Internet en Veiligheid

Presentatie over: "Internet en Veiligheid"— Transcript van de presentatie:

1 Internet en Veiligheid
K. Hasaj ICT-OA

2 Internet Iedereen heeft wel van het Internet gehoord, maar niet iedereen kan een goede definitie geven. Daarom bespreken we in deze beknopte inleiding eerst wat het Internet is, waarna een omschrijving volgt van RUGnet. Het Internet is een verzameling van computernetwerken; dit zijn configuraties die op hun beurt bestaan uit verschillende computers die op de een of andere manier met elkaar verbonden zijn. Er bestaan verschillende soorten computernetwerken, LAN's, (Local Area Network, een klein lokaal netwerk ) en WAN's, (Wide Area Network, een groot verspreid netwerk) Het Internet is dus niet één welbepaald, architecturaal omschreven netwerk dat door een bepaalde persoon of instantie beheerd wordt, maar een “organisch” supernetwerk dat onstaan is door de aaneenschakeling van reeds bestaande netwerken. Het Internet zoals wij het kennen, lijkt misschien een recent verschijnsel (iets van de laatste 15 jaar), maar eigenlijk heeft het zijn oorsprong in de jaren '60. Op sommige van de computers die deel uitmaken van het Internet worden diensten aangeboden, die al dan niet gratis zijn. Zo'n computer wordt ook een “server” genoemd. eduserv en allserv zijn zulke servers die deel uitmaken van RUGnet. De diensten die hierop (en op andere servers kunnen) aangeboden worden, zijn onder andere: , www, nieuwsgroepen, FTP (File Transfer Protocol).

3 is een een manier om elektronisch te communiceren, www staat voor world wide web en hierop kun je informatie vinden en ter beschikking stellen, nieuwsgroepen zijn te vergelijken met forums en FTP wordt gebruikt om bestanden uit te wisselen. Mensen met een account op RUGnet kunnen van deze diensten gebruik maken. Clients zijn computers die aangesloten zijn op Internet maar geen diensten aanbieden; ze maken daarentegen gebruik van de diensten (services) van de servers. Jij als gebruiker zal je voornamelijk profileren als gebruiker van een client. Internet maakt vooral gebruik van client-server technologie. eduserv, allserv zijn voorbeelden van servers. De computers in de pc-klassen zijn dan weer voorbeelden van clients.

4 Veiligheid (Virussen)
Veilig internet bestaat niet IMHO, wat wel bestaat is geluk hebben om geen virussen in je PC te ontvangen als je geen virusscanners gebruikt, tenzij je een hele beveiligde PC met allerlei virusscanners en andere toepassingen beschikt. Hieronder meer daarover. Wat zijn virussen? Complexe, monsterachtige creaties van duivelse genieën die maar één doel delen: de vernietiging van alle gegevens - Als we de filmmakers kunnen geloven tenminste. De helpdeskmedewerkers van het ARC worden regelmatig geraadpleegd bij de ontdekking van een virus in de bestanden van een student. Dit korte stukje beantwoordt de eerste vragen die opkomen en legt uit wat de beste acties zijn om het virus weer kwijt te raken. Computervirussen zijn stukjes programma die meeliften met andere programma's en, nadat ze actief geworden zijn, verschrikkelijk veel schade kunnen toebrengen aan je eigen systeem en/of document. Ze proberen zichzelf ook te vermenigvuldigen, zodat ze nog vaker kunnen toeslaan.

5 Meestal zijn virussen zo gemaakt dat het niet meteen duidelijk hoeft te zijn dat een computer besmet is, vaak gaan ze pas na een bepaalde tijd of op een bepaalde datum werken. Er zijn virussen bekend die alle informatie op een (harde) schijf wissen, andere laten een PC steeds trager werken. Sommige veranderen op regelmatige tijden volledig willekeurig hier en daar de inhoud van bestanden. Daarom moet je programma's die je van andere mensen krijgt, altijd eerst controleren op virussen (zie later), of je ze nu gedownload hebt of ze gekregen hebt op een diskette, cd, zip,... Op het internet heb je veel meer kans om iets van een besmette computer te halen, omdat je met zeer veel computers verbonden bent, en dat iedere computer een kans heeft besmet te zijn. Niet alleen bestanden die je wilt downloaden zijn gevaarlijk, je kan bijvoorbeeld ook virussen ontvangen in attachments van mails of via scripts - programma's - in webpagina's.

