Pesten Mozaïek 28/4/2015.

Presentatie over: "Pesten Mozaïek 28/4/2015."— Transcript van de presentatie:

1 Pesten Mozaïek 28/4/2015

2 Wie Dr. Andries Verpraet Kinder- en jeugdpsychiater
RCGG Deinze Fioretti Gent Echtgenoot (Elyn) en vader (León en Manon)

3 Expert? Vooral in de behandeling (als het te laat is)
Info: Dr. Heidi Vandenbosch (professor KUL – specialisatie pesten en cyberpesten)

4 Inhoud Theorie Tips and tricks
Uw rol als persoon / de nieuwe authoriteit Wanneer hulp zoeken? Het rondje « vragen staat vrij » Hoop: denken en discussie op gang brengen Wat niet: case-studie

5 Pesten - woordenboek Kaartspel wat gezien word als de voorloper van UNO Iemand opzettelijk heel vervelend behandelen

6 Agressie versus pesten
Pesten = agressie maar agressie ≠ pesten Pesten tussen leeftijdsgenoten is dus agressie, maar niet alle agressie tussen leeftijdsgenoten is pesten… Agressie = bewust negatief of kwetsend gedrag gericht naar leeftijdsgenoten Pesten = agressief gedrag met een herhaling in de tijd en waarbij er een structureel machtsonevenwicht is tussen leeftijdsgenoten.

7 Agressie opgedeeld -Fysische en verbale agressie: zich uitend in fysisch dominant gedrag – slaan, duwen, dreigen, schelden, namen noemen,… komt vaak voor bij jongens -Relationele agressie: subtiele vorm van agressie waarbij reputaties of sociale relaties bij anderen gemanipuleerd worden met als doel de ander te schaden… komt vaak voor bij meisjes -Reactief: als reactie op iets dat is voorgevallen (vb bij emotionele problemen, impulscontroleproblemen, beperkte coping-vaardigheden) -proactief: opzettelijk en gepland

8 Pesten klassiek pesten cyberpesten Pesten in de ontwikkeling
Kleuters: fysische agressie om zaken te bekomen, impulsief reageren Lagere school: zowel fysieke, verbale als relationele agressie, maar vaak rond concrete zaken Middelbare school: veel verbale en relationele agressie rond relationele zaken.

9 De cijfers Tussen 20% - 60% van de kinderen en jongeren worden gepest. Veel van de slachtoffers van traditioneel pesten zijn ook de slachtoffers van cyberpesten. Risicofactoren om gepest te worden: -het té openlijk uiten van emoties -recent geïmmigreerd (<10 jr) -laag zelfwaardegevoel -emotioneel reageren bij problemen -weinig steun bij leeftijdsgenoten -voorafgaand gepest geweest -beperkte sociale vaardigheden Beschermende factoren: -etnische afkomst (‘eigen volk eerst’) -het positieve zien in problemen, oplossinggericht zijn -steun van ouders -sociale vaardigheden -actief in het sociaal leven

10 Waarom pesten pesters? Apen apen apen na: kinder leren door imitatie
-context waar agressie gebruikt wordt -gebrek aan emotionele betrokkenheid en coping vaardigheden Gebrek aan regels en toezicht -ongestructureerde momenten, pest-hot-spots Pesten geeft voordelen -negatieve outcome op lange termijn, maar invloedrijk op het moment van pesten -macht, controle over de emoties van een ander, versterkt wanneer bijstaanders steunen -reactie van leeftijdsgenoten die gedrag versterkt

11 Gevolgen van pesten VOOR DE DADER
VOOR DE DADER -meer alkohol, tabak en drugsconsumptie -slechtere schoolresultaten en minder kans op een goede tewerkstelling, dit was niet zo bij cyberpesters -verhoging van de sociale status (binnen hun milieu). -antisociale gedrag als volwassene VOOR HET SLACHTOFFER -Hogere bloeddruk -Depressies, laag zelfbeeld -Zelfmoordgedachten (15% van de slachtoffers van zowel traditioneel als cyberpesten doet een poging bij chronisch pesten 12m) -Angstproblemen (sociale fobie, schoolfobie,…) -Sociale isolatie en verminderde sociale vaardigheden -buikpijn (10%), slaapproblemen (10%), hoofdpijn (10%) -aantal jongeren die niet slagen op school dubbel zo hoog als normaal (9% vs 4%) Vaak zijn de klachten ten gevolge van het pesten ook het eerste teken waardoor het pesten aan het licht komt.

