Paul van Ostaijen 1896-1928.

Presentatie over: "Paul van Ostaijen 1896-1928."— Transcript van de presentatie:

1 Paul van Ostaijen

2 Overzicht 0. Avant-garde – modernisme PvO tot heden PvO’s leven
PvO en poëtica PvO en poëzie PvO en proza

3

4 De avant-garde Afzetten tegen traditie
De historische avant-garde: ca Dadaïsme, futurisme, surrealisme, kubisme, expressionisme,… Context: technologische ontwikkelingen, steeds meer industrialisering , invloed filosofen als Nietzsche, de Eerste Wereldoorlog ( ), etc.

5 Futurisme Manifesten van Marinetti uit 1909 en 1912
Verheerlijking producten nieuwe technologie Lawaai en beweging!

6

7 Boccioni

8

9 Kubisme

10 Expressionisme Franz Marc

11 Expressionisme Egon Schiele

12 Expressionisme Anti-realistisch Emoties en ideeën oproepen
Verbondenheid mens – universum Dynamiek Vgl. Duitse expressionistische tijdschriften Duitse expressionistische tijdschriften: Der Sturm ( ), Die Aktion ( ), Das neue Pathos ( )

13 Expressionisme Thematiek: de grote stad
Vrije vers (geen rijm, metrum, etc.) Isoleren woorden, geen volzinnen

14

15 Dadaïsme – Dada 1916: oprichting Cabaret Voltaire door Tristan Tzara, Hugo Ball en Richard Hülsenbeck Zürich, Berlijn,… Anti-karakter Nihilisme – tabula rasa

16

17

18 Het modernisme Terminologie problematisch
Schrijvers als James Joyce, Virginia Woolf, T.S. Eliot, Marcel Proust, André Gide, Thomas Mann en Robert Musil

19

20 1. PvO tot heden PvO van toen tot nu PvO in de literatuur

21 1. PvO tot heden PvO van toen tot nu PvO in de literatuur

22 In het straatbeeld

23 Van Ostaijen in Rotterdam

24 Gedicht van Paul van Ostaijen in Leiden

25 Een Amerikaanse auto met gedichten van Paul van Ostaijen

26

27 Standbeeld van Paul van Ostaijen in Antwerpen

28 Theaterstukken Tentoonstellingen Etc.

29 Affiche voorstelling van het
Nederlands Kamertoneel (1963)

30 Affiche voorstelling van
De Nieuwe Komedie (1969)

31 Affiche voorstelling van
Het Meirtheater (1977)

32 Affiche tentoonstelling in het
AMVC in het Van Ostaijen-jaar 1996

33 Affiche tentoonstelling
in het Van Ostaijen-jaar 1996

34 Affiche lezingen in het Van Ostaijen-jaar 1996

35 De Jazz van het Bankroet
In 1920 geschreven door Paul van Ostaijen In 2006 in een productie van Frank Herrebout

36 “Metafiziese jazz” in een compositie van Michiel Braam

37 Reclame Poëziecentrum
(2003) Paul van Ostaijen en Guido Gezelle

38 Reclame Poëziecentrum
(2003)

39 PvO< canon

40 Geert Buelens, De Standaard, 11-09-2008

41

42

43 1. PvO tot heden PvO van toen tot nu PvO in de literatuur

44 1. PvO tot heden PvO van toen tot nu PvO in de literatuur

45 PvO in gedichten

46 voorbeeldRemco Campert in 1966
Als Paul van Ostaijen niet zo jong gestorven was en nu nog leefde dan was hij 69 geweest Daar moet je toch eigenlijk óók niet aan denken

47 Intertekstualiteit: Citaten van PvO

48 voorbeeldPeter Holvoet-Hanssen in 1998
997 Cassandra, onzin elk woord zwaarwichtig te verdonkeremanen 998 sterrenjager, spelenderwijs ontdekken snuffelende kinderen in de voetsporen van Einstein formules op een narrenpak 999 Gouddraadje, doe de deur dicht van de doos 000 ik slaap

