Aanbevelingen ter voorkoming van legionella-infecties in scholen

Presentatie over: "Aanbevelingen ter voorkoming van legionella-infecties in scholen"— Transcript van de presentatie:

1 Aanbevelingen ter voorkoming van legionella-infecties in scholen
Jan Van Ocken: Preventieadviseur en Milieucoördinator scholengroep Ekeren-Merksem Jan Van Ocken: Preventieadviseur en miliecoördinator scholengroep Ekeren - Merksem

2 1 Inleiding

3 Aanbevelingen ter voorkoming van Legionella-infecties in scholen.
1.1 Wat is Legionella ? Inhalatie van aërosolen Na besmetting (legionellose of Pontiac-koorts) Jan Van Ocken: Preventieadviseur en miliecoördinator scholengroep Ekeren - Merksem

4 1.1 Wat is Legionella ? Voedingsstoffen Een geschikte temperatuur

5 1.1 Wat is Legionella ? Voedingsstoffen
Ijzer, calcium, koolstof, koper, mangaan, … Deze stoffen worden aangevoerd door het water, en concentreren zich in de afzettingen: Maar vooral in de biofilm waar er bovendien andere microorganismen voorkomen waarbinnen Legionella zich kan ontwikkelen: amoeben

6 1.1 Wat is Legionella ? Lager dan 20°C ! slaaptoestand
Een geschikte temperatuur Temperatuurbeheersing (koud) Lager dan 20°C ! slaaptoestand

7 Tussen 32 en 42°C: verdubbeling in 3 à 4 uren
1.1 Wat is Legionella ? Een geschikte temperatuur Temperatuurbeheersing (warm) 20°C-45°C Risico! Tussen 32 en 42°C: verdubbeling in 3 à 4 uren

8 1.1 Wat is Legionella ? Een geschikte temperatuur
Temperatuurbeheersing (warm) afdoding: Bij 45°C tot 60°C: lichte afsterving 60°C: afsterven in 20 minuten 65°C: afsterven in 10 minuten 70°C: afsterven in 5 minuten

9 1.1 Wat is Legionella ?

10 1.2 Installaties die een potentieel risico vormen
= alle installaties binnen of rondom de gebouwen die aëresolen kunnen voortbrengen < 6µm, zodat zij kunnen ingeademd worden en in de longblaasjes geraken

11 1.2 Installaties die een potentieel risico vormen
Aërsol: hoe gevaarlijk? Aëresolen = waterdrupples met d < 0,01mm Gevaarlijke aëresolen: 3 à 5 µm Diameter Beschrijving Valsnelheid 1 mm Regendruppel 4 000 mm/s 100µm Motregen 1 000mm/s 10 µm 20 mm/s 3 µm aëresolen 5 mm/s 2 m – 6 min. 1 µm 0,0002 m/s

12 1.2 Installaties die een potentieel risico vormen
Aëresolen: hoe gevaarlijk?

13 1.2 Installaties die een potentieel risico vormen
Aëresolen: hoe gevaarlijk? Mate van gevaar is functie van: Het debiet inadembare druppeltjes (3 à 5 µm) dat gevormd wordt: hoe meer, hoe groter het risico De blootstellingstijd: hoe langer hoe groter het risico De vatbaarheid van de blootgestelde persoon: aëresolen van een lavabokraan t.o.v. één in een hospitaal Dit risico is momenteel moeilijk zoniet onmogelijk af te schaffen veilig spelen

14 1.2 Installaties die een potentieel risico vormen
Bronnen van aëresolen Douches

15 1.2 Installaties die een potentieel risico vormen
Bronnen van aëresolen Whirlpools

16 1.2 Installaties die een potentieel risico vormen
Bronnen van aëresolen Kranen

17 1.2 Installaties die een potentieel risico vormen
Bronnen van aëresolen luchtbevochtiging

18 1.2 Installaties die een potentieel risico vormen
Bronnen van aëresolen Fonteinen

19 1.2 Installaties die een potentieel risico vormen
Bronnen van aëresolen Koeltorens

20 1.2 Installaties die een potentieel risico vormen
Waar worden aëresolen gevormd Douche koppen Sommige kranen Whirlpools (bubbelbaden): als de ingeblazen lucht aan de oppervlakte komt Bevochtigingsinstallaties Koeltorens Fonteinen Carwash ….

