Drama Religieus Wijnroes Bevrijding Tragische strijd Dionysos Bromios

Presentatie over: "Drama Religieus Wijnroes Bevrijding Tragische strijd Dionysos Bromios"— Transcript van de presentatie:

1 Drama Religieus Wijnroes Bevrijding Tragische strijd Dionysos Bromios
Bakkhos Wijnroes Bevrijding Tragische strijd

2 Uiting van geloof Optocht Muziek Dans Zang kleding

3 Twee soorten Komedie tragedie

4 dithyrambos Koor Strophisch Dionysos saters

5 Ontwikkeling Phase 1 Koor-koorleider Koryphaios Gedramatiseerd verhaal
Reactie koor

6 Thespis 530 Hypokrites Karakter Koryphaios Dialoog Masker tragedie

7 Tragediedichters Aischylos Sophokles Euripides

8 Delen tragedie Lyriek Koorliederen Kommoi scènes

9 Vaste opbouw 1. Proloog 2. Parodos koor Gesproken dialoog/monoloog
Introductie in verhaal 2. Parodos koor Orchestra Fluit Dans zang

10 Vervolg opbouw 2 Epeisodia Stasima Dialogen Stichomythie Agoon
Bodeverslagen Kommos Stasima commentaar

11 Vervolg opbouw 3 Exodos Dithyrambe: parodos, exodos en stasima

12 inhoud Strijd Noodlot Goden Mensen Katastrophe Mythologisch historisch

13 Bronnen Epische cycli Homeros Thebe Medea Historie mythen

14 karakters Goden Heroën Legendarische mensen
Binnen grenzen van het mogelijke

15 Thema Niet per se eenmalig Soms door 1 dichter vaker

16 Handeling Éénvoudig Met krisis Realiteit Binnen paar uur Op 1 plaats
Bode vereist

17 karakteruitbeelding Geen karakterisatie Daad bepaalt geluk
Geen ontplooiing

18 Aristoteles Muthos/plot Mimesis afgeronde handeling Logische samenhang
Muthos beperkt

19 Grootste effect Peripeteia Anagnoorisis hamartia fobos Eleos katharsis

20 Taal Attisch Dorisch

21 Aischulos 525-456 Adel 500: 1e optreden 18 zeges
Marathon- en Salamisstrijder Sicilië 80 titels tragedies en saterspelen 7 overgebleven Innovatie: 2e acteur

22 Sophokles 490-405 Adel 27 jaar 1e tetralogie Zege op Aischulos
20 zeges Innovaties: 3e acteur Geen samenhangende tetralogie Schrijver niet meer hoofdrol Geschilderde decors Van de 100 spelen 7 over

23 Euripides 480-406 Salamis geboren Kamerfilosoof
Cultureel revolutionair Geen deel aan het politiek leven Naar Macedonië; dood op jacht 1e deelname 455 1e x 1e prijs 441 5 eerste prijze; 1x postuum Meeste succes na zijn dood Van de 92 stukken 19 tragedies en 1 saterspel over

24 Wereldbeschouwing Aischulos
Onvoorwaardelijk geloof aan dogma’s Niet o.i.v. filosofen Almachtig noodlot (moira) en ananke verplettert de mens Helden strijden niet tegen het lot Helden volharden in wil/hamartia  ondergang

25 Sophokles Moira/lot Vrije wil Daden door karakter verklaard

26 Euripides Verlicht Anti mythologische tradities Strijd tegen passie
Rationalist Anti mythologische tradities Strijd tegen passie Menselijke verdwazing Natuurlijke verklaring

27 Aischylos Dramatische handeling Eenvoudig Geen verwikkelingen
Weinig dialoog Koor-handeling

28 Sophokles Dramatische handeling Vrije wil Verrassende verwikkelingen
Meer actie Binnen 1 tragedie Intrige ingewikkelder Lyrische delen minder belangrijk

29 Euripides Dramatische handeling Meer actie Meer intrige
Minder goede samenhang: DEUS EX MACHINA

30 Aischylos Karakters 1 hoofdtrek hoogverheven

31 Sophokles Karakters Geschakeerd Diepste zieleroerselen
Hardnekkig gedrag

32 Euripides Karakters Innerlijke zielestrijd Realistisch
Passie afzonderlijke machten Grote rol voor vrouw

33 Koor Aischylos Sophokles Euripides Groot aandeel Wel grote deel
Beïnvloed handeling niet meer Euripides beperkt

34 Komedie Koomos Ooidia Festelijke optocht Verkleed als dier
Gezongen liederen: spottende dialogen/twistgesprekk en

35 486 Officieel erkend Competitie van 3 of 5 dichters
Subsidie/leitourgia Koor Kostuums Spelers

36 Opvoering Kleine Dionysia: januari Grote Dionysia: maart
De godin Nike staat op deze vaas ( v.C.) afgebeeld met een stier en een drievoet, waardevolle prijzen voor winnaars van de grote Dionysia

37 Drie perioden Oude komedie 500-400 Aristophanes
Politiek, religieus, cultureel Grof Rol koor aanzienlijk

38 Aristophanes 446 v.Chr. – 386 v.Chr. 40 komedies 11 bewaard
1e toen hij 18 was Aristocraat, grootgrondbezitter Bij de elite Bevriend met Socrates! De Wolken Antidemocraat Toch verschillende malen aangeklaagd Zeer fantasierijk