49

50 2. PvO’s leven PvO’s levensloop PvO als activist PvO in Berlijn

51 2. PvO’s leven PvO’s levensloop PvO als activist PvO in Berlijn

52 Namen

53 Paul van Ostaijen Zot Polleken Paul = Pol Meneer 1830 => PvO als dandy PvO

54 Paul van Ostaijen als dandy
('meneer 1830')

55 Paul van Ostaijen in 1918

56 Levensloop

57 1896-1928 Antwerpen Berlijn Antwerpen, Brussel,…
Biografie:

58 Kunstenaarsmilieu Gaston Burssens ( ) => dichter

59 Kunstenaarsmilieu Oscar Jespers (1887-1970) => beeldhouwer
Floris Jespers ( ) => kunstschilder

60 Kunstenaarsmilieu Oscar Jespers ( ) => beeldhouwer

61 Kunstenaarsmilieu Floris Jespers ( ) => kunstschilder

62 2. PvO’s leven PvO’s levensloop PvO als activist PvO in Berlijn

63 Activisme Antwerpen WOI
Activisme => Geert van Istendael, Het Belgisch labyrint Berlijn Biografie:

64 Paul van Ostaijen als militair (1922)

65 Paul van Ostaijen: pasfoto’s in zijn 'Militair Zakboekje'.

66 2. PvO’s leven PvO’s levensloop PvO als activist PvO in Berlijn

67 Paul van Ostaijen, bestemd voor
een paspoort voor de Duitse vreemdelingenpolitie

68 Berlijn PvO maakt kennis met de expressionistische`Sturm'-groep
het dadaïsme enkele `Bauhaus'-kunstenaars Biografie:

69 Berlijn Politiek --- communisme Kunst --- expressionisme
=> de moord op Rosa Luxemburg en Karl Liebknecht (1919) Kunst --- expressionisme

70 Berlijn

71 Berlijn

72 Berlijn

73 Berlijn Ook andere invloeden Zoals de jazz

74 “Fragment uit de film "De Bankroet Jazz", Hedendaagse adaptatie van het filmscenario uit van Paul van Ostaijen Filmfragmenten uit de jaren twintig realisering door Leo van Maaren en Frank Herrebout met muziek van Wouter van Bemmel.

75 3. PvO en poëtica PvO en poëtica PvO en expressionisme

76 3. PvO en poëtica PvO en poëtica PvO en expressionisme

77 Poëtica Korte periode literair actief, veel verschillende ontwikkelingen Ook actief als essayist Theoreticus van het modernisme

78 3. PvO en poëtica PvO en poëtica PvO en expressionisme

79 Expressionisme Ontwikkeling (!) Humanitair expressionisme
Organisch expressionisme

80 Humanitair expressionisme
Engagement Collectiviteit, gemeenschap Kunstenaar zet zich actief in in de samenleving Maatschappelijke en ethische gerichtheid Reactie WOI ; internationaal, pacifistisch

81 Humanitair expressionisme

82 Organisch expressionisme
Term PvO Autonomie Zuivere lyriek Los van de persoon van de auteur Muzikale poëzie

83 Organisch expressionisme
Poésie pure Lyrisme à thème Ontindividualisering Gebruiksaanwijzing der lyriek (1926)

84 Organisch expressionisme
“Niet de dichter is gewichtig, wel het gedicht.” “Het Ik blijft het hoogste goed, doch niet het Ik van de dichter, maar wel het Ik van het gedicht.” “Poëzie = woordkunst”

85 Organisch expressionisme
“Poëzie is niet: gedachte, geest, fraaie zinnen, is noch doctoraal, noch dada. Ze is eenvoudig een in het metafysische geankerd spel met woorden.”

86 4. PvO en poëzie Music-Hall Het Sienjaal Feesten van Angst en Pijn
Bezette stad Nagelaten gedichten

87 4. PvO en poëzie Music-Hall Het Sienjaal Feesten van Angst en Pijn
Bezette stad Nagelaten gedichten

88

89 Music-Hall (1916) Nog deels in de traditie van het fin de siècle
PvO als dandy; poëzie met dandyeske trekjes Lyrische ik-figuur: poseur Verscheurd door innerlijke tegenstellingen Vreugde en geluk, droefheid en wanhoop A.M. Musschoot, Overzicht van de Nederlandse letterkunde (Gent, 2003)

