Huwelijkse voorwaarden als schijnzekerheid bij een economische crisis

Presentatie over: "Huwelijkse voorwaarden als schijnzekerheid bij een economische crisis"— Transcript van de presentatie:

1 Huwelijkse voorwaarden als schijnzekerheid bij een economische crisis
Hermus Notaris REP 2015 Huwelijkse voorwaarden als schijnzekerheid bij een economische crisis

2 Huwelijkse voorwaarden en faillissement
De huwelijkse voorwaarden uit Son en Breugel: het Belgische stelsel met Hollands Koopmanschap –– ooit in de wet? Wetsontwerp 33987 Het “oude” alternatief: het Amsterdams verrekenbeding – frustratie van de ondernemer De valkuil: artikel 61 Faillissementswet – de frustratie van de echtgenote! – de BV als gunstigst alternatief Notaris Hermus en de politiek – Kamervragen ingediend nummer 7 en 8.

3 De beleggingsleer (Art. 1:87 BW)

4 Beleggingsleer Hoe bij aankoop? – in waarde t.t.v. verwerving
Hoe bij verbouwing? – in waarde voor verbouwing + verbouwingskosten Hoe bij aflossing? Annuiteit!! (waarde verandert voortdurend): in deel lening – tijdstip niet relevant.

5 Huwelijkse voorwaarden
Advies: maak huwelijkse voorwaarden – voordat het huwelijk tot stand komt want anders is er sprake van boedelmenging. Ratio: bescherming bij faillissement (maar schijnzekerheid) Ratio: bescherming familiekapitaal 1 vermogen (agg) 2 vermogens (ug) of 3 vermogens (bg)

6 Huwelijkse voorwaarden
1980: van de huwelijken is gesloten onder huwelijkse voorwaarden: 15%. 2009: is dat gestegen naar: 26,2% 62% daarvan was in 1980 een verrekenstelsel; In 2009 is dat teruggelopen naar 50% (vanwege vele procedures en onduidelijkheden) – ze raken in onbruik (Journaal ) De beperkte gemeenschap wint terrein: globaal van 10% naar 23,8% - wellicht komt het in de wet??

7 3 vermogens stelstel (gemeenschap van vruchten en inkomsten cq
3 vermogens stelstel (gemeenschap van vruchten en inkomsten cq. aanwinsten) Model Hermus: het Belgische stelsel gecombineerd met Hollands koopmanschap! Dat is ook het nieuwe wetsvoorstel Huwelijkse voorwaarden – gemeenschap van aanwinsten (en opgepotte winst), maar aanbrengsten, erfenissen, schenkingen, en de onderneming (behoudens reserves!) blijven privé. Investering van de een in gemeenschappelijke vermogen: naar rato van inbreng: meer rendement = beleggen!

8 Faillissement omvat privé en gem. vermogen
Faillissement - 3 vermogens stelstel (gemeenschap van vruchten en inkomsten cq. aanwinsten) Faillissement - 3 vermogens stelstel (gemeenschap van vruchten en inkomsten cq. aanwinsten) Faillissement omvat privé en gem. vermogen Gem. M V

9 uitsluiting van gemeenschap (u.g.)
Faillissement omvat privé vermogen maar pas op zie later !

10 Verrekenbeding Lenen en rentebetalen
Maar HR Schwanen-Hundscheid (2006): bij een woonhuis: rentebetalingen worden gezien als huishoudkosten (verteren) en kunnen niet tot verrekening leiden. (aflossing dus wel).

11 Verrekenbeding Maar nu de praktijk: diverse uitspraken over rente:
Beleggingspand – Hof den Haag (2013): rentebetaling had kunnen worden bespaard – betalen van rente is dus investeren – dus wel verrekenen de waarde Boerderij – Hof Arnhem (2013): rentebetaling leidt niet tot vermogensvermeerdering – dus niet verrekenen!

12 Verrekenbeding: een over het paard getild fenomeen (Hermus 1982)
Wie het weet die mag het zeggen!!!!!! Mening Subelack in blad Echtscheidingsbulletin (2014) – rente kan onder omstandigheden investering zijn – dan meedelen in rendement. (“geobjectiveerde partijbedoeling”) Zo ook Van Mourik/Verstappen.