12 cyberpesten Wordt vaak als meer intrusief ervaren omdat
-het vaak gebeurt in de eigen ‘veilige’ woning

13 Aanpak -Verwacht niet dat kinderen een structureel machtsonevenwicht zelf de baas kunnen of kunnen oplossen « Een beetje SOVA en dat zal wel beteren… » -Eraan denken wanneer een kind zich niet goed voelt, bevragen. -IEDEREEN, ELKE VOLWASSENE heeft de verantwoordelijkheid om te reageren wanneer deze pestgedrag ziet. -ELKE volwassene heeft de taak een voorbeeld te zijn -Niet-fysische gevolgen en een neutrale onderhandelende sfeer zijn de hoekstenen om pesten aan te pakken. Een impulsief en emotioneel fysisch ingrijpen een koren op de kolf van de dader.

14 In Groep -De niet-pesters positief belonen -Het pestgedrag bespreekbaar maken met het slachtoffer (4 G’s overlopen, ABC model) -Het pestgedrag bespreken met dader én slachtoffer -Het pestgedrag bespreken in grotere groep met cirkelredeneringen. Durf het probleem neutraal op tafel leggen, in groep !!!!!!

15 Individueel voor het slachtoffer
-Zoeken waar het kind steun kan vinden. Het installeren van een buddy. -Zoeken naar een gestructureerde activiteit tijdens anders ongestructureerde momenten. Er komt bijna geen pestgedrag voor tijdens een georganiseerde activiteit met volwassen supervisie. -Vermijden van pest-hot-spots. -Doorloop het ABC-schema (zelfsturend vermogen) -Zoeken samen met slachtoffer naar alternatieven om te reageren. Acties tegen pesters plannen én inoefenen -Het slachtoffer standaard reacties aanleren (1/ stop zeggen, 2/ een volwassene inschakelen,…) -Melding maken aan ouders betreffende het gedrag, maar hen tevens aansporen om op een niet veroordelende manier naar hun kind te luisteren. -tips: niet tonen dat je gekwetst wordt, jezelf niet de schuld geven, met anderen erover spreken, ouders inlichten, nooit school overslaan

16 De Dader -Een netwerk opbouwen, zoveel als mogelijk mensen en organisaties betrekken die weerstand kunnen bieden aan het gedrag -focussen op positief leiderschap, hun invloed positief proberen draaien, ze ergens verantwoordelijk voor maken. -Doorloop het ABC-schema -Melding maken aan ouders betreffende het gedrag, maar hen tevens aansporen om op een niet veroordelende manier naar hun kind te luisteren. -Oog hebben voor de kwetsbaarheden van pesters -tips: hen leren omgaan met stress en woede, hen andere manieren tonen om met een conflict om te gaan, leren stoppen

17 Omstaanders -Een gesprek aangaan over het feit dat het pestgedrag was om te kwetsen of niet, of diegene die gepest werd iets betekent voor de omstaanders (emotionele link introduceren, hen laten voorstellen hoe het zou zijn mochten zij daar staan, of een vriend van hen) en ze leren om hun vrienden te verdedigen. -Een volwassene inlichten (leerkracht, ouders) -NOOIT lachen of tonen aan de pester dat je ermee eens bent -ALTIJD het slachtoffer troosten -Als het slachtoffer geen vriend is, zeg het dan aan iemand die wel een vriend is van de gepeste -Leer omstaanders dat ze nooit het slachtoffer mogen beschuldigen, dat ze niet altijd alles weten.