21 1.3 Koudwaterinstallaties: factoren gunstig voor legionella groei
Mogelijke introductie van voedingsstoffen Naar aanleiding van: Waterbehandeling Slechte uitvoering Corrosie

22 1.3 Koudwaterinstallaties: factoren gunstig voor legionella groei
Mogelijke introductie van voedingsstoffen Waterverzachting

23 1.3 Koudwaterinstallaties: factoren gunstig voor legionella groei
Mogelijke introductie van voedingsstoffen Waterverzachting Vreemd materiaal in pekelvat

24 1.3 Koudwaterinstallaties: factoren gunstig voor legionella groei
Mogelijke introductie van voedingsstoffen Kans op verontreiniging: Verbinding KW-riool

25 1.3 Koudwaterinstallaties: factoren gunstig voor legionella groei
Mogelijke introductie van voedingsstoffen Corrosie:

26 1.3 Koudwaterinstallaties: factoren gunstig voor legionella groei
1.3.2 Opwarming van koudwater Wegens nabijheid van warmte bronnen Wegens te lange stagnatie in een hoge omgevingstemperatuur

27 1.3 Koudwaterinstallaties: factoren gunstig voor legionella groei
1.3.2 Opwarming van koudwater Opwarming koudwater in kokers met warme leidingen

28 1.3 Koudwaterinstallaties: factoren gunstig voor legionella groei
1.3.2 Opwarming van koudwater Koudwater:opwarming in kokers

29 1.3 Koudwaterinstallaties: factoren gunstig voor legionella groei
1.3.2 Opwarming van koudwater Opwarming door opslag

30 1.3 Koudwaterinstallaties: factoren gunstig voor legionella groei
1.3.2 Opwarming van koudwater Stagnerende leidingen

31 1.3 Warmwaterinstallaties: factoren gunstig voor legionella groei
Risicozones in warmwater zijn: Zones met gunstige temperaturen Stagnatie

32 1.3 Warmwaterinstallaties: factoren gunstig voor legionella groei
Risicozones in warmwater zijn: Zones met gunstige temperaturen Stagnerende leidingen: lange leidingen naar veiligheidsgroepen

33 1.3 Warmwaterinstallaties: factoren gunstig voor legionella groei
Risicozones in warmwater zijn: Zones met gunstige temperaturen Stagnerende leidingen: lange leidingen naar veiligheidsgroepen

34 1.3 Warmwaterinstallaties: factoren gunstig voor legionella groei
Risicozones in warmwater zijn: Zones met gunstige temperaturen Stagnatie bij ontluchters

35 1.3 Warmwaterinstallaties: factoren gunstig voor legionella groei
Risicozones in warmwater zijn: Zones met gunstige temperaturen Dode einden:

36 1.3 Warmwaterinstallaties: factoren gunstig voor legionella groei
Risicozones in warmwater zijn: Zones met gunstige temperaturen Expantievaten:

37 1.3 Warmwaterinstallaties: factoren gunstig voor legionella groei
Risicozones in warmwater zijn: Zones met gunstige temperaturen Expantievaten:

38 1.3 Warmwaterinstallaties: factoren gunstig voor legionella groei
Risicozones in warmwater zijn: Zones met gunstige temperaturen Risicopunten bij de productie:

39 1.3 Warmwaterinstallaties: factoren gunstig voor legionella groei
Risicozones in warmwater zijn: Zones met gunstige temperaturen Te lage verdeeltemperatuur:

40 1.3 Warmwaterinstallaties: factoren gunstig voor legionella groei
Risicozones in warmwater zijn: Zones met gunstige temperaturen Risicopunten bij de productie: Te lage productietemperatuur:

41 1.3 Warmwaterinstallaties: factoren gunstig voor legionella groei
Risicozones in warmwater zijn: Zones met gunstige temperaturen Niet uitgebalanceerde kringlopen:

42 1.3 Warmwaterinstallaties: factoren gunstig voor legionella groei
Risicozones in warmwater zijn: Zones met gunstige temperaturen Niet uitgebalanceerde kringlopen: Equivallent hydraulisch schema

43 1.3 Warmwaterinstallaties: factoren gunstig voor legionella groei
Risicozones in warmwater zijn: Zones met gunstige temperaturen Uitgebalanceerde kringlopen: Regelorganen

44 1.3 Warmwaterinstallaties: factoren gunstig voor legionella groei
Risicozones in warmwater zijn: Zones met gunstige temperaturen Uitgebalanceerde kringlopen: Regelorganen

45 1.3 Waterinstallaties: preventietips
Preventie Veteraneziekte Koudwatervoorziening Temperatuur steeds lager dan 25 ° C Doorstroming in alle leidingen mogelijk Warmwatervoorziening Temperatuur steeds hoger dan 55°C Warmwaterproductie volledig 1 x dag  60 C° Vertrek warm water  60° C Retour warm water  55° C Systeem zonder circulatie (=tracing)  55° C Uitzondering: leiding  5 m + inhoud  3 lit

46 1.3 Warmwaterinstallaties: preventietips
Warmwaterinstallatie met boiler op verbruiktemperatuur