6 Wat zijn macro-virussen?
Veel programma's zoals Word, Excel en Outlook bieden de mogelijkheid om kleine programma's uit te voeren die taken vereenvoudigen. Kwaadwillende programmeurs gebruiken deze mogelijkheid om vervelende handelingen uit te voeren. Het is bijvoorbeeld mogelijk de gebruiker in de waan te laten dat een bestand wordt opgeslagen, terwijl er in werkelijkheid helemaal niks gebeurt! Het virus hoeft niet altijd te werken, maar kan ook op willekeurige momenten actief worden, waardoor je gedurende een lange tijd helemaal niks in de gaten hebt. Dit soort virussen zal er ook altijd voor zorgen dat een aantal systeembestanden geïnfecteerd wordt, zodat een volgend document ook weer besmet kan worden. Hoe kom ik aan een (macro)virus? Het werkt als volgt: je loopt een virusbesmetting op doordat je dat leuke programmaatje kopiëert of van internet downloadt en thuis op je PC gaat draaien. Zonder dat je het weet, wordt je PC besmet, soms op een zodanige manier dat al bij het opstarten van je PC het virus actief wordt. Dit zijn zogenaamde bootsectorvirussen. Een macrovirus loop je op doordat je je document bewerkt hebt op een besmette computer, of omdat je een besmet document gedownload hebt van Internet. Open je dit bestand vervolgens op een andere (niet besmette) PC, dan worden de systeembestanden van die PC besmet zodat alle volgende documenten die op die PC gemaakt of geopend worden ook weer besmet worden. Een (macro)-virus kan ook als -attachment binnenkomen. Dit wordt actief zodra je dat attachment zonder enige voorzichtigheid opent.

7 Hoe weet ik of een computer besmet is met een virus?
Installeer zo nodig een antivirusprogramma (bij de RUG wordt over het algemeen McAfee gebruikt) en zorg ervoor dat er een recent antivirusbestand op de computer staat. In dit laatste bestand is voor alle bekende virussen de “handtekening” opgeslagen. Deze antivirusbestanden worden door de leverancier regelmatig geupdated (tenminste één keer per week). Je kunt nu met de antivirussoftware de PC testen op de aanwezigheid van virussen. Op RUGnet hoef je dit niet zelf te doen, daar zorgen de systeembeheerders ervoor dat er recente antivirusbestanden op de PC's geïnstalleerd zijn en dat alle bestanden die geopend worden, op virussen gecontroleerd worden. Downloads worden niet gecontroleerd, dus wees voorzichtig! Kan ik verder werken met een besmet bestand? Nee. Wij willen voorkomen dat de PC's op RUGnet besmet worden en daarmee weer andere studentenbestanden besmetten. Bovendien willen we je de gelegenheid geven om van het virus af te komen, zodat je geen andere PC's meer kunt besmetten.

8 Hoe voorkom ik virusinfectie?
Er is een gouden regel wanneer het op veiligheid tegen virussen aankomt: Zorg altijd voor back-ups van je gegevens. Als je computer dan besmet wordt - geen enkele beveiliging is perfect - heb je toch nog altijd je gegevens. Maar er zijn gelukkig veel dingen die je kan doen om een virus te vermijden. Een eerste stap is ervoor zorgen dat de attachments in mails nooit automatisch geopend worden - attachments worden standaard automatisch geopend in sommige mailprogramma's. Dit is afhankelijk van het programma dat je gebruikt maar je kan het meestal opzoeken in de helpfunctie van het programma dat je gebruikt. Ten tweede moet je altijd de extensie en de afzender nakijken. Als je een ontvangt met een virus is deze (meestal) niet opzettelijk verstuurd door de afzender. De meeste virussen die computers besmetten via sturen kopieën van zichzelf naar iedereen in je adressenlijst. Hou er ook altijd rekening mee dat het adres van de afzender kan gewijzigd zijn. Je kan een bestand veilig openen als het programma dat gebruikt wordt om het te lezen geen dingen kan uitvoeren die in het bestand staan. Voorbeeld: Een gewone foto kan geen virus bevatten - meest gebruikte extensies: jpg, gif, bmp - want de inhoud van het bestand wordt gewoon ingelezen, geanalyseerd en op het scherm getoond. Een gewoon tekstbestand - extensie txt - wordt letter per letter op het scherm getoond en kan dus ook niets veranderen aan je pc.

