Van tweeluik naar driehoeken

Presentatie over: "Van tweeluik naar driehoeken"— Transcript van de presentatie:

1 Van tweeluik naar driehoeken
Versterking van interne checks and balances bij semipublieke organisaties WRR rapport nr 91 1

2 Aanleiding Reeks ontsporingen in semipublieke sector
Vestia, Amarantis, Meavita, etc. Politiek-bestuurlijke reactie nadruk op externe controle en aansprakelijkheid weinig aandacht voor interne weerwerk  als intern niet op orde is, komt extern te laat

3 Semipublieke organisaties
En: Drinkwaterbedrijven

4 Centrale boodschap Semipublieke organisaties moeten en
kunnen hun interne checks and balances beter organiseren  Wat betekent dat?

5 Interne check & balances
vormen van tegenspraak en weerwerk binnen de instellingen  Voorbeelden?

6 Transformaties Ontzuiling en ‘verstichting’ leden verdwenen uit beeld
Schaalvergroting en professionalisering leken raakten uit beeld Hybridisering (two-tier model) ‘publieke aandeelhouders’ niet in beeld Woningcorporaties Zorginstellingen Onderwijsinstellingen

7 En de drinkwaterbedrijven?
Rechtsvormen Vroeger: gemeentelijke waterleidingbedrijven en coöperaties Nu: NV’s met gemeenten en provincies als aandeelhouders. M.u.v. Waternet (=stichting met gemeente en waterschap) Schaalvergroting 1952: 198; 1990: 52 en 2014: 10 Jaren 90: Fusiegolf i.v.m. aangekondigde privatisering Risico’s van informatie aymmetrie en monopolistisch gedrag (te duur water) Bestuurlijk model Van ‘onderdeel gemeente(lijke controle)’ naar ‘corporate governance model/two tier’ Vergelijkbaar met corporaties, zorginstellingen en onderwijsinstellingen maar wél met aandeelhouders

8 Knelpunten Probleem in semipublieke sector
omvang, complexiteit, risico’s zijn groter aantal ‘ogen’ dat meekijkt niet meegegroeid Risico’s borging van financiële stabiliteit verankering maatschappelijke meerwaarde Welke risico’s voor drinkwaterbedrijven?

9 Oplossingsrichtingen
collegiaal bestuur versterking raad van toezicht En: door inschakeling van ‘derde partijen’

10 Afwegingskader Weerwerk, niet meer papierwerk
Werkzaam: effectieve tegenmacht Werkbaar: geen verlamming 10

11 Tweeluik Corporaties, zorginstellingen en onderwijs

12 Tweeluik kwetsbaar Informatievoorziening RvC complexiteit, tijdigheid
sterk afhankelijk van RvB Borging maatschappelijke belangen beperkte maatschappelijke legitimiteit Beschikbaarheid zorgen over krappe markt publieke toezichthouders

13 Van tweeluik naar driehoeken
Wie is belangrijkste derde partij bij drinkwaterbedrijven?

14 Rol derde partijen scherp houden RvB en RvT
financiën en kwaliteit werkprocessen maatschappelijke legitimiteit en meerwaarde

15 Wie kan derde partij zijn?
Welke onderwerpen? Adviseren of meebeslissen? Voordelen Risico’s/nadelen Aandeelhouders Controller/riskmanager Maatschappelijke belanghebbenden - Adviesraden - Gebruikersraden Nog meer ‘derde partijen’?

16 Aanbevelingen RvT en RvB
WRR: Zorg voor een robuuste vormgeving van de interne checks and balances Leg hierover publieke verantwoording af, onder meer in het jaarverslag ….plus aanbevelingen aan branches en kabinet