Stijl in medisch-wetenschappelijk artikelen?

Presentatie over: "Stijl in medisch-wetenschappelijk artikelen?"— Transcript van de presentatie:

1 Stijl in medisch-wetenschappelijk artikelen?
Stijl in medisch-wetenschappelijk artikelen? Stilistische adviezen met voorbeelden uit praktijk Schrijfadviezen zijn gericht op het schrijfproces zelf: wat zijn handige hulpmiddelen voor een goede aanpak? Stijladviezen zijn gericht op inhoud en vorm van tekst, aan de hand van o.a. gedeelten uit uw referaten hoop ik u nuttige tips te kunnen geven. Invloed van het Engels komt u ook tegen bij het vertaalwerk dat een referaat ook meebrengt. Kabos-van der Vliet Redactiebureau

2 Taal in medisch-wetenschappelijke artikelen
Taal in medisch-wetenschappelijke artikelen Populair misverstand (‘geen wij of ik’) Veelgemaakte ‘fouten’ (jargon, te lange zinnen) Vaak gestelde vragen (‘Waarom moet ik samenvatting structureren?’) Kabos-van der Vliet Redactiebureau

3 Kabos-van der Vliet Redactiebureau
Hier waarnaar u streeft: uw naam op de voorpagina van het Tijdschrift. Kabos-van der Vliet Redactiebureau

4 Kabos-van der Vliet Redactiebureau
Algemene tips Structureer (‘vakkenvullen’) Schrijf kort & bondig Wees didactisch (leg onbekende begrippen uit) Formuleer aantrekkelijk Dus nogmaals: goede opbouw, kort en bondig, uitleggen waar dit nodig is. In dit geval bijvoorbeeld: de term ‘slaap-latentietijd’ plus de bijbehorende test (multiple sleep latency test)? Denkt u dat de lezer begrijpt waar dit begrip voor staat en vervolgens ook begrijpt wat er in dit specifieke artikel mee bedoeld wordt? (VRAAG) Kijk of zaal hierop reageert, en geef dan als eigen mening dat hier een goede uitleg wel op zijn plaats lijkt. Goed voorbeeld: ‘de tijd die iemand nodig had om tijdens de dienst in slaap te vallen’ (voor de nachtdienst geldt dus: hoe langer, hoe beter) ‘hoe lang het duurde voor iemand tijdens de dienst inslaap viel’ ‘inslaapduur’ ‘interval tussen de inslaappoging en het begin van de slaap was beter bij modafinilgebruik’ Daarbij kan ook nog uitgelegd worden dat de slaaplatentietijd gevalideerd is voor gebruik overdag en hier gebruikt is voor nachtelijke metingen Kabos-van der Vliet Redactiebureau

5 Maak duidelijke structuur
Maak duidelijke structuur Maak alinea’s (let op: meervoud!) Gebruik kopjes en tussenkopjes Gebruik verwijzingen (‘in de vorige alinea’) Duid functie aan (‘Voorbeeld: …’) Inderdaad is het goed om uw tekst in alinea’s te verdelen: u bent dan ook gedwongen om stukken tekst met een bepaalde samenhang te produceren: eerst gaat het daarbij om samenhang binnen één alinea, en vervolgens ook om samenhang tussen alinea’s onderling. U kunt vervolgens op verschillende manieren de functie van een alinea of stuk tekst duidelijker maken. Met woorden als bijvoorbeeld, vervolgens, immers, of “kanttekeningen”, “”conclusie” etc. Ook kunt u een vraag stellen om verbanden duidelijk te maken of verwijswoorden gebruiken (deze test, deze stoornis, het voorgaande) etc. Kabos-van der Vliet Redactiebureau

6 Wetenschappelijke stijl?
Wetenschappelijke stijl? Gebruik eigen woorden Zorg voor duidelijke opbouw informatie Voor duidelijke zinsbouw En duidelijke woordkeus Formuleer beknopt (‘kort = prachtig’) Varieer: vragen, pakkende formulering, voorbeelden - Door eigen woorden te kiezen wordt tekst van u. Velen van u hadden dit goed gedaan naar mijn mening, zo waren veel referaten in goed en rond Hollands geschreven. - Duidelijke opbouw: die begint met in de inleiding duidelijk te maken waar de tekst over gaat, welk probleem er behandeld gaat worden en met welke achtergrond. Wat de stand van zaken is voor u aan dit artikel begon. - Duidelijke zinsbouw. Komt dadelijk aan de orde - Beknopt: bij RF heeft u geen ruimte om uit te weiden en te herhalen. (niet herhalen van testnamen in methode en resultaten, samentrekken modafinil- en placebogroep) -Het eerste streven is duidelijk schrijven, maar lukt het u om een aantrekkelijke formulering te plaatsen, dan is dat winst: een voorbeeld vond ik een referaat waarbij de afsluitende beschouwing begon met een vraag (“Kan aldus geconcludeerd worden, dat modafinil een effectief middel is om de alertheid en prestaties van werkenden met een ploegendienstslaapstoornis te verbeteren, zoals de auteurs beweren, in dit door de producent gefinancierde onderzoek?” )