18 Op school -Een zorgvolwassene installeren (maakt niet uit wie – leerkracht, secretariaatsmedewerker, directeur,…) zolang deze maar gevoelig is voor signalen van kinderen en een ondersteunende en zorgende rol wil opnemen. -Kennis en begrip rond de sociale media -Integratie van schoolse lesprogramma’s gericht op sociale vaardigheden en conflicthantering -Regelmatige heropfrissing van aanpakmethodes bij leerkrachten -Kijken of er gestructureerde momenten kunnen ingebouwd worden -Zorgen dat er tijd kan voorzien worden om dit met een beperkte of volledige klasgroep te bespreken. -kijken of de speelplaats anders kan ingericht worden, of toezicht kan verhoogd worden -Ouders inlichten bij pesten, in gesprek gaan met ouders en kinderen -Steeds een herstelbeweging voorzien tussen dader en slachtoffer Pc games: KiVa game en Fearnog! Game, in Vlaanderen Re:Pest

19

20 Nog een boek uit de tijd van Min. Vandenbroucke

21 Thuis Ouders de boodschap geven dat het afnemen van iets (straffen) niet het doel is, wel het pesten laten stoppen, veel van de kinderen vertrouwen hun ouders iets niet toe omdat ze schrik hebben dat ze het gaan opblazen, de kinderen niet gaan horen en hen zaken gaan afnemen om hen te beschermen (sociale media, eens weggaan,…) Neutraal luisteren is de boodschap en na een nacht slapen eens de koppen als volwassenen bij elkaar steken Niet direct reageren, reactie uitstellen

22 X-tra Cyberbullying -leren hoe je je telefoon en internet zo goed als mogelijk beveiligt -met een volwassene bespreken wat je best op internet post en wat niet, wat de gevolgen kunnen zijn. -Het afnemen van de toestellen is even effectief om cyberpesten tegen te gaan als seks voor het huwelijk afraden om tienerzwangerschappen tegen te gaan. -Opvallend is dat het een slechte strategie is om je pester rechtstreeks aan te spreken in cyberspace (wat in real life een goede tactiek is), ook het negeren of vermijden is een slechte tactiek -Zoals bij traditioneel pesten wordt aangeraden om een delayed response te hanteren, een netwerk te zoeken, school niet skippen, met ouders praten, oplossingvaardigheden oefenen. PC in een gemeenschappelijke ruimte zetten

23 De nieuwe authoriteit Vergeet de politie, school, de overheid…
ELK EEN HIER AANWEZIG (en de anderen ook) HEEFT EEN BEPALENDE ROL IN DE AANPAK VAN PESTEN!!! De oude autoritaire autoriteit is niet meer, kinderen laten gehoorzamen is niet meer van deze tijd. Jullie zijn de nieuwe autoriteit, samenwerking is het modewoord.

24 “Elk kind heeft liefde nodig, zeker diegenen die het op het eerste zicht niet verdienen”
“Geweld is ALTIJD contra-productief”

25 “Nooit is er zoveel tijd en energie gestoken in kinderen, nooit is er zoveel schuld geuit naar diegene die opvoedt” “Nooit hebben kinderen zoveel vrijheid gehad, nooit hebben ze zich zo alleen en kwetsbaar gevoeld”

26 “Je kan gedrag bij de ander niet veranderen, je kan enkel je eigen gedrag zo bijschaven dat er verandering komt bij de ander” Alles wat een belangrijke volwassene doet of zegt heeft een impact op kinderen (spiegelneuronen, hippocampus)

27 De nieuwe autoriteit? = koppig vasthouden aan iets en je eigen gedrag veranderen in de wetenschap dat dit het gedrag van een kind zal veranderen. Waarom: elk één in deze maatschappij wil een deel zijn van een groep of context, wanneer alle leden van deze groep een signaal geven aan het kind en hier koppig aan blijven vasthouden zál het zijn gedrag veranderen. =samen met anderen de opvoeding van een kind dragen =neutraliteit en geen geweld zijn de hoekstenen van de aanpak (slaan en kwaad worden zijn een teken van machteloosheid)