9 Je moet wel oppassen voor bestanden waarvan de naam eindigt op een bepaalde extensie. Bijvoorbeeld naam.jpg.vbs lijkt veilig (jpg) maar is dit zeker niet, integendeel. Als je zo'n bestand krijgt, zal het bijna altijd een virus bevatten: het probeert namelijk te verbergen dat het eigenlijk uitvoerbaar is (alleen laatste 3 letters zijn extensie). De extensies die het meest gebruikt worden door virussen zijn : ëxe, vbs, js, pif, doc, dll, ...". Voorbeeld: Een bestand met de extensie .doc bevat ook een tekst, maar microsoft heeft een systeem - macro's - waardoor je programma's kan toevoegen aan een tekst. Als je een bestand ontvangt met zo'n extensie moet je dit altijd eerst scannen op virussen. Als je niet goed weet welke bestanden je moet scannen dan is het het veiligste om alles te scannen. Ten vierde moet je altijd een geüpdate virusscanner hebben - er komen dagelijks nieuwe virussen uit. Een virusscanner is een programma dat een bestand kan onderzoeken op de aanwezigheid van virussen.

10 Producenten van virusscanners zijn bijvoorbeeld Norton en McAfee
Je kan deze kopen in het ARC, in computer winkels of trial versies - met tijdslimiet - downloaden van het internet. Het is belangrijk dat de lijst van mogelijke virussen waarnaar het programma moet zorgen geregeld bijgewerkt wordt - wekelijks! Meestal kan je hiervoor gemakkelijk een programma downloaden van de websites dat de bijgewerkte lijst 'virusdefinities' installeert. Dit is echter afhankelijk van het gebruikte product - meestal gebeurt dit zelfs automatisch. Deze software-pakketten hebben meestal een programma dat je computer continu scant op binnenkomende virussen. Toch is het veiliger om ook geregeld heel je systeem te laten onderzoeken op virussen.

11 Waar vind ik virusinformatie
Kijk op voor de laatste meldingen van virussen op RUGnet en voor de verwijdering van het virus! Het BIPT heeft een speciale pagina over de laatste virussen, je kun je er ook inschrijven op een mailinglist om virusmeldingen te ontvangen. Tot slot Regelmatig wordt het internet overspoeld met tjes waarin een viruswaarschuwing doorgegeven wordt met een vermelding dat je deze informatie toch vooral aan zoveel mogelijk mensen moet doorsturen. Meestal gaat het over een niet-bestaand virus. Het bericht is er alleen maar op gericht om zoveel mogelijk , en dus zoveel mogelijk internetverkeer te genereren, wat weer tot verstoppingen en dus trage internetverbindingen leidt. Je herkent deze zogenaamde hoaxen aan het feit dat er geen website vermeld wordt waar je meer informatie kunt vinden. Stuur deze mailtjes niet door! Hetzelfde advies geldt voor wervende mailtjes waarin je veel heil en zegen of leuke dingen aangeboden worden als je ze maar naar veel mensen doorstuurt. Niet doen! Een virus loop je vaak ongemerkt op. Schaam je dus niet, maar zorg even goed voor je bestanden als je voor jezelf zorgt.

12 Andere gevaren Helaas houdt het niet op bij virussen alleen, er zijn daarnaast nog veel meer gevaren die men tegen kan komen op het internet zoals: Spam Spyware Ongewenste sites (geweld, sex, gokken)

13 Wat is Spam? U hoort en leest er de laatste tijd veel van. Sommige politieke partijen wensen dat er strenge maatregelen getroffen worden om ongewenste spam een halt toe te roepen. Maar wat is nu eigenlijk spam? Spam is reclame die je ongevraagd in je mailbox krijgt.Heb je je zelf opgegeven voor b.v.b. een nieuwsbrief, dan is dat uiteraard geen spam. Maar als er geen mogelijkheid is om je uit te schrijven (unsubscribe) dan is het wel spam. Een hele beruchte is bijvoorbeeld "Enlarge your penis"  En zo zijn er talloze voorbeelden op te noemen. Zij bieden (om het niet op spam te laten lijken) een unsubscribe mogelijkheid. Ga daar NIET op in, want dan weten ze dat je hun mail hebt gelezen en je adres klopt en zullen dat weer door verkopen aan andere twijfelachtige bedrijven die jou dan ook weer ongewenste mail sturen.