47 1.3 Warmwaterinstallaties: preventietips
Warmwaterinstallatie met boiler op verbruiktemperatuur

48 1.3 Warmwaterinstallaties: preventietips
Warmwaterinstallatie met boiler op verbruiktemperatuur

49 1.3 Warmwaterinstallaties: preventietips
Mengwaterinstallatie met centrale regeling

50 1.3 Warmwaterinstallaties: preventietips
Mengkraaninstallatie met centrale regeling

51 1.3 Warmwaterinstallaties: preventietips
Mengkraaninstallatie met centrale regeling

52 1.3 Warmwaterinstallatie: preventietips
Warmwaterinstallaties met lokale mengregeling Lokalen met normale binnentemperatuur

53 1.3 Warmwaterinstallaties: preventietips
Warmwaterinstallaties met lokale mengregeling Lokalen met normale binnentemperatuur

54 1.3 Warmwaterinstallaties: preventietips
Warmwaterinstallaties met lokale mengregeling Lokalen met normale binnentemperatuur

55 1.3 Warmwaterinstallaties: preventietips

56 1.3 Warmwaterinstallaties: preventietips
Warmwaterinstallatie met lokale mengregeling aangepast schema (lokalen met hoge binnentemperatuur)

57 1.3 Warmwaterinstallaties: preventietips
Warmwaterinstallatie met lokale mengregeling aangepast schema (lokalen met hoge binnentemperatuur)

58 1.3 Warmwaterinstallaties: preventietips
Warmwaterinstallatie met lokale mengregeling aangepast schema (lokalen met hoge binnentemperatuur)

59 1.3 Warmwaterinstallaties: preventietips
Warmwaterinstallatie met lokale mengregeling aangepast schema (lokalen met hoge binnentemperatuur)

60 1.3 Warmwaterinstallaties: preventietips
Mengwaterinstallaties met centrale regeling en pasturatie

61 1.3 Warmwaterinstallaties: preventietips
Mengwaterinstallaties met centrale regeling en pasturisatie

62 1.3 Warmwaterinstallaties: preventietips
Overzicht

63 1.4 Klachten en verschijnselen
Na 2 tot 10 dagen Vermoeidheid Hoofdpijn, spierpijn en ziek gevoel Pneumonie

64 1.5 Risico verbonden aan blootstelling
Voorkomen van infectie is multifactorieel Virulentie van de bacteriële stam Gevoeligheid van de gastheer Grootte van de ingeademde deeltjes Duur en frequentie van de blootstelling

65 1.6 Legionella en overheid
Vlaamse Gemeenschap: verplichte aangifte Geen verplichte aangifte in Wallonië en Brussels Gewest

66 1.7 Het legionellabesluit van de Vlaamse regering
Aanleiding Kapellen (november 1999) Decreet 6 juli 2001 betreffende de primaire preventie van schadelijke effecten bij de mens, veroorzaakt door biologische argentia (B.S ) Besluit van de Vlaamse regering op 22 november 2002 betreffende de primaire preventie van de veteranenziekte in voor het publiek toegangkelijke plaatsen Inhoud Primaire preventie Openbare plaatsen Verantwoordelijkheid

67 1.8 Het toezicht op Legionella in een schoolomgeving
Aanwezigheid van ziektegevallen Percentage onderzochte plaatsen die besmet zijn Bacteriële concentratie in geval van positieve monsters

68 1.8 Het toezicht op Legionella in een schoolomgeving

69 1.8 Het toezicht op Legionella in een schoolomgeving
Brongegevens: APSG

70 1.8 Het toezicht op Legionella in een schoolomgeving
Brongegevens: WIV

71 Aanbevelingen ter voorkoming van Legionella-infecties in scholen.
2 Primaire preventie Jan Van Ocken: Preventieadviseur en miliecoördinator scholengroep Ekeren - Merksem

72 Aanbevelingen ter voorkoming van Legionella-infecties in scholen.
2 Primaire preventie Overzicht Maatregelen ter voorkoming van legionella-besmetting Temperatuursbeheersing Optimale kwaliteit van inkomend water Jan Van Ocken: Preventieadviseur en miliecoördinator scholengroep Ekeren - Merksem

73 2 Primaire preventie 2.1 Beheersplan Algemene informatie installatie
Systematische beschrijving van de installatie Resultaten van de risicoanalyse beheersschema Frequentie van acties (wekelijks,maandelijks,jaarlijks) Controles

74 2 Primaire preventie 2.2 Architectonische maatregelen
Systematische beschrijving van koud- en warmwatersysteem Stagnatie van water Nieuwbouw volgens geldende regels Materiaal en isolatie Koeltorens

