Globalizering Techniek als katalysator van eengemaakt cultuur Global Village Concept van CNN Internet Think globally, act locally (glocal) Toenemende verwebbing Netwerken van mensen en computers 88

89 Verdere kenmerken van de technotoop
-Toenemende nadruk op gerationaliseerde praxis, koele economische efficiëntie: Inventariseren, systematizeren, structuur Homo Docilis (Michel Foucault): Wie met alles in orde is, is een goed burger ! Maatschappij evolueert naar een meritocratie Techniek dwingt ons anders om te gaan met tijd- en tijdbesteding 100 s per dag; time-managemen; sneller dan concurrentie (zij die meelopen);Stiptheid en punctualiteit;Tijdszones; ‘The clock, not the steam engine, is the key machine of the modern industrial age’ (Lewis Mumford) 89

90 Verdere kenmerken van de technotoop
-Standardizatie en uniformizering Technische protocols: TCP/IP, video, CD-rom, html, Bluetooth, gsm Mundiale trends in mode, muziek, film, architectuur,…. Standardizatie van stopcontacten, compatibiliteit van hardware en software Wetenschap en techniek initiëren verdere wetenschap en techniek Verwetenschappelijking/vertechnologisering neemt exponentieel toe; Grens tussen wetenschap en techniek vervaagt; ‘Helaas, hoe hard wij ook strijden tegen dit razend monster, Elk verweer is nutteloos’ (Leonardo da Vinci) ‘…mijn tijd bevat in zich meer geschiedenis in 100 jaar dan de ganse wereld in 4000 jaar tevoren’ (Tommaso Campanella in Civitas Solis (1623 !)) De helft van alle wetenschappers ooit is nu nog in leven ! 90

91 Verdere kenmerken van de technotoop
-Paradoxaal genoeg neemt geloof, vertrouwen en afhankelijkheid toe: We kunnen niet anders dan de wetenschappers ‘geloven’ (bvb medische diagnose, kosmologie,….) Geloof in onfeilbaarheid techniek (drinkwater, medische operatie) Vertrouwen in de medemens (verkeer, piloot, …) Afhankelijk voor energie, voedsel, kleding, … -In technotoop is wetenschap niet langer enkel observerend-descriptief maar ook en vooral ingrijpend-participatief Wetenschap en technologie zijn essentiële ingrediënten van onze samenleving. 91

92 Duurzaamheid Club van Rome, eind ‘60: Grenzen aan de groei
Milieu-conferentie van Rio de Janeiro Zure regen, gat in ozonlaag, broeikaseffect, emissiebeperkingen Protocol van Kyoto CO2 emissie van België –7.5 % in 2010 t.o.v Milieu-conferentie van Den Haag 2000 (grotendeels mislukt) 92

93 Duurzaamheid Milieu Lucht (emissie-beperkingen, CO2-uitstoot)
Water (waterkwaliteit) Bodem (afvalstoffenverwerking,….) Geluid Lichtvervuiling Energie Als we het energieverbruik van de Afrikaan willen optillen tot het peil van de Europeaan, wordt de wereld ecologisch onleefbaar; We staan hier dus voor de verscheurende keuze, een ethisch of een ecologisch drama. Etienne Vermeersch, 2000 93

94 Juridisch deficit : Patenten ?
Kennis is strategisch/ekonomisch belangrijk, is universeel en vluchtig ! Dient beschermd ! -Ontdekken  Uitvinden; Ontdekt wordt iets wat al bestaat. Bvb. een nieuwe planeet, een natuurwet; Zwaartekracht werd ‘ontdekt’, kan niet worden gepatenteerd; Alleen wat wordt uitgevonden kan worden gepatenteerd. Europees Octrooiverdrag: Uitvinding is octrooieerbaar als zij een technische bijdrage levert aan de stand van de techniek; Software en computerprogramma’s patenteren? - Rekenkundige basisbewerkingen: +/-/x/: : niet patenteren; - Wat met een computer-algoritme ? (bvb een nieuwe snellere zoekmethode in databestanden) 94

95 Juridisch deficit Masochisme van Europa
Patent kan niet indien vinding al is gepubliceerd; In USA kan patent tot 1 jaar na publikatie ! Regelgeving – jurisprudentie hinkt achterop Gezien enorme complexiteit van techniek en technotoop Vooruitgang gebeurt dagdagelijks Globalisering houdt geen rekening met geografische grenzen (grenzen zijn littekens van het verleden) 95

96 Ethisch deficit He that knows nothing, doubts nothing.
Science sans conscience n’est que ruine de l’âme Pure science is irresponsible Wetenschap en technologie veroorzaken geen inperking van de individuele noch collectieve vrijheid, maar juist een explosie ervan; Wetenschappelijk-technisch kunnen we alles. Niet HOE maar wel WAT en WAAROM; Kunnen, durven, moeten kiezen ! Deze keuze-vrijheid is een vreselijke last om dragen (Gerard Bodifé) De wetenschap op zich is te schraal om deze ethische keuzes op te lossen, maar kan wel het debat errond stofferen; Er zijn ook andere vormen van kennis ! J’ai cherché la vie, je n’ai trouvé que la science Anoniem, Campus Louvain-la-neuve 96

97 Voorbeelden ethische dilemma
Abortus Wanneer is leven ‘leven’ ? Euthanasie therapeutische verbetenheid: Leven ‘nodeloos’ rekken m.b.v. technologie maar wie beslist in de plaats van wie ? Familie, 1, 2 of 3 dokters, …. ? Embryo’s kweken voor stamcellen voor gen-therapieën Klinische testen met placebo drugs 97

98 Democratisch deficit Democratische controle op technologische ontwikkelingen ? Moeilijk ? Gemakkelijk ? Bvb, genetische experimenten Niet iedereen is voldoende geschoold om met kennis van zaken te beslissen en zichzelf een oordeel vormen ? -de toevloed aan informatie te filteren, systematizeren, verwerken ‘Wetenschappelijk analfabetisme’ versus ‘Kennis-weerbaarheid’ Wie beslist op basis van welke autoriteit Technology en Risk Assessment Lobby-isten (moderne versie van de huurling ?) : Economische belangen 98

99 Onwetendheid en technofobie
Genetisch gemodifieerd voedsel = Frankenstein voedsel ? De mythe van Frankenstein en Mary Shelley -Afvalverbrandingsovens gevaarlijk of niet ? -Kernenergie: Gevaarlijk of niet ? -NIMBY-syndroom 99

100 Democratische benefits
- Betere informatie-doorstroming naar de burger (pers, TV, internet, WWW,….) Positiever imago van wetenschap, techniek, industrie als dragers van welvaart en welzijn; Wetenschapspopularisering, -verspreiding; Noodzaak aan Science Sharing - Wetenschappelijke doe-centra, science musea Technopolis, Wetenschapsbus, Doe-boekje, La Vilette (Parijs), New Metropolis (A’dam) - Wetenschapsprogramma’s Horizon (BBC), Histories (Canvas), …. - Populaire wetenschapstijdschriften Natuur en Techniek,…. 100