14 Hoe komen ze aan mijn adres. Dat is niet zo moeilijk voor hen
Hoe komen ze aan mijn adres? Dat is niet zo moeilijk voor hen. Ze hebben speciale zoekrobots. Die struinen het Internet af. Zo kunnen je adres filteren uit nieuwsgroepen (usenet) en ook uit forums en chatgroepen kunnen ze adressen filteren. Wat kan ik er aan doen? Wees zo zuinig mogelijk met het bekend maken van je adres op Internet. Neem anders een hotmail adres er bij dat kan fungeren als rommelbak. Gebruik je adres uitsluitend voor serieuze zaken. Wil je een programma downloaden waarbij het verplicht is je adres in te geven.Geef dan je hotmail adres op. Gebruik liever geen fake adres. (fantasie naam) Geef nooit je echte adres op. Dus niet je echte straatnaam, nummer en plaatstnaam. Zelfs vragen ze soms je geboortedatum en telefoonnummer. Gebruik dan gewoon een fantasie adres, geboortedatum en telefoonnummer. (Tenzij het om een betrouwbaar bedrijf gaat of het kopen van een programma)

15 Want dan loop je het risico dat je een ander opzadel met ongewenst . In nieuwsgroepen kun je als gebruiken: .invalide staat er achter om te voorkomen dat spam bij een ander terecht komt die op jouw naam lijkt. In je bericht zou je kunnen zetten: Haal GEENROMMEL weg om mij een berichtje te sturen.

16 Ik ontvang al vaak spam, wat kan ik er aan doen..?
Daar zijn twee mogelijkheden voor. Je kunt in de meeste programma's de persoon in de post ongewenste mail zetten. Je zet dan die persoon als het ware op de zwarte lijst. Voorbeeld: Outlook Express: persoon blokkeren. Dat blokkeren gaat als volgt. Klik het mailtje aan dat je wilt blokkeren. Klik vervolgens op "Bericht" (Message) en dan op: "Afzender blokkeren" (Block Sender). Nu worden alle berichten van die afzender direct naar de prullebak verplaatst Nog beter is het om ze helemaal niet in je mailbox te krijgen. Daar zijn aparte programma's voor. B.v.b. Mailwasher Zo zijn er wel meer programma's die kunnen filteren.

17 Dit programma kijkt eerst naar de mailbox bij je provider
Dit programma kijkt eerst naar de mailbox bij je provider. Vervolgens laat dat programma de zien die voor je klaar staat. Je kunt dan zelf de s selecteren die je wilt ontvangen. Die geef je de status van "friend" Spam adressen geef je de status van "spam" Nu kun je vanuit dat programma je programma je mail ophalen. Je zult zien dat alleen de mail van "friends“ binnenkomt en spam wegblijft. De spam heb je immers al gewist bij je provider. Mailwasher Pro heeft ook nog eens eigen blacklijsten die al een hoop troep automatisch tegenhouden.

18 Wat is Spyware? Spyware is software waarmee persoonlijke gegevens over u worden verzameld zonder dat u daarvan op de hoogte bent en zonder dat u daarvoor uw toestemming hebt gegeven. De gegevens die door spyware worden verzameld, kunnen variëren van de websites die u hebt bezocht, tot meer gevoelige gegevens zoals gebruikersnamen en wachtwoorden. U kunt het doelwit van spyware worden als u muziek downloadt van programma's die bestanden delen, gratis spellen van niet-vertrouwde sites ophaalt of andere softwareprogramma's vanuit een of andere onbekende bron naar uw computer overbrengt.

19 Spyware is vaak gekoppeld aan software die advertenties weergeven, adware genaamd. Sommige adverteerders installeren illegaal adware op uw systeem en genereren een reeks ongewenste advertenties die uw bureaublad onoverzichtelijk maken en u bij uw werk hinderen. De advertenties kunnen bovendien ongepast materiaal zoals pornografische afbeeldingen bevatten. De extra bewerkingen die nodig zijn om u te volgen of advertenties weer te geven, kunnen een extra belasting voor uw computer betekenen en ten koste gaan van de systeemprestaties. Dat wil echter niet zeggen dat alle software waarbij advertenties worden weergegeven of uw on line activiteiten worden gevolgd, per definitie slechte software is. Als u zich aanmeldt bij een service voor gratis muziek en u in ruil daarvoor advertenties van die service wilt ontvangen, kan dit een redelijk aanbod zijn. Zo kan het volgen van uw on line activiteiten handig zijn bij het weergeven van aangepaste zoekinhoud of persoonlijke instellingen bij een on line winkel.