39 Midden komedie 400-320 Burgerlijk door val democratie
Parodie op mythen Intermezzi koor Weinig van over

40 Nieuwe komedie 320 - Romantische ingewikkelde liefdesperikelen
Onverwachte ontknoping, happy end Moderne klucht Menander Bron voor de Romeinen en Shakespeare

41 Opbouw oude komedie Elementen oude optocht Musical
Op vaste plaatsen handeling onderbroken door koor en fluit

42 Formele opbouw I Proloog Thema/probleem hoofdpersoon Parodos
Opkomst koor Koor belangrijk: geen doorlopend verhaal Liederen, muziek, dans Agoon: discussie van oorspronkelijk spottende opmerkingen

43 Formele opbouw II Parabasis: het terzijde treden
Inhoudelijk buiten intrige Dichter spreekt via koor tot publiek Dichter prijst zich Kritiek op bepaalde personen Alazoonscènes: geven aan wat de hoofdpersoon bereikt heeft Koomos: feestelijke uittocht

44 Boodschap Tragedie: alles wat gebeurt heeft bepaalde zinvolheid
Komedie: bespotting/overdrijving van probleem Onmogelijke oplossing Neem problemen niet al te serieus

45 Impact op toeschouwer Toeschouwer voelt zich superieur aan komedieheld
Probleem komedieheld  relativiteit eigen probleem

46 Aristophanes Weinig van bekend 427 eerste optreden (minimaal 17 jaar)
388 laatst overgebleven stuk: De Ploutos 380 gestorven 50 jaar schrijver: 40 komedies Vriend van Plato, Sokrates Hield zich bezig met Dionysos en Afrodite

47 Verkeerde interpretatie
Vaak gezien als antireligieus: Goden voorgesteld als clowns met lage trekjes Priesters als leugenaars Maar: slechter is leuker Loutering door te pikken op autoriteit

48 Piëteit Aristophanes is vol van piëteit
Sympathie bij de goden, natuurlijke machten, de geordende kosmos Offers op het eind  religieus kader

49 Didactische rol In de parabasis: handel volgens de natuurlijke orde
Geluk bij natuurlijke balans Negatieve kritiek is leuker

50 Problematiek Verstoring balans Oplossing: herstel orde
Vreugde: viering herstel

51 Handeling I A Vervreemding Proloog: Afkeer Wanhoop Ongeduld
Hoofdfiguur: gescheiden van de maatschappij Moeilijk te begrijpen Ziek, gek

52 Handeling II B. Vervreemding leidt tot actie
Werkelijkheid terug naar eigen idee natuurlijke orde Door doortastend onwerkelijk ingrijpen Daad link tussen werkelijkheid en fantasie Acceptatie van daad Gewone wetten gelden = herstel orde

53 Handeling III Morele gelijk getoond in alazoon scènes poneria

54 Handeling IV Feest wegens geteste nieuwe orde Komische katharsis
Religieuze viering Einde komedie/dag

55 Opvoering Koor toegekend door staat Archon eponymos: Grote Dionysia
Archon basileus: Lenaia Onmiddellijk na ambtsaanvaarding in juni Politiek belang

56 Aanvraag Inleveren synopsis en kostenraming Toekenning:
leitourgia Choreeg Protagonist Hierna pas schreef de dichter zijn stuk.

57 Choreeg Normaal 1 koor per Jaar
Aristophanes 411: Lysistrata en Thesmophoriazousai 406/5 2 choregen per stuk

58 Kosten Tragedie 3000 drachmen Komedie 1600 (slaaf kostte 100-300)
Choregie: burgerplicht: zo kwistig mogelijk Religieuze eer

59 Taken choreeg Recruteren koorleden met schrijver en protagonist
Betalen kostuums, fluiters, niet sprekende acteurs

60 Koor Amateurs Militair getraind Volksdans Professional(s)

61 dichters Zondagsschrijvers Kleine groep profs Didaskalos/producent
Schrijven Componeren Dans Regie Hoofdrol Aristophanes: chorodidaskalos en productei

62 acteurs Protagonist Alleen mannen: travestie Dominante vrouwenrollen
Lot 1/3 tot ½ van tekst Alleen mannen: travestie Dominante vrouwenrollen Deuteragonist en 3e en 4e acteur

63 charakteres Maskers Prototypen: oude vrouw, komische man etc.
Echte portretten: Sokrates Geen mimiek

64 Kleding Nauwsluitende chitons Wattenvulling Toneellaarzen phallos

65 theater Dionysostheater 10.000 plaatsen Cavea, orchestra
Altaar van Dionysos Skene Parodoi Toneelmachine ekkuklema

66 Machina ekkuklèma

67 publiek Vrouwen? Xenoi Metoiken Alle lagen van de bevolking

68 jury 10 leden 1 per tribe Gekozen uit 100 aan begin van festival door lot Oordeel laatste dag 5 urnen door het lot aangewezen Jury niet in contact met publiek, maar niet tegen publiek 3 prijzen Laatste dag het voordeligst

69 Lenaia Januari 3 dagen Geen xenoi subtiel

70 Grote Dionysia Maart Veel xenoi Slapstick