75 2 Primaire preventie 2.3 Temperatuurbeheersing

76 Aanbevelingen ter voorkoming van Legionella-infecties in scholen.
2 Primaire preventie 2.4 Periodieke controle Opslagtanks, boilers, kraantappen, douchekoppen en koeltorens Jan Van Ocken: Preventieadviseur en miliecoördinator scholengroep Ekeren - Merksem

77 Aanbevelingen ter voorkoming van Legionella-infecties in scholen.
3 Secundaire preventie Jan Van Ocken: Preventieadviseur en miliecoördinator scholengroep Ekeren - Merksem

78 3 Secundaire preventie 3.1 Analysemethoden Kweek
Directe immunofluorescentie Antigen detectiemethoden Moleculaire technieken PCR (Polymerase Chain Reaction)

79 Aanbevelingen ter voorkoming van Legionella-infecties in scholen.
3 Secundaire preventie 3.2 Legionella-etiologie Bevestigde Legionellose Luchtweginfectie met longontsteking 1 van 3 testen positief Waarschijnlijke legionellose Jan Van Ocken: Preventieadviseur en miliecoördinator scholengroep Ekeren - Merksem

80 Aanbevelingen ter voorkoming van Legionella-infecties in scholen.
3 Secundaire preventie 3.3 Epidemiologische enquête en bronopsporing Meerdere ziektegevallen => vermoeden Omgevingsgebonden factoren Stilstaand water? Patiëntgebonden factoren Eén of meerderen Systeem besmet ≠ persoon door systeem besmet (de mogelijkheid bestaat wel) Jan Van Ocken: Preventieadviseur en miliecoördinator scholengroep Ekeren - Merksem

81 Aanbevelingen ter voorkoming van Legionella-infecties in scholen.
3 Secundaire preventie 3.4 Ontsmettingsmethoden Thermische desinfectie UV-desinfectie Chloordioxide desinfectie Ozonisatie Cu-Ag ionisatie Elektrolytische desinfectie Jan Van Ocken: Preventieadviseur en miliecoördinator scholengroep Ekeren - Merksem

82 4 Toezicht op de omgeving
4.1 Nut van Legionella-monotoring in sanitaire installaties In scholen Legionella voornamelijk in santair warm water Monitoring noodzakelijk en nuttig bij: Identificatie bron bij ziektegeval Evaluatie sanering

83 4 Toezicht op de omgeving
4.2 Methodologie van Legionellaonderzoek in water Omvang Legionella-besmetting in water Bepaling aantal positieve punten Bepaling positieve punten op verschillende niveau’s Laboratoriumtechnieken voor opsporing Verschillende landen = verschillende criteria’s Bemonstering Verschillende waarden = verschillende toestellen

84 5 Stappenplan

85 5 Stappenplan - werkwijze
Gevaren opsporen STAP 1 Wijziging situatie Blootgestelden identificeren STAP 2 neen (Rest) risico’s beoordelen STAP 3 Risico’s Ja Maatregelen bepalen STAP 4 Evalueren Prioriteiten bepalen STAP 5 Maatregelen uitvoeren

86 5 Stappenplan 5.2 Verduidelijking stappenplan
Stap1: Inventariseren verschillende systemen zoals bluswater, drinkwater, spoelwater, … . Stap 2: Beschrijven en vastleggen gebruikte materialen en toestellen. Stap 3: Aanduiden meetpunten, locatie en toepasbaarheid Stap 4: Risicoanalyse, evaluatie, verhoogd risico? Stap 5: Aanbevelingen

87 6 Beheersplan 6.1 Eploitatie informatie
6.2 Systematische beschrijving van de installatie 6.3 Risicoanalyse, preventiemaatregelen knelpunten 6.4 Beheersmaatregelen

88 6 Beheersplan 6.1 Eploitatie informatie Exploitant Wettelijke basis
Verantwoordelijke uitvoering en opvolging Datum van beoordeling Bouwjaar installatie Indicatie jaarverbruik Bewaring beheersplan en opvolgingsregister

89 6 Beheersplan 6.2 Systematische beschrijving van de installatie
Architectonisch schema van het sanitair plan Stroomschema

90 6 Beheersplan 6.3 Risicoanalyse, preventiemaatregelen knelpunten
Koudwatersysteem (schema) Aantal, aard en temperatuur tappunten (tekst) Warmwatersysteem

91 6 Beheersplan 6.4 Beheersmaatregelen - logboek Eemalige acties
Wekelijkse acties Maandelijkse acties Halfjaarlijkse acties Jaarlijkse acties

92 Waar moeten we de tijd halen om dit alles in orde te brengen ???
7 Besluit Waar moeten we de tijd halen om dit alles in orde te brengen ???