20 Het gaat erom of u (of iemand anders die op uw computer werkt) al dan niet op de juiste manier op de hoogte wordt gebracht van de werking van de software en dat u toestemming hebt gegeven voor het plaatsen van die software op uw computer. Met andere woorden, is de software misleidend in wat het doet of hoe het op uw computer terechtkomt?

21 Wat is misleidende software?
Spyware en onbevoegde adware zijn twee voorbeelden van 'misleidende' software. Misleidende software is onder andere programma's die zonder uw toestemming uw startpagina overnemen. Misleidende software kan op verschillende manieren op uw systeem terechtkomen. Een veel gebruikte manier is het illegaal installeren van software tijdens de installatie van andere software, zoals een programma voor het delen van muziek- of videobestanden. Lees alle openbaarmakingen, waaronder de gebruiksrechtovereenkomst en privacyverklaring, voordat u iets op de computer installeert. Soms is de opname van adware in een software-installatie gedocumenteerd, maar staat dit helemaal aan het einde van de gebruiksrechtovereenkomst of privacyverklaring.

22 Soms wordt misleidende software op de achtergrond op uw computer geïnstalleerd, zonder dat er een waarschuwing wordt gegeven. Als u Internet Explorer als webbrowser gaat gebruiken, kan een dergelijk programma worden geïnstalleerd als de beveiligingsinstelling van Internet Explorer op het laagste niveau is ingesteld. Stel de instelling op een normaal niveau of hoger in. Zo wordt er niets meer zonder uw toestemming op uw computer geïnstalleerd. (Dit komt verderop in dit artikel aan de orde.) Hebt u wel eens tijdens het downloaden vaker de vraag gehad of er mag worden gedownload, zelfs nadat u op Nee had geklikt? Makers van misleidende software gebruiken vaak allerlei trucs waardoor u de software wel downloadt. Als dit zich bij u voordoet, klik dan niet op Ja. Probeer in plaats daarvan de webpagina waarop wordt gevraagd of het programma mag worden gedownload, te sluiten door op de 'X' in de hoek van het venster te klikken. U kunt ook Internet Explorer afsluiten en opnieuw starten en vervolgens weer naar de gewenste site gaan. Als u een webpagina hebt geopend waar voortdurend pop-upvensters worden weergegeven, is dit geen vertrouwde site. Lees verder over hoe u kunt voorkomen dat uw computer wordt geïnfecteerd met misleidende software en wat u kunt doen als de computer reeds is geïnfecteerd.

23 Stap 1: pas de beveiligingsinstellingen van Internet Explorer 6 (webbrowser) aan
U kunt de beveiligingsinstellingen van de webbrowser aanpassen en zo bepalen hoe veel of hoe weinig informatie u van een website wilt accepteren. Hoe hoger het beveiligingsniveau, des te kleiner het risico. Het nadeel is echter, dat het gebruik van websites beperkter wordt. Standaard wordt er in Internet Explorer 6 een afweging gemaakt tussen veiligheid en bruikbaarheid. Als u Internet Explorer voor de eerste keer installeert, worden alle websites in één zone (de zone Internet) geclassificeerd en is voor alle sites de beveiliging op “Normaal” ingesteld. Bij dit beveiligingsniveau wordt u gevraagd of de software mag worden gedownload, tenzij u hebt aangegeven dat de website of uitgever te vertrouwen is. Als u het beveiligingsniveau wijzigt in “Laag”, kunnen websites buiten uw medeweten software naar uw computer downloaden. Wees dus extra voorzichtig met deze instelling. Mocht u om de een of andere reden het beveiligingsniveau op 'Laag' moeten instellen, stel deze dan indien mogelijk zo snel mogelijk weer in op “Normaal”.

