Een Verandering van Tijdperk: wat betekent dit voor steden?

Presentatie over: "Een Verandering van Tijdperk: wat betekent dit voor steden?"— Transcript van de presentatie:

1 Een Verandering van Tijdperk: wat betekent dit voor steden?
Jan Rotmans Amsterdam, 13 Februari 2014

2 We leven niet in tijdperk van verandering
maar in een verandering van tijdperken

3 Kantelperiode is zeldzaamheid in de geschiedenis
periode waarin heel veel tegelijk verandert is zeldzaamheid in de geschiedenis voorbeeld: eind 19de eeuw moderniseringsproces fundament Nederland onderwijs, kiesrecht, zorg, sociale opbouw

4 Unieke Kanteling 2. structuur van de economie verandert
1. weefsel van de samenleving verandert 2. structuur van de economie verandert 3. disruptieve technologische doorbraken

5 Transitie naar Samenleving 3.0
4/9/2017 Voorontwikkelingsfase 25 jaar Kantelperiode 25 jaar Doorontwikkelingsfase Verticaal Centraal Top-down Opbouw van duurzame samenleving Horizontaal Decentraal Bottom-up We zitten hier Tijd Perez KSI-ECST Amsterdam June 2009 5

6 Kantelfase energiebedrijven vallen om massale ontslagen in thuiszorg
welzijnsorganisaties verdwijnen bouwbedrijven saneren op grote schaal

7 Paradigma Wisseling oude wereldbeeld nieuwe wereldbeeld
exploitatie co-operatie structuren mensen onnatuurlijk natuurlijk ontlenen waarde creëren lineair cyclisch

8 Oude Orde versus Nieuwe Orde
Oude Orde Nieuwe Orde van bovenaf van onderop organisaties netwerken centraal decentraal regels vrijheid controle ruimte

9 Samenleving 3.0 samenleving van onderop participatiesamenleving
do it ourselves society samenleving van onderop participatiesamenleving burgerkracht sociaal doe het zelven

10 Economie 3.0 CO2-arm biobased kleinschalig circulair
maatwerk bottom-up nieuwe maakindustrie 10 10

11 Evolutionaire Revolutie
silo’s worden afgebroken nieuwe instituties ontstaan mensen breken door structuren heen glocalisering

12 Waar zien we die verandering?
energie van centraal, fossiel naar decentraal duurzaam welzijn van zorgen voor naar zorgen dat bouw van aanbod & product naar vraag & dienst zorg van doelmatig & efficiënt naar mensgericht

13 Burgerinitiatieven 60 lokale zorgcoöperaties
500 lokale energie initiatieven 60 lokale zorgcoöperaties collectief particulier opdrachtgeverschap tientallen lokale munteenheden 70 broodfondsen

14 Transitie in het sociaal domein

15 Drievoudige Dubbele Transitie
Jeugd, Zorg, Welzijn - decentralisatie van rijk naar gemeenten - integratie van beleidsterreinen - bezuinigingen en efficiency operaties Transformatie = Cultuuromslag

16 Probleem in Zorg en Welzijn
mens in dienst van structuur ‘silosering’ van zorg- en welzijnsector achterhaald paradigma in Amsterdam werken 4500 mensen in jeugdopvang 120 instanties zijn betrokken bij jeugdopvang

17 Transitie = Machtsverschuiving
van overheid naar burger

18 Uitgangspunten van Zorg 3.0
mensgericht menslievend vanuit eigen kracht in eigen omgeving samenredzaam met bescherming van kwetsbare mensen

19 Mensen gaan zichzelf organiseren
in gemeenschappen vertrouwen transparant kleinschalig menselijke maat

20 Zorgcoöperatie werken op lokale schaal voor mensen met beperking
ca. 60 in Nederland werken op lokale schaal voor mensen met beperking mensen lokaal op maat helpen

21 Geen Blauwdruk voor Zorg 3.0
zoeken, leren en experimenteren innovatieruimte is nodig voor experimenten werken met koplopers, niet met branchepartijen opschalen wat succesvol blijkt te zijn

22 Valkuilen keukentafelgesprek arrangement spoorboekje & marsroute
resultaatgericht project

23 Gemeenten zijn nog niet klaar
start in elke gemeente met experimenten zorg 3.0 jeugdzorg, ouderenzorg, wijk/buurtzorg ontwikkel een perspectief voor komende 10 jaar hoe ziet zorg 3.0 er uit in uw gemeente of organisatie? faciliterende rol van de overheid leggen van verbindingen tussen ‘het veld’ en de zorgvrager

24 Wat betekent dit nu voor steden?

25 Stad als Organisme stad is een complex, levend organisme
is niet ‘top-down’ te sturen ‘bottom-up’ alleen is onvoldoende

26 Stad als ‘Attractor’ stad wordt gezien als bron van creativiteit
stad wordt gezien als motor van innovatie trekt veel jongeren aan

27 Contra-Trends in Steden
glokalisering stadslandbouw slimme steden renovatie & transformatie hubs rond disruptieve technologieën

28 Nieuwe Orde vs Nieuwe Solidariteit
nieuwe orde ontwikkelt mede de stad niet iedereen kan mee met nieuwe orde nieuw soort solidariteit is nodig

29 Wat betekent dit nu voor
stedelijke planning?

30 Organische Planning lichte, subtiele vorm van planning
richting geven en ruimte bieden

31 Organische Planning lichte, subtiele vorm van planning
richting geven en ruimte bieden

32 Plannings Paradox richting geven duidelijke, ambitieuze kaders stellen werken volgens heldere spelregels ruimte bieden mentale, organisatorische, juridische ruimte belemmeringen wegnemen 32