28 Hoe? -IEDEREEN moet markeren
-stel gevolgen op gedrag uit tot iedereen rustig is (‘dit kan niet, ik zal naar je ouders bellen om te overleggen hoe we dit kunnen aanpakken’) -je kan niet verlangen dat het kind zijn gedrag veranderd, je kan enkel je eigen gedrag veranderen om weerstand te bieden aan het gedrag van het kind -vraag altijd een herstelbeweging -”it takes a village to raise a child”. Geheimhouding is een dooddoener, iedereen die kan betrokken worden moet betrokken worden, zo kunnen we met de schaamte van het kind aan de slag gaan (de groep is belangrijk) -heb ook voor de positieve gebaren van het kind, ook al ben je nog boos

29 Praktische hulpmiddelen
-Gebruik van een aankondigingsbrief (officiele mededeling dat het gedrag niet door de beugel kan en dat iedereen zich ten volle engageert om het gedrag te laten stoppen) -Gebruik van een SIT-IN *Moment van stilte met focus op de ‘dader’ *Vraag naar welke oplossing die voorstelt *De stilte (schaamte, reflectie) is belangrijker dan het antwoord -Betrek zo veel mogelijk betrokkenen (ouders, leerkrachten, directie, tantes, ooms,…)

30 Wanneer zoek je hulp? -Slachtoffer: *Nachtmerries en slaapproblemen
*Niet kunnen stoppen met aan het pesten te denken (waarbij men steeds de pijn en de angst herbeleeft) *Constante angst *Gevoel van vervreemding van anderen (apathie) *Overprikkelbaar / heel gevoelig / grote schrikreactie *Irritatie en woede-uitbarstingen *Vermijden van plaatsen (vb de school, de turnzaal, het zwembad,…) *Sombere gedachten, geen toekomst meer zien

31 Wanneer zoek je hulp? -Dader:
*Maatschappelijke last en moeilijkheden om op verschillende domeinen te functioneren (thuis, school, vrije tijd,…)

32 Waar zoek je hulp? HULPVERLENING IS VOOR MENSEN DIE ER IETS WILLEN AAN DOEN!!!! HULPVERLENING IS GEEN PSYCHISCHE WITWASMACHINE. Slachtoffer: eerste contact via huisarts of CLB, eventueel CGG (centra geestelijke gezondheidszorg) of ambulant bij psychologen of psychiaters. Dader: zelfde weg zoals slachtoffer indien bereid tot medewerking (en ook de directe omgeving moet bereid zijn tot medewerking), indien weinig bereidheid tot medewerking betrekken van de toegangspoort (minder vrijblijvend)

33 Take home message Pesten = Frequent
Begrijpbaar maar niet toelaatbaar (homo homini lupus est) Taak van eenieder om te reageren, een kind kan het NIET alleen Niet twijfelen, bespreken Neutraal luisteren en reageren uitstellen van consequentie, belangrijke volwassenen betrekken, geweldloos, volhardend

34 Take home message uitstellen van consequentie,
belangrijke volwassenen betrekken Geweldloos Volhardend Uw gedrag als verantwoordelijke volwassene bepaalt grotendeels mee de uitkomst

35 Referenties -Prof. Vandebosch Heidi, prof psychologie UZ Leuven
-Haim Omer, grondlegger NVR -Current psychiatry reports 2013 -School psychology review 2004 -Cyberbullying, Open universiteit Nederland -Report Friendly attac 2012

36 Als laatste -Aan de schoolpoort ben ik papa -Misschien enkele ideeën:
pest-commissie met medewerking directie, leerkrachten en enkele ouders om maandelijks casussen te overlopen Pestmeldpunt/ombudspersoon op school?

37