24 Stap 2: accepteer geen downloads van vreemden
De beste bescherming tegen misleidende software is om deze niet te downloaden. Hier vindt u een aantal handige tips om u te beschermen tegen misleidende software. Installeer alleen software van vertrouwde websites. Voordat u iets van een website downloadt, vraag uzelf dan af of u zaken met die website wilt doen. Als het antwoord nee is, download de software dan niet. Weet u het niet zeker, vraag dan bij vrienden of andere bronnen wat hun ervaring is met die website.   Lees de kleine lettertjes. Als u een programma installeert, lees dan het bericht in elk venster voordat u op 'Akkoord' of 'OK' klikt. Lees ook de gebruiksrechtovereenkomst en privacyverklaringen van de software. U kunt op een manier van werken stuiten waarmee u het niet eens bent. Als u niet op 'Nee' of 'Ik ga niet akkoord' kunt klikken, sluit dan het venster door op de 'X' in de hoek te klikken. Sluit nooit het venster door op 'Ja' of 'Ik ga akkoord' te klikken.

25 Wees bedacht op populaire programma's voor het 'gratis' uitwisselen van muziek- en videobestanden. Uit statistieken blijkt dat veel mensen via deze programma's misleidende software ontvangen. Het installeren van programma's voor het delen van bestanden is te vergelijken met het laten openstaan van de voordeur van uw huis. Behalve dat u het risico loopt dat iemand iets van uw computer steelt, kunnen zij ook dingen achterlaten die u liever niet op uw computer wilt hebben staan.

26 Stap 3: wees alert op tekenen van misleidende software op uw computer
Misleidende software wordt zonder uw medeweten uitgevoerd, maar u kunt op een aantal manieren zien of uw systeem is geïnfecteerd. Als u de internetbrowser start, wordt er dan een andere pagina geopend die u nog niet eerder hebt gezien? Als u 'zoeken' selecteert, wordt u dan naar een pagina geleid die u niet herkent? Sommige misleidende software wijzigt deze instellingen zonder uw medeweten.   Verschijnen er ineens veel meer advertenties op pagina's waar dat voorheen niet het geval was? Misleidende software bestookt u soms met pop-upvensters, ongeacht de pagina die u bezoekt. Deze advertenties zijn doorgaans voor volwassenen of zijn websites met bedenkelijke inhoud.   Lijkt de computer trager te worden? Misleidende software is niet altijd efficiënt. De bronnen waarmee die software uw activiteiten traceert, kunnen de computer vertragen en fouten in de software kunnen de computer laten vastlopen.

27 Stap 4: detecteer en verwijder ongewenste software
Diverse bedrijven bieden gratis software waarmee u kunt controleren of er ongewenste software op uw computer staat. Met deze hulpprogramma's kunt u vaststellen of er ongewenste software of uw computer is geïnstalleerd en kunt u die software verwijderen. Als de internetprovider geen programma's voor het verwijderen van spyware heeft, vraag dan aan vrienden welk programma zij daarvoor gebruiken. Door ongewenste software met deze hulpprogramma's te verwijderen kan het zijn dat een gratis programma dat bij die software is geleverd, niet meer kan worden gebruikt. Tip: werk het detectie- en verwijderingsprogramma regelmatig bij. Veel fabrikanten leveren een optie waarmee automatisch op updates wordt gecontroleerd als u on line gaat. Als deze functie niet beschikbaar is, moet u voor downloads naar de website van de desbetreffende fabrikant gaan. Werk hoe dan ook uw softwareprogramma's regelmatig bij.

28 Stap 5: houd Windows up-to-date
De laatste stap in het beschermen tegen misleidende software is ervoor te zorgen dat u altijd over de actuele Windows-software beschikt. Ga voor updates naar Windows Update en schakel Automatische updates in. Zie voor gedetailleerde instructies het artikel over het bijwerken van Microsoft-software. Neem de tijd voor het beveiligen van uw persoonlijke gegevens Door internet niet te gebruiken zult u ook geen misleidende software ontvangen, maar dat is vandaag de dag geen oplossing. U kunt toch genieten van al hetgeen internet te bieden heeft. Let alleen op met welke sites u in zee gaat, vooral als iets gratis wordt aangeboden. De verborgen kosten zijn hoogstwaarschijnlijk ongewenste spyware of adware. U kunt uzelf de vraag stellen '`Vraag ik deze onbekende op de koffie?'.