7 Kabos-van der Vliet Redactiebureau
Helder en duidelijk? Voorafgaand aan het onderzoek werden de patiënten gerandomiseerd naar uitleg middels standaardinformatie (folder, "controls"), een pamflet met uitleg over de functie van de test en betekenis van een normaal resultaat ("pamphlet") of het pamflet plus daarna mondelinge toelichting ("discussion") Kabos-van der Vliet Redactiebureau

8 Afwisselende formulering?
Afwisselende formulering? Van alle patiënten werd de geruststelling gescoord met een 5-schalige score direct na de test (maximale totaalscore van 50). Een maand later werd dezelfde score afgenomen… De score van geruststelling … Dit is de slotzin, die de boodschap nog eens bondig moet samenvatten, deze zin is wat verwarrend door de vergelijking van onvergelijkbare grootheden. De lezer moet eigenlijk raden naar wat de schrijver bedoelt. Kabos-van der Vliet Redactiebureau

9 Kabos-van der Vliet Redactiebureau
Kort & bondig? Volgens de auteurs zou een interventie, waarbij patiënten vooraf voorlichting krijgen, leiden tot meer gerustgestelde patiënten. (?) Volgens de auteurs zou voorlichting vooraf leiden tot meer gerustgestelde patiënten. Kabos-van der Vliet Redactiebureau

10 Kies correcte verwijswoord
Kies correcte verwijswoord Direct na de inspanningstest kregen de patiënten met een normale uitslag dit … te horen. Direct na de inspanningstest kregen de patiënten bij wie de uitslag normaal was, dit … te horen Kabos-van der Vliet Redactiebureau

11 Aantrekkelijk geformuleerd?
Aantrekkelijk geformuleerd? Groep 1 kreeg voordat de test plaatsvond ter voorlichting een standaard folder Groep 1 kreeg vóór de test voorlichting met een standaardfolder Hieraan is goed dat de schrijver aan het begin van de afsluitende beschouwing een vraag stelt. Het zou nog beter worden als deze vraag wat korter zou zijn, en de mededeling over het gefinancierde onderzoek (zeer terecht!) hangt er nu een beetje bij. Voorstel Kabos-van der Vliet Redactiebureau

12 Kabos-van der Vliet Redactiebureau
Leesgemak? Onder welke omstandigheden uw artikel ook gelezen gaat worden, de lezers hebben een ding gemeen: u moet het ze zo gemakkelijk mogelijk maken, er is immers zoveel afleiding? Kabos-van der Vliet Redactiebureau

13 Kabos-van der Vliet Redactiebureau
Leesgemak! Zorg voor aantrekkelijke inleiding Maak heldere zinnen Let op lijdende en bedrijvende vorm Naamwoordstijl: werkwoorden werken Gebruik voorzetsels met mate Vermijd voorzetseluitdrukkingen (‘in het kader van’, ‘ten aanzien van’) Leesgemak hangt dus samen met een duidelijke structuur, maar vervolgens ook met duidelijke zinnen. Zinslengte is geen criterium, maar wel de opbouw van zinnen (geen lange aanloop, geen tangconstructies en geen loszwevende onderdelen). Lange zinnen: gevaar te ontsporen. Vandaar ook advies om in meerdere ronden te corrigeren! Lijdende vorm: kan nuttig zijn (handelende persoon/instantie niet bekend/belangrijk: “er is ingebroken”, nadruk op persoon die handeling ondergaat (medisch): “patiënt werd geïntubeerd”, beter verband), maar kan ook onduidelijkheid in de hand werken en komt afstandelijk over (in kranten weinig passieven). (Het schrijven, het slapen) Naamwoordstijl: nuttig voor verschijnselen, handelingen beknopte omschrijving, teveel is onduidelijk, zeker in combinatie met standaardww (“optreden”, “geschieden”) Hier sluit bij aan: Voorzetsels: met mate. Voorzetseluitdr: ten aanzien van, in dit kader, met betrekking tot, tegen de achtergrond van Kabos-van der Vliet Redactiebureau