33 Gemeente in faciliterende rol
niet alles zelf willen organiseren, maar het mogelijk maken dat anderen het zelf kunnen organiseren 33

34 Flexibele Planning sociaal en ruimtelijk flexibel plannen
focus op renovatie en transformatie multi-functioneel ruimtegebruik doelgroepen & functies veranderen voortdurend 34

35 Holistische Aanpak perspectief van bewoners ís holistisch
visie ontwikkelen vanuit mensen kwaliteit van leven en leefomgeving staan centraal versterking identiteit stad vanuit, voor en door mensen 35

36 Consistent Beleid beleid over meerdere college periodes heen
leiderschap bij burgemeester en/of wethouders authenticiteit, consistentie, betrouwbaarheid visie, strategie & actie 36

37 Radicale Keuzes niet teveel concessies doen
kiezen voor “goed” i.p.v. “minder slecht” doorbreken van ingesleten patronen en belangen bottom-up en top-down co-creatie en co-productie 37

38 Wat betekent dit nu voor Amsterdam?

39 Transitie Amsterdam-Noord
van lelijk eendje naar mooie zwaan - drie zeer kwetsbare wijken - nog aantal zwakke buurten - hippe broedplaatsen langs IJ-oever - burgerinitiatieven - Oud Noord vs Nieuw Noord

40 Probleem oude kernen in Amsterdam-Noord zijn kwetsbaar
en niet aangesloten bij de nieuwe, hippe niches

41 Aanpak verbinding tussen oude en nieuwe kernen
wordt vooral fysiek gemaakt en minder sociaal sociale verbindingen zijn van cruciaal belang

42 Fysieke Ingrepen - sluiten metroring - woningen voor jongeren/starters
extra woningen - brug over het IJ - beschermen van Waterlandse Zeedijk - faciliteren van initiatieven van onderop

43 Verbinders zijn cruciaal
werken aan de transitie: bundelen & versnellen van de beweging van onderop

44

45

46

47

48 4 Scenario’s Palet van Buurten Urban Village
sterke buurten met eigen karakter, lijkt op Noord nu Urban Village dorp in metropool met veel nieuwe mensen zelfvoorzienend met toeristische trekpleister Noord Wereldstad veel hoogbouw , internationaal met grote bedrijven

49 Knutselen & Boetseren niet teveel knutselen plannen organiseren
focus op infrastructuur top-down planning

50 Wat Kan Wel organisch ontwikkelen doorbraakprojecten
experimenteerruimtes zelfsturende wijkteams faciliteren

51 Richting Geven & Ruimte Bieden
gebruik scenario’s al stip op de horizon creëer daarbinnen ruimte voor mensen laat mensen zelf ideeën uitwerken faciliteer bij de uitvoering ervan vertrouwen

52 Ervaringen in Rotterdam-Zuid
niets reflecteren op laatste paar jaar bewust onbekwaam of onbewust onbekwaam? geschikt als verbinder, facilitator, stimulator? hanteert u nog wereldbeeld van command-and-control?

53 Rotterdam-Zuid: Organische Wijkontwikkeling
burgers als ‘regisseur’ & overheid als ‘facilitator’ activeren van burgerkracht via koplopers visie op wijk koppelen aan doorbraakplannen integrale wijkontwikkeling: school, thuis, buiten, wijk zelfredzaamheid & samenredzaamheid

54 School basisscholen fysieke vaardigheden (vakmanschap)
weerbaarheid (fysiek, sociaal, mentaal) filosofie judo koken tuinieren vakschool en techniekles

55 Thuis ondersteuning bij multi-probleem gezinnen
werving via scholen en vanuit wijkteam zorg programma´s oudercoaching pedagogisch oudercoaching maatschappelijk

56 Buiten participatie in buitenruimte tuinman/-vrouw in de wijk
in Carnisse: tuinieren op de Tennisclub Z´67 educatieve tuin klusdagen vakantieactiviteiten

57 Wijk wijkarena transitie experimenten monitoring
participatietraject gericht op innovatie transitie experimenten zelfbeheer wijkcentrum, ruilwinkel, etc. monitoring wat is ‘maatschappelijke meerwaarde’ wetenschappelijke reflectie

58 Participatieve sessies

59 “ Wij zijn de buurt en de buurt zijn wij”
Julia Geen antwoord = Gebrek aan visie  waarom bloeiend Carnisse? Samen duiden/in perspectief zetten van ontwikkelingen Mensen, die wonen en werken in Carnisse Begin dit jaar, aantal bijeenkomsten Doel: in perspectief zetten; streefbeeld toekomst; actieperspectief Lat hoog leggen Slogan: wij zijn de buurt & de buurt zijn wij Met bredere groep willen delen; Toelichting door 6 betrokkenen

60 ‘Welkome Plein’ Dutch Research Institute For Transitions

61 Wat te Doen Morgen? niets reflecteren op laatste paar jaar
bewust onbekwaam of onbewust onbekwaam? geschikt als verbinder, facilitator, stimulator? hanteert u nog wereldbeeld van command-and-control?

62 Wat te Doen Overmorgen? stop met plannen maken
kijk naar wijk of gebied vanuit complexiteitsbril waar zit de veerkracht en potentie van wijk/gebied ga op zoek naar verbinders en verbindingen start vernieuwingsproces vanuit organisch

63 Inzichten betekent wezenlijk andere rol van overheid
samenleving is in transitie naar bottom-up betekent wezenlijk andere rol van overheid vergt organische planning: sociaal & ruimtelijk overheid: richting geven en ruimte bieden