29 Ongewenste sites (geweld, sex, gokken)
Iets meer dan vier jaar geleden stonden ze in de kranten: “Reformatorische leraren filteren Nederlandse sites voor Kennisnet”, “Australië beperkt toegang Internet”, “Voor veel kinderen Bijbel taboe op Internet”, “EO start met Internet zonder porno”. Na 2001 wordt het opeens stil. In de Verenigde Staten zijn Internetfilters verplicht geworden voor publieke organisaties, in Europa is het Safer Internet programma erdoor. Over enige tijd zal de discussie wel weer starten als – weer volkomen onverwacht natuurlijk – de nieuwe Europese plannen in Nederland aankomen. Waar ging het ook alweer over?

30 De eersten regeringen die de mogelijkheden van automatische filtering benutten waren autoritaire regimes zoals Singapore in Daar ging het niet alleen om sex en geweld, maar ook om politiek ongewenste berichtgeving. “Een ongecensureerd Internet kan voor een regering net zo dodelijk zijn als de pest drie eeuwen geleden,” citeerde het NRC Internetactivist Declan McCullagh. Maar al snel volgen Westerse landen. Op 30 juni 1999 werd in Australië de “Online Services Bill” aangenomen. Deze wet verbiedt Australische gebruikers en aanbieders “aanstootgevende” content op het openbare deel van het Internet te plaatsen. Buitenlandse aanbieders worden geblokkeerd. Duizenden mensen protesteren, providers maakten hun website zwart, nadat de wet is aangenomen. In de Verenigde Staten is ook protest, maar worden filters al snel verplicht voor de meeste publieke organisaties. In Nederland was dit voor de Evangelische Omroep (EO) eerder een inspiratie. Deze televisie-omroep richtte in april 2000 een internetprovider op die Internet leverde, maar dan zonder porno. “Je moet de kat niet op het spek binden,” aldus de EO.

31 Ongeveer gelijktijdig startte het Safer Internet programma van de Europese Unie. Doel was de Europese burgers te beschermen tegen materiaal dat schadelijk gevonden kan worden, zoals naaktheid, seks, geweld en gevaarlijke sporten en illegale content, zoals kinderporno. Probleem daarbij was dat Europa en Europese regeringen zelf alleen illegale content mogen aanpakken en geen ongewenste. Grondrechten in Europa en elk Europees land verbieden overheidsbemoeienis die de vrijheid van meningsuiting beperkt. Daarom wordt gewerkt met zelfregulering, economische stimulansen en - aanvankelijk - met een verplichte keuring. Zo worden de beperkingen die aan de overheid worden gesteld ontweken. Niet regeringen bedienen de filters, maar particuliere bedrijven. De particuliere sector, veelal grote multimediabedrijven als Bertelsmann, Microsoft, America Online, en MTV Networks, heeft hier wel oren naar. Enerzijds omdat deze economische stimulansen ten goede komen aan hun organisaties en anderzijds omdat alleen illegale content echt kan worden aangepakt. Sex en geweld kan wettelijk moeilijk worden aangepakt, want dit is lang niet altijd illegaal. Gekopieerde software, muziek en content is vaak wel illegaal en deze organisaties een doorn in het oog. Economische steun om dit aan te pakken is welkom bij deze organisaties.

32 Veel aandacht gaat vervolgens uit naar de werking van de filtersoftware. Zo ontdekken de hoge rechters in de Verenigde Staten dat zij niet alles mogen zien. Het Beaver College in Philadelphia raakt in de problemen, omdat niet alleen de website van de school wordt geblokkeerd, maar ook de van studenten niet meer aankomt. ('beaver' is niet alleen Engels voor 'bever', maar ook schuttingtaal voor het vrouwelijk geslachtsorgaan, red) De Bijbel, Thomas van Aquino, de Romeinse geschiedenis, een universiteitsvereniging voor vrouwen, safe sex, het blijkt allemaal even vulgair, volgens de leveranciers van filtersoftware dan. De Europese centen worden (daarom?) uiteindelijk vooral besteed aan het opzetten van een particulier Europees netwerk om ongewenste content te melden. In de media domineerden de argumenten tegen, maar in vrijwel geen enkel krante-artikel wordt een scherp onderscheid gemaakt tussen ongewenste, maar niet verboden, content en illegale content. Ook werd nergens de vinger gelegd op de verschillende middelen die ingezet kunnen worden. Voor de meeste illegale content is, zeker vanuit Europees perspectief, geen filter of keurmerk nodig.