90 Music Hall (1916) Deels ook al in de moderniteit
Nieuw: thema van de stad “Music hall” als beeld voor het chaotische stadsleven (moderniteit!) Collectiviteit (cf. humanitair expressionisme) – unanimisme A.M. Musschoot, Overzicht van de Nederlandse letterkunde (Gent, 2003)

91 4. PvO en poëzie Music-Hall Het Sienjaal Feesten van Angst en Pijn
Bezette stad Nagelaten gedichten

92 Drukproef van kaft van "Het Sienjaal" van Paul van Ostaijen Door Floris Jespers

93 Het Sienjaal (1918) [opmerking: <sienjaal>
Spelling van Kollewijn]

94 Het Sienjaal (1918) Typevoorbeeld van humanitair expressionisme!
Collectiviteit! Brede verzen, lange zinnen Associatief “Boodschapperig” A.M. Musschoot, Overzicht van de Nederlandse letterkunde (Gent, 2003)

95 Van Gogh

96 Schiele

97 Ensor

98 Ensor

99 Emile Nolde, één van de eerste expressionisten

100 4. PvO en poëzie Music-Hall Het Sienjaal Feesten van Angst en Pijn
Bezette stad Nagelaten gedichten

101 De feesten van angst en pijn
Privé-werk Geschreven rond Berlijn! Later als facsimile uitgegeven Kleuren Bijzondere ordening woorden

102

103 De feesten van angst en pijn
Existentiële crisis Breuk met humanitair expressionisme Tabula rasa Zoektocht naar een nieuw begin, ook als dichter

104

105 4. PvO en poëzie Music-Hall Het Sienjaal Feesten van Angst en Pijn
Bezette stad Nagelaten gedichten

106 Ontwerp voor Bezette Stad van
Paul van Ostaijen door Oscar Jespers

107 Bezette stad (1921) Invloed dadaïsme Klanknabootsingen
Collagetechnieken Readymades (bijv.: reclameteksten, kinderliedjes, etc.) Spot met bourgeoisie Klanknabootsingen Ritmische typografie A.M. Musschoot, Overzicht van de Nederlandse letterkunde (Gent, 2003)

108

109

110

111 Animatie fragment uit Bezette stad Door Len Dumont

112 Fragment uit Bezette stad Door Theatergroep Fast Forward

113 4. PvO en poëzie Music-Hall Het Sienjaal Feesten van Angst en Pijn
Bezette stad Nagelaten gedichten

114 Nagelaten gedichten Onder de titel Het eerste boek van Schmoll wilde PvO een bundel samenstellen Bevat de bekendste gedichten van PvO

115 Nagelaten gedichten Het eerste boek van Schmoll = pianomethode voor beginnelingen Muziek! Zuivere klankpoëzie Cf. Organisch expressionisme! Lyrisme à thème

116

117 ‘Marc groet ‘s morgens de dingen” voorgelezen door zevenjarige

118 MELOPEE Voor Gaston Burssens Onder de maan schuift de lange rivier Over de lange rivier schuift moede de maan Onder de maan op de lange rivier schuift de kano naar zee Langs het hoogriet langs de laagwei schuift de kano naar zee schuift met de schuivende maan de kano naar zee Zo zijn ze gezellen naar zee de kano de maan en de man Waarom schuiven de maan en de man getweeën gedwee naar de zee

119 Sportjournalist citeert Melopee van Paul van Ostaijen tijdens het verslag van een kanowedstrijd Uitzending van “De grootste Belg”

120 “Melopee”van Paul van Ostaijen voorgelezen

121 5. PvO en proza PvO en Kafka PvO’s grotesken

122 5. PvO en proza PvO en Kafka PvO’s grotesken

123

124 PvO en Kafka PvO vertaalde Kafka als eerste niet-Tsjech
Net als Kafka schreef PvO zg. “grotesken” => Herman Uyttersprot, Paul van Ostaijen

125 5. PvO en proza PvO en Kafka PvO’s grotesken

126 Grotesken PvO = voorloper van dit genre in de Nederlandse literatuur!

127 Grotesken Voorbeeld “Het bordeel van Ika Loch”
Ika Loch = de logica op haar kop