Misdiagnose bij hoogbegaafdheid (HB) en ADD Hoe komt dat?

Presentatie over: "Misdiagnose bij hoogbegaafdheid (HB) en ADD Hoe komt dat?"— Transcript van de presentatie:

1 Misdiagnose bij hoogbegaafdheid (HB) en ADD Hoe komt dat?
Truus van der Kaaij en Frank de Mink Experts in Hoogbegaafdheid MOOI Begaafd

2 Inhoud: Misdiagnose Opmaat: ADD volgens HB-en
Hoogbegaafdheid, wat heet… HB - neurobiologisch Vergelijk ADD – HB Verklaring: desintegratie is normaal De vijf gevoeligheden Wanneer heb je geen ADD, maar ben je HB Verborgen aannames Finale Toegift

3 Overeenkomsten ADD en HB
moeite met aandacht vasthouden handelen zonder eerst na te denken moeite met volhouden en doorgaan met bepaalde taken moeite met opvolgen van regels zijn heel druk of zijn stil en dromerig problemen in de omgang met anderen leerproblemen, onderpresteren

4 “Smoesjes” van hoogbegaafden
snel afgeleid: brede belangstelling en grote gevoeligheid voor prikkels moeite met plannen, goed in improviseren problemen met taken afmaken, afmaken is niet zo interessant, goed in starten details vergeten, grote lijn overzien instructies of regels niet precies opvolgen: ze zijn onzinnig, liever zelf bedenken verliezen of vergeten van dingen: intens in situaties of gedachten opgaan

5 Vijf soorten hoogbegaafden
de harmonieus begaafde met leer- of werkproblemen / beperkte uitvoeringsvaardigheden met éénzijdige ontwikkeling met sociaal-emotionele problemen met motivatieproblemen Op zoek naar verborgen hoogbegaafdheid Men zegt: 50% van de hoogbegaafden wordt herkend

6 Wat is hoogbegaafdheid?

7 Wat is hoogbegaafdheid?
Meetbaar: Hoog IQ: >130 (3%) én Persoonlijkheidskenmerken én In staat iets bijzonders neer te zetten Misvattingen: hoge cijfers, slaagt in het leven rationeel, ongevoelig, boekenwurm, nerd overal goed in en zo voort

8 Kenmerken HB: alles méér!
Gedreven, Intens Voelen veel en diep Androgyn Creatief, speels Rechtvaardigheid Denken snel + complex Leerhonger Goed geheugen Onaangepast, autonoom Scheppingsgericht

9 Het verschil met anderen:
HB- Neurobiologie 1: Het verschil met anderen: Verhoogde gevoeligheid Verhoogd herinneringsvermogen Verhoogd vermogen voor associaties en analogieën Verhoogd vermogen voor creatief en sturend denken

10 Hoogbegaafde hersenen zijn gevoelig
HB-Neurobiologie 2 Hoogbegaafde hersenen zijn gevoelig Luisteren naar muziek Niet-muzikaal Muzikaal Voor hoogbegaafden: een aanraking is een klap, geluid is lawaai, pech is een ramp, vreugde is extase Pearl Buck

11 Langzamer Vereist selectie van mogelijkheden
HB-Neurobiologie 3 Meer informatie vereist meer selectie Meer associaties Minder associaties Langzamer Vereist selectie van mogelijkheden Sneller Minder mogelijkheden

12 Veel associaties in de hersenen hebben,
HB-Neurobiologie 4 Veel associaties in de hersenen hebben, heeft nadelige invloed op affectie en relaties Glenn Gould Kinderen kunnen obsessief, oppervlakkig, grillig, verward, en “vreemd” lijken.

13 HB-Neurobiologie 5 Hyperfocus Medici zien overmatige belangstelling als afwijking. ADHD of Autisme HB-kinderen focussen interesse: "seriële expertise”

14 Deskundigen over ADD en HB
Afwijkend van het gemiddelde Specialist nodig depressie oppositioneel gedrag dyslexie Pas jaar aandacht van enkele leerkrachten, medici en specialisten Meer herkenning en erkenning Kennis over HB / ADD neemt toe Niet te “genezen”, wel te hanteren

15 Ervaring met ADD en HB Als je ontdekt dat je het hebt/bent, dan is dat : aanvankelijk een opluchting, (niet mijn schuld) verklaring voor je anders zijn maar vervolgens moet je op zoek naar een nieuw zelfbeeld een nieuw ‘recept’ voor je leven vinden (laten) leren omgaan met je gebrek aan uitvoerings- (executieve) vaardigheden verantwoordelijk zijn voor wat je (niet) bereikt

16 Theorie van Positieve Desintegratie (TDP) van Dabrowski (1902-1980)
Emotie is motor voor ontwikkeling Vijf overexcitabilities Perioden van desintegratie Multilevelness: waarden Dynamismen: innerlijke krachten

17 Van laag naar hoog Impulsief  Reflexief, nadenkend
“Oorzaak van mijn gedrag”: extern  intern Aangepast  Autentiek Van sociabel naar compassie Zelfgerichte liefde  Allesomvattende liefde Moreel relativisme  Universele principes Van “wat is”  “wat ideaal zou moeten”