33 Makers van illegale content moeten niet worden gefilterd, maar worden bestrafd. Daarvoor is een goed functionerend opsporingsapparaat nodig en samenwerking met politie en justitie in andere landen. Financiering met Europees belastinggeld voor een filter tegen illegale content is een stuk makkelijker te rechtvaardigen dan een filter tegen – voor sommigen - ongewenste content. Ook valt op dat geen onderscheid werd gemaakt tussen content die verboden is op morele gronden, zoals kinderporno en racisme en content die verboden is op economische gronden, zoals illegale software en muziek. Illegale software en muziek worden bijna nergens genoemd, maar vallen wel onder de term illegale content. Het is echter aan de bedrijven zelf om inbreuk op hun eigendomsrechten aan te pakken. Dat ligt bij kinderporno duidelijk anders. En tenslotte valt op dat de vraag of Europa hier geld in moet steken niet wordt gesteld. Is het niet aan de markt om filters te ontwikkelen als daar blijkbaar vraag naar is? Is het niet aan particuliere organisaties zelf om een particulier netwerk op te zetten van meldpunten? Waarom is het Europa dat daaraan geld moet besteden?

34 Het gevaar loert overal
Volgens een Britse politieman worden één op de vijf kinderen die chat rooms bezoeken benaderd door pedofielen. 89% van seksuele "aanvallen" gebeuren in chat rooms of via instant messaging. Volgens een rapport van de London School of Economics komen negen op de tien kinderen tussen acht en zestien jaar pornografisch materiaal tegen op het internet. De Amerikaanse douane schat dat er wereldwijd meer dan honderdduizend sites met kinderpornografie bestaan. Het aantal dergelijke sites groeide op een jaar tijd aan met 345%. Uit een onderzoek van de Cyberspace Research Unit (CRU) van de University of Central Lancashire blijkt dat eenderde van de kinderen tussen negen en zestien jaar niet op de hoogte is van de mogelijke gevaren op het internet. Meer dan de helft van de ondervraagde kinderen chat regelmatig over seks. 36% van de kinderen kwamen al toevallig terecht op pornosites. De directeur van de CRU, Rachel O'Connell, ontwikkelde de website For kids by kids online (FKBKO), waarvan ook een Belgische versie bestaat, die helaas uitsluitend Franstalig is. De Engelse site vind je hier. Deze site moet op termijn een leidraad bieden waarmee kinderen veiliger kunnen surfen. In de V.S. bestaan meerdere dergelijke leidraadsites voor veiliger surfen, maar ook die zijn allemaal Engelstalig. Een goede Nederlandstalige site met tips voor veiliger surfen is SurfSafe.

35 Gokken Zware porno is niet het enige probleem waarmee nietsvermoedende kinderen en adolescenten op het internet worden geconfronteerd.. Een ander toenemend gevaar op het internet zijn de goksites. Mensen die via het internet gokken vertonen meer kans op een ernstige gokverslaving dan andere gokkers. Dat concluderen onderzoekers Dr George Ladd en Dr Nancy Petry in een studie die werd gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Het begint als een onschuldig tijdverblijf, maar kan, zo blijkt nu, snel leiden tot ernstige problemen. Hoewel het gokken in België redelijk streng is gereglementeerd, ontsnapt het internet grotendeels aan die regelgeving. Heel wat surfers komen onbewust en ongewild op pornosites terecht omdat ze ermee worden geconfronteerd tijdens een bezoek aan zoekmachines en andere sites of omdat ze er reclame voor vinden in hun box (zogenaamde spam). Soms zijn ze op zoek naar onschuldige dingen, genre "Britney Spears" of willen ze illegale mp3's of video-cd's downloaden. In de praktijk krijgen ze dan vaak een banner of venster voor een of andere pornosite te zien. De pornoboeren en gokpromotoren proberen deze toevallige bezoekers zolang mogelijk gevangen te houden via pop-ups, pop-unders en zich automatisch openende browservensters. Ze malen niet om de ergernis die dit bij de ongewilde bezoeker oproept. Statistisch halen ze uit deze agressieve marketingtechnieken genoeg klanten. De porno- en goksectoren zijn trouwens de meest winstgevende van het internet.

36 Einde van de presentatie
K. Hasaj ICT-OA