14 Kabos-van der Vliet Redactiebureau
Is de titel duidelijk? ‘Het effect op het geruststellen van de patiënt door vóór de test gegeven informatie over de normale uitslag: een gerandomiseerd gecontroleerd onderzoek’ Kabos-van der Vliet Redactiebureau

15 Voorbeelden van goede titel (met werkwoord)
Voorlichting vooraf stelt patiënten gerust over uitslag van diagnostische test Voorafgaande uitleg over een normale testuitslag zorgt voor meer geruststelling bij patiënten Kabos-van der Vliet Redactiebureau

16 Kabos-van der Vliet Redactiebureau
Goede openingszin? Geruststelling van patiënten is een op zichzelfstaande behandeling. (?) Het lukt niet altijd om een patiënt met normale testuitslagen gerust te stellen over de ernst van de klacht. (?) Vele patiënten blijven ongerust na medisch onderzoek waarbij geen afwijkingen gevonden zijn. Functies van een goede inleiding: 1) aandacht trekken (attentum parare), 2) welwillend stemmen (benevolum parare) en 3) het publiek in staat stellen te begrijpen wat het onderwerp is en hoe dat behandeld gaat worden (docilem parare). De aansluiting bij de wisseldiensten van de lezer wordt overigens slechts weinig gebruikt; jammer! Kabos-van der Vliet Redactiebureau

17 Kabos-van der Vliet Redactiebureau
Te compact? De strategie van het geven van normale testuitslagen De wijze waarop men informatie geeft over normale testuitslagen Kabos-van der Vliet Redactiebureau

18 Verkeerde samentrekking
Een maand later werd naast weggenomen bezorgdheid ook geïnformeerd naar pijn op de borst en medicatiegebruik voor de klacht …. Kabos-van der Vliet Redactiebureau

19 Kabos-van der Vliet Redactiebureau
Herschrijving Een maand later vroegen we of de bezorgdheid was weggenomen; ook informeerden we naar pijn op de borst en medicijngebruik in verband met de klacht Kabos-van der Vliet Redactiebureau

20 Kabos-van der Vliet Redactiebureau
In de tang? Uit dit onderzoek blijkt dat [voorafgaand aan een onderzoek patiënten uitleggen wat de functie van het onderzoek is en wat de betekenis van een eventuele negatieve testuitslag is,] de mate van geruststelling na het onderzoek sterk kan verbeteren. Dit is een titel en moet dus meteen duidelijk zijn. Doordat behandeling en met modafinil ver uit elkaar staan, spreken we hier van een tangconstructie. Kabos-van der Vliet Redactiebureau

21 Kabos-van der Vliet Redactiebureau
Uit de tang Deze studie maakt duidelijk dat na het onderzoek patiënten veel meer gerustgesteld kunnen zijn als de arts uitlegt wat de functie van het onderzoek is en wat de betekenis van een eventuele negatieve testuitslag. Kabos-van der Vliet Redactiebureau

22 Te veel lijdende zinnen
Te veel lijdende zinnen Vergeleken met placebo werd het slapen niet negatief beïnvloed… Dit zou de eerste trial zijn die uitgevoerd wordt bij deze groep patiënten. Benadrukt wordt dat het in deze patiëntengroep niet gaat om simpelweg slaperig zijn, maar om … Opgemerkt dient te worden dat fabrikant betrokken was bij de uitvoering van de studie. Hier in kort stuk 4 maal een lijdende zin. Wat zijn hier de problemen? (vragen) Verkeerde vergelijking die uitgevoerd wordt: omslachtig Wie benadrukt dit? Wie merkt op? Kortom: problemen door lijdende zinnen Kabos-van der Vliet Redactiebureau

23 Kabos-van der Vliet Redactiebureau
Herschrijving: Vergeleken met placebo had modafinil geen negatieve invloed op het slapen… Volgens de auteurs is dit de eerste trial bij deze patiënten. Zij benadrukken dat het bij deze patiënten niet gaat om simpelweg “slaperig zijn”, maar om …. Merk op dat de fabrikant betrokken was bij de studie… Eerste probleem is makkelijk op te lossen. Vervolgens ook duidelijker volgens wie dit de eerste trial is… En wie …. Benadrukken De laatste passief mag nu wel blijven staan Kabos-van der Vliet Redactiebureau

24 Kabos-van der Vliet Redactiebureau
Kwestie van stijl… Vooraf gegeven uitleg … zou het negatieve vooroordeel van de patiënt kunnen bijstellen en dit opent de mogelijkheid hierin te interveniëren (?) Score afnemen (?) Er was een trend van minder geneesmiddelgebruik (?) Kabos-van der Vliet Redactiebureau