13 Faillissement Omvang faillissement Artikel 61,4 FW
Het nieuwe Wetsontwerp 33987 Kamervragen Hermus aan Van Nispen (SP) – Minister duidelijkheid vragen – oplossing schrijnende situaties Of gaat de markt zijn gang?!

14 Faillissement – algehele gemeenschap van goederen (agg)
Faillissement van de in agg gehuwde echtgenoot omvat het gehele vermogen (63 FW jo 22 FW)

15 Faillissement omvat privé en gem. vermogen
Faillissement - 3 vermogens stelstel (gemeenschap van vruchten en inkomsten cq. aanwinsten) Faillissement omvat privé en gem. vermogen Gem. M V

16 Faillissement – uitsluiting van gemeenschap (u.g.)
Faillissement omvat privé vermogen maar pas op zie later !

17 Faillissement overzicht
AGG 3 verm. Stelstel UG

18 Het spook van artikel 61,4 FW
De curator heeft naast verhaal op het gefaillieerde vermogen (privé en gemeenschap) ook verhaal op het privé vermogen van de andere echtgenoot! De andere echtgenoot heeft een terugnemingsrecht In de praktijk slaagt dit terugnemingsrecht nauwelijks – 61,4: Bewijs nodig: meer dan de helft ten laste van de andere echtgenoot gekomen. Door gebrekkige administratie en het bijdragen door de gefailleerde in de hoofdelijke geldlening slaagt terugnemingsrecht nauwelijks. Curator eist het goed van de ander op en die moet het leveren aan een derde die het dan koopt.

19 Huwelijkse voorwaarden als schijnzekerheid: art 61 FW
Artikel 61 Faillissementswet: een vergeten bepaling: maar: vermogen van de niet failliete echtgenoot behoort in beginsel tot de failliete boedel! Tenzij terzake van de verkrijging niets aan de failliete boedel is onttrokken (uitleg: bewijs: meer dan de helft ten laste van de ander). Vrouw heeft het terugnemingsrecht – maar dat bewijs slaagt bijna nooit – 61 FW doorbreekt dus de eigendom om “constructies” te voorkomen! Een cijfervoorbeeld uit de praktijk Een pleitbaar standpunt – maar hoe loopt het af?

20 Een voorbeeld van 61 FW Ratio: voorkomen “stallen” vermogen bij de partner. rentebetaling gebeurt veelal (mede) door de ondernemer en daarom gaat het fout De vrouw moet het huis inleveren. Bij gemeenschappelijke woning moet de vrouw meeleveren samen met de curator De overwaarde gaat naar de curator. De vrouw heeft een concurrente vordering.

21 61 Fw Plaatje 1: de klassieker M M M V V V V

22 Kamervragen Hermus voor SP over Wetsvoorstel 33987
Wettelijke gemeenschap van goederen: In het komende recht wordt kan een privé schuldeiser nog slechts verhaal zoeken op de helft van het goed van de gefailleerde De andere echtgenoot heeft een overnemingsrecht Betekent dit dat in de toekomst het faillissement ook beperkt blijft tot de helft van de gemeenschap? Dan zou artikel 63 FW veranderd moeten worden!

23 Wettelijke gemeenschap van goederen Wetsvoorstel 33987
Bij verhaal op een gemeenschapsgoed voor privé schuld heeft de andere echtgenoot een overnemingsrecht Het goed wordt dan eigendom van de andere echtgenoot Moet daarvoor wel betalen aan de curator Artikel 61,4 FW komt te vervallen

24 Uitsluiting van iedere gemeenschap (daarover wordt niet gesproken muv in Toelichting)
Van der Grinten in 1988: artikel 61,4 FW (dat toch over gemeenschap gaat) zou niet moeten werken bij 2 aparte vermogens? Anders: de rechtspraak -onlangs nog Rb Noord Nederland (2013). Huis van niet gefailleerde dus inleveren! Maar: MvT 2014, 6: Berndsen Jansen (D’66): dat is onwenselijk! (echter: het wetsvoorstel zelf gaat over wettelijke gemeenschap!) Hermus: Geldt dat ook straks voor de u.g.?