18 Dabrowski: persoonlijkheidsontwikkeling
1: Unmoved nonmover (meeste mensen) De ander heeft “het” gedaan, weinig empathie Geen zelfreflectie; innerlijke conflicten ongewenst Leven naar gegeven regels, aanpassen 2: Naar alle kanten getrokken (kan blijvend zijn): Veel emotionele onzekerheid, stress, burn-out Psychosomatische klachten, onrust, angsten, depressie 3: Evalueren van het zelf Positieve conflicten: “Hoe ben ik en hoe wil ik zijn?”. Positief niet-aanpassen: los van ‘wat hoort’ Existentiële angst en intense morele conflicten 4: Wat eigenlijk moet …. zal zijn Je weet nu wat je wilt, authenticiteit, meer empathie Je streeft naar perfectie 5: Voorbij de tegenstellingen: compassie Persoonlijkheidsideaal is bereikt; emotie en cognitie versmelten

19 Vijf gevoeligheden (OE) van Dabrowski
Fysiek: gedreven, veel bewegen, veel praten, druk, opgewonden Zintuiglijk: verfijnd en intens beleven van geluid, geur, smaak, beelden, huidcontact Intellectueel: leerhonger, drang tot begrijpen, zoeken naar waarheid en wijsheid, denken over denken Verbeelding: groot voorstellingsvermogen Emotioneel: intense emotie, meevoelend

20 Vijf gevoeligheden: negatief gezien, “tragische gaven”
Fysiek: hyperactief, friemelen, rusteloos, impulsief. ADHD? Zintuiglijk: kieskeurige eter, overreacties bij fysiek ongemak. ASS? Intellectueel: hoofd in de wolken, geen aandacht voor de omgeving. HB? Verbeelding: dagdromen, ADD of Dyslexie? Emotioneel: humeurig, stemmingsgevoelig, geneigd tot depressie en ongerustheid.

21 Soms, zijn worstelingen precies wat we nodig hebben in het leven.
Als we ons leven zouden leven zonder obstakels zouden we kreupel raken. We zouden niet zo sterk zijn als we zouden moeten zijn. We zouden nooit kunnen vliegen.

22 Je hebt geen ADD als 1: Problemen pas ontstaan op school
(v.a. 3 of 4 jr) of door de omgeving Problemen verdwijnen bij contact met gelijken Selectief concentratievermogen, ook als daar geen beloning tegenover staat Kan afsluiten van omgeving Makkelijk afgeleid bij saaie taken

23 Geen ADD (2): Antwoorden uitstellen, nadenkend
Met opzet uitstellen van saaie taken (zoals uit-het-hoofd-leer-taken op school) Eruit geflapte antwoorden zijn meestal goed Onderbreekt anderen om fouten te voorkomen Slaagt bij aandachtstesten, indien gemotiveerd Kan snel weer aandacht geven, indien afgeleid

24 Dweck: Kun je veranderen? 1 Reactie op gedrag of prestatie
Verborgen aannames Dweck: Kun je veranderen? 1 Fixed Mindset Lees eerst Growth Mindset Verklaring: ADD of HB (= ‘ZIJN’) Reactie op gedrag of prestatie je inspanning (= ‘DOEN’) eigenschappen zijn aangeboren Opvatting inzet en talenten kunnen ontwikkelen ik heb/ben nu eenmaal ADD/HB Zelfbeeld ik wil alles leren en onderzoeken vermijden van Uitdagingen verwelkomen van geven op bij tegenslag Hindernissen doorzetters, houden vol bij tegenslag

25 Dweck: Kun je veranderen? 2
Verborgen aannames Dweck: Kun je veranderen? 2 Fixed Mindset Lees eerst Growth Mindset inspanning niet nodig vinden of nutteloos Inspanning vinden dat inspanning er bij hoort negeren van nuttige Kritiek staan er open voor bedreigd door succes van anderen geïnspireerd door op zeker spelen en vermijden van nieuwe uitdagingen opzoeken, oefenen en experimenteren bereiken snel hun ‘top’ en gaan onderpresteren Effect ontwikkelen en presteren op steeds hoger niveau eigenschappen liggen vast bij de geboorte Mensbeeld de mens kan veranderen door eigen keuzes

26 Verborgen aannames: Uitblinken door aanleg of inspanning? 3
“Uitblinkers” (Gladwell) niet door aanleg, maar door: uitnodigende omstandigheden uur oefenen door plezier de wens daarin goed te zijn

27 Beperkte uitvoeringsvaardigheden opgevat als kwaliteit
Verborgen aannames 4 Beperkte uitvoeringsvaardigheden opgevat als kwaliteit emotie beheersing authentiek, natuurlijk concentratie snel schakelen doelgerichtheid flexibel, ad hoc planning alles kan, open metacognitie onbevangen

28 Finale Hoogbegaafd? Dan heb je geen AD(H)D
Een label (ADD, HB) is niet wat je bent IQ-test bij ADD laag? Concentratiegebrek ADD / HB: presteren mogelijk onder hun niveau ADD / HB: uitvoeringsvaardigheden nodig Ritalin onderdrukt ook creativiteit en nieuwsgierigheid Als een medicijn werkt, betekent dat niet dat je de ziekte hebt

29 Wat we nog zeggen willen als coach
Denk in ontwikkeling, Werk vanuit waarden Overstijg jezelf met idealen IQ->diploma’s EQ->loopbaan SQ->zingeving Toen AD(H)D nog niet bestond

30 En tot slot Uw vragen zijn welkom Deze Presentatie is te vinden op:
waarop ook de zelftest Hoogbegaafdheid, workshops, groepsconsulten, coachmogelijheden en meer artikelen.