25 Kabos-van der Vliet Redactiebureau
Pakkend slot Als ook effect van dit voorstel uitblijft, kan misschien veroordeling van frauderende auteurs tot het vuurpeloton, zoals in 1916 de legerarts James Shearer overkwam, heroverwogen worden (overigens werd die straf niet ten uitvoer gebracht). (Barnard 1993) Na een mooie opening en een goed gestructureerd en goed geschreven referaat, kunt u met een mooie afronding uw betoog kracht bijzetten Kabos-van der Vliet Redactiebureau

26 Kabos-van der Vliet Redactiebureau
Nog enkele slotzinnen Toch is het een waardevol inzicht om uitgebreide informatie voorafgaande aan de test te geven teneinde de patiënt achteraf beter te kunnen geruststellen. Het is daarom voor iedere arts te overwegen om voorafgaand aan een test te investeren in een gesprek over normale testuitslagen om tot betere geruststelling van patiënten te komen. Kabos-van der Vliet Redactiebureau

27 Controleer ook spelling
“Rijksbegroting moet de burger moet geven.” (uit nieuwsbrief NRC) “… is dát waarvoor ik uit de algemene middelen wordt betaald.” (Zaat 2013) “Baadt het niet, het schaadt ook niet” “Percutaneous endoscopic gastronomy (PEG) catheter” (in abstract) Kabos-van der Vliet Redactiebureau

28 Nederlandse of klassieke spelling?
Nederlandse of klassieke spelling? Klassieke vorm: oesophagitis corrosiva rhinitis acuta haemarthros Vernederlandste vorm: oesofagitis rinitis hemolyse nog een praktisch probleem: schrijft u met veel th en ph, of bent u modern? Allebei toegestaan, maar persoonlijk heb ik sterke voorkeur voor vernederlandsen waar mogelijk Kabos-van der Vliet Redactiebureau

29 Kabos-van der Vliet Redactiebureau
Taal en techniek? ‘gradiënt-echogewogen MR-pulssequentie’ ‘retinitis pigmentosa GTPase regulator-interacting protein 1’ (RPGRIP1) Technische en medische ontwikkelingen vertalen naar begrijpelijk Nederlands blijft een uitdaging! helaas niet altijd mogelijk om ingewikkelde terminologie te vermijden Kabos-van der Vliet Redactiebureau

30 Kabos-van der Vliet Redactiebureau
Goed Nederlands? ‘Goed Nederlands is het Nederlands zoals dat wordt geschreven door goede schrijvers’ W.F.Hermans Aan Neerlandici wordt vaak de vraag voorgelegd wat goed Nederlands is. Om lange discussies te vermijden, heb ik hier een duidelijk antwoord voor u gevonden. W.F. Hermans, inderdaad een heel goed schrijver, stond niet bekend om zijn bescheidenheid, en geeft een mooie definitie. Als aankomend schrijver kunt u hier een doelstelling uithalen (“een goede schrijver worden, in ieder geval van goede wetenschappelijke artikelen”), maar u kunt deze tekst ook opvatten als een aansporing om voor uw inspiratie veel goede schrijvers te lezen. Laat u in ieder geval inspireren door goed Nederlands!! Om u terwille te zijn, heb ik de definitie van goed Nederlands aangepast voor het wetenschappelijk bedrijf: Kabos-van der Vliet Redactiebureau

31 Kabos-van der Vliet Redactiebureau
Goed Nederlands? ‘Goed Nederlands is het Nederlands dat u vindt in een goed tijdschrift’ - Na peer review, en controle door hoofd- en eindredactie en zetproefcorrectie! Niet W.F. Hermans, maar het toeziend oog van een andere heer van stand, oud-hoofdredacteur Dunning, die de aanstelling van Neerlandici bij het Tijdschrift heeft geïntroduceerd. Het komende halfuur zullen we kijken schrijvers en de redactie kunnen doen om deze stelling uiteindelijk waar te maken. Kabos-van der Vliet Redactiebureau

32 Heeft redigeren effect?
Heeft redigeren effect? ‘De redactionele bewerking gaf verbetering van 11/16 onderdelen (69%), waarbij de stijl (p = 0,0001) en de leesbaarheid sterk verbeterden.’ (Pierie e.a. 1997) Deze curve en deze statistische relevantie bereikt u ook indien u uw eigen tekst grondig nakijkt en corrigeert, en zodoende steeds toegankelijker maakt: neem er de tijd voor, lezers zullen u dankbaar zijn. Ziet u het tenslotte nog steeds niet zitten, kun u ook een beroep doen op een ghostwriter. Ik ken een hele goede: Kabos-van der Vliet Redactiebureau