25 Kamervragen Hermus UG en 61,4 FW 13-11-2014 overgenomen 33987
Als het wetsvoorstel Wet is geworden en artikel 61,4 FW dus wordt afgeschaft (waar we van uitgaan) Heeft dan de andere echtgenoot dan een overnamerecht voor het deel dat in het faillissement valt? (voor een huis dat gemeenschappelijk eigendom is – eenvoudige gemeenschap? (naar analogie van: 1:96,3 Nieuw?) Dat is immers nergens bepaald voor de gewone (eenvoudige) medeeigendom Dan kan het echtpaar in ieder geval blijven wonen en blijft verdiencapaciteit behouden

26 Actueel: Hermus in EB 2015/12 Een voorbeeld uit de praktijk
Huis op beider naam aangekocht ieder 1/2 Waarde oorspronkelijk € hypotheek is € Na verbouwing € Verbouwing is betaald door de vrouw voor haar praktijkruimte – overwaarde € De helft is € en komt de curator toe? (mogelijk zelfs € ?) of € 0!!! De vrouw heeft inclusief de verbouwing € aan de zaak en woning betaald. (€ voor verbouwing praktijk en € om verliezen te dekken). Hoe loopt het af met de woning??????

27 Overnamerecht ?? M V

28 Kamervragen Hermus UG en 61,4 FW
Dan hebben we wellicht ook steun van de Christelijke partijen: gezinsbescherming! Ik noem dat op grond van de bijzondere huwelijksband! Als dat overnamerecht (tegen betaling) er zou zijn? Dan moeten we dat ook regelen in Boek 1 BW zodat iedere echtgenoot dat kan uitoefenen! Willen de indieners en de Minister dat? Mogelijk: zie nummer 8! – “dit ware inderdaad te overwegen” nr 8. (bij voorbeeld in artikel 1:87 – bij de beleggingsleer!) – op alle echtgenoten van toepassing dan!

29 Kamervragen Hermus UG en 61,4 FW
Zou – volgens de minister – dat overnamerecht al ook onder het huidige recht kunnen worden toegepast? (voor wettelijke gemeenschap en ug?) M.a.w.: zouden de curatoren en Rechters-commissarissen zich derhalve nu al terughoudend moeten opstellen met toepassen van 61,4 FW teneinde dat overnamerecht mogelijk te maken?

30 Kamervragen Hermus UG en 61,4 FW
Nog een stap verder: Stelling: Ik heb al betaald voor de aanbouw en praktijkruimte! Ik ben economisch deelgerechtigd op grond van de beleggingsvisie (1:87 BW) en deel al in waardemutaties (want dat staat al in de wet sinds 2012) Mag ik dat economisch belang terugnemen? (dus verrekenen met de koopprijs zonder bijbetaling!) Dat zou toch heel logisch zijn? Ik ben immers economisch deelgerechtigd in de woning en praktijk en heb die al betaald!

31 Overnamerecht ?? Ik heb het groene deel van mezelf al betaald en ben deelgerechtigd voor het groene deel in het rode! Ik neem de hypotheek dan over!

32 Gewenst resultaat Hermus

33 Doel Kamervragen Hermus
Wat willen we bereiken? Kapitaalvernietiging voorkomen Behoud verdiencapaciteit uit praktijk andere echtgenoot voor gezin en hypotheek Voorkomen van een beroep op de sociale zekerheid Of laten we de marktwerking zijn gang gaan?

34 De oplossing? Zie M.C.J.M. Hermus in EB 2015/12
Restrictieve toepassing van artikel 61,4 FW waardoor aandeel van de niet failliet niet wordt meegetrokken in het faillissement Overnamerecht bepleiten en terugkoop uit het faillissement Economische deelgerechtigdheid terugnemen en verrekenen met de overnameprijs Zie HR ECLI:NL:HR:2013:BZ8746 Texelse woning

35 Texelse woning HR 12-7-2013 ECLI:NL:HR:2013:BZ8746
Er is weliswaar sprake van goederenrechtelijke mede eigendom maar gelet op de overeenkomst is sprake van een rechtsverhouding (vergelijkbaar met economische eigendom met betrekking tot dat aandeel) inhoudende dat: “op grond van de overeengekomen aard van de gemeenschap een aandeel in de eenvoudige gemeenschap zonder vergoeding moet worden overgedragen”.

36 Hermus Notaris.nl Dit was de wondere wereld van de huwelijkse voorwaarden ! Meer hierover: lees de presentatie en verdere informatie op: Wilhelminalaan 1a/b Son en Breugel Tel