GELUK en VRIJHEID Kunnen utilitaristen en libertaristen door één deur?

Presentatie over: "GELUK en VRIJHEID Kunnen utilitaristen en libertaristen door één deur?"— Transcript van de presentatie:

1 GELUK en VRIJHEID Kunnen utilitaristen en libertaristen door één deur?
Ruut Veenhoven Erasmus Universiteit Rotterdam Voordracht voor Libertatistische Partij Den Haag, 5 mei 2008

2 Ideologie van groter geluk Kennis over geluk
Geluk en vrijheid Ideologie van groter geluk Kennis over geluk Is groter geluk wenselijk? Gaat geluk ten koste van vrijheid?

3 Ideologie van groter geluk

4 Ideologie van groter geluk
Filosofie Geschiedenis Actualiteit

5 Ideologie van groter geluk Filosofie
Goed of kwaad van handelingen blijkt uit het nut ervan Nuttigst is wat het meeste geluk oplevert voor het grootste aantal Heet ‘utilitarisme’

6 Ideologie van groter geluk Geschiedenis
Idee stamt uit 18e eeuwse Verlichting Verwoord door Jeremy Bentham ‘On morals and legislation’ (1789) Verworpen door grote ideologieën Kerk Liberalen Socialisten Nationalisten

7 Ideologie van groter geluk Actualiteit
Eind van de ‘grote ideologieën Roep om ‘positieve doelen’ Toenemende waardering voor geluk Meer kennis over geluk

8 Kennis over geluk

9 Kennis over geluk Wat is ‘geluk’? Is geluk meetbaar?
Hoe gelukkig zijn wij? Wat bepaalt geluk? Is groter geluk mogelijk?

10 Wat is ‘geluk’?

11 Wat is ‘geluk’? Vier kwaliteiten van leven
extern intern kansen uitkomsten

12 Wat is ‘geluk’? Vier kwaliteiten van leven
extern intern kansen leefbaarheid levensvaardigheid uitkomsten nut satisfactie

13 Wat is ‘geluk’? Vier soorten satisfactie
voorbijgaand duurzaam deel geheel

14 Wat is ‘geluk’? Vier soorten satisfactie
voorbijgaand duurzaam deel genieting deel-satisfactie geheel topervaring levensvoldoening

15 Wat is ‘geluk’ Varianten

16 Kan geluk gemeten worden?

17 Kan geluk gemeten worden?
Door observatie? van levenssituatie? van fysiologie? van gedrag? Door vragen? indirecte vragen? directe vragen?

18 Kan geluk gemeten worden?
Door observatie? van levenssituatie? nee van fysiologie? misschien van gedrag? nauwelijks Door vragen? indirecte vragen? redelijk directe vragen? goed

19 Meten geluk Voorbeeld enkele enquêtevraag
Alles bij elkaar genomen, hoe tevreden of ontevreden bent U tegenwoordig met Uw leven als geheel? Ontevreden Tevreden

20 Hoe gelukkig zijn wij?

21 Hoe gelukkig zijn wij? Zwitserland 2000

22 Hoe gelukkig zijn wij? Zimbabwe 2000

23 Hoe gelukkig zijn wij? Gemiddeld in landen rond 2000
Denemarken 8,2 Nederland 7,6 België 7,3 Duitsland 7,1 Frankrijk 6,6 Japan ,2 Rusland 4,4 Zimbabwe

24 Hoe gelukkig zijn wij? Gelukkige levensjaren 2000

25 Wat bepaalt geluk?

26 Wat bepaalt geluk? Innerlijke oordeelsvorming
Bevorderlijke omstandigheden

27 Wat bepaalt geluk? Innerlijke oordeelsvorming

28

29

30 Wat bepaalt geluk? Innerlijke oordeelsvorming
Bevorderlijke omstandigheden

31 Wat bepaalt geluk? Bevorderlijke omstandigheden
nut uitkomsten levensvaardigheid leefbaarheid Kansen intern extern

32 Wat bepaalt geluk? Analogie met biologische theorie
Survival Ecologische functie uitkomsten Fitness Leefbaarheid biotoop Kansen intern extern

33 Wat bepaalt geluk? Bevorderlijke omstandigheden
Nut uitkomsten levensvaardigheid Leefbaarheid land Kansen intern extern

34 Welvaart en geluk in landen

35 Geluk en inkomensongelijkheid

36 Wat bepaalt geluk? Landkenmerken
Welvaart Vrijheid Rechtsorde Sociale zekerheid Inkomensgelijkheid Verklaarde variantie 70%

37 Wat bepaalt geluk? Bronnen van verschil binnen landen
Leefbaarheid omgeving Sociaal economische positie ± 5% Sociaal emotioneel netwerk ± 10% Toeval ± 10% Levensvaardigheid Aangeboren ± 30% Aangeleerd ± 20%? Levenskeuzen %?

38 Groter geluk mogelijk?

39 Groter geluk mogelijk? Verschil met andere landen
Denemarken 8,2 Nederland 7,6 België 7,3 Duitsland (west) 7,2 Frankrijk 6,8 Polen 6,4 Rusland 4,8 Zimbabwe 3,2

40 Groter geluk mogelijk? Trend
Denemarken Nederland Rusland

41 Groter geluk wenselijk?

42 Groter geluk wenselijk?
Wenselijk geluk als zodanig Wenselijk gevolgen van geluk Wenselijkheid moreel primaat van geluk Niet volgens ‘Brave New World’

43 Groter geluk wenselijk?
Veronderstelde negatieve gevolgen Passief, oncreatief Onkritisch, onvrij Egocentrisch Achterliggende theorie Ongeluk motor van gedrag Gelukkig door gemak

44 Groter geluk wenselijk?
Geobserveerde positieve effecten: l Actiever Socialer, Betere burgers Gezonder Theoretische verklaring: Geluk als OK-signaal ‘Broader and Build’ theorie

45 Gaat geluk ten koste van vrijheid?

46 Gaat geluk ten koste van vrijheid?
Door vereiste condities voor geluk? Door onbedoelde consequenties van geluk?

47 Gaat geluk ten koste van vrijheid? Wat voor vrijheid?
Mogelijkheid te kiezen Social freedom Economische vrijheid Politieke vrijheid Private vrijheid Vermogen om te kiezen Durf Psychological freedom Kennis Potential freedom

48 Gaat geluk ten koste van vrijheid? Geluk en vrijheid in landen
Mogelijkheid om te kiezen Economische vrijheid Politieke vrijheid Private vrijheid

49 Geluk en economische vrijheid

50 Geluk en politieke vrijheid

51 Geluk en private vrijheid

52 Geluk en vrijheid in 126 landen
Variant Correlatie met geluk Andere vrijheden constant Economisch +.63 +.33 Politiek +.55 +.10 Privaat +.57

53 Geluk en vrijheid in 121 landen
Variant Scholing laag hoog Economisch +.42 +.51 Politiek +.12 +.54 Privaat +.27

54 Gaat geluk ten koste van vrijheid? Geluk en vrijheid in mensen
Vermogen om te kiezen Durf Kennis

55 Geluk en vrijheid in mensen Durf om te kiezen
Gelukkige mensen blijken: Zelfstandiger Actiever Conform ‘Broaden and Build’ theorie

56 Geluk en vrijheid in mensen Kennis om te kiezen
Gelukkige mensen blijken Niet intelligenter Wel beter geïnformeerd Conform ‘Broaden and Build’ theorie

57 Conclusie

58 Conclusie Geen conflict tussen geluk en vrijheid
Eerder synergetische waarden Libertaristen kunnen door één deur met utilitaristen

59 World Database of Happiness