Bouw en functie van het zenuwstelsel

Presentatie over: "Bouw en functie van het zenuwstelsel"— Transcript van de presentatie:

1 Bouw en functie van het zenuwstelsel
Bouwstenen van het zenuwstelsel

2 Waarom is het zenuwstelsel een conductor?
Conductor = informatiegeleider tussen receptor en effector: het zenuwstelsel Zenuwstelsel is een conductor coördinerende functie; doorgeven van informatie in het lichaam. Voorbeelden: hand terugtrekken bij waarnemen van een warme kachel; atleet start met lopen bij het horen van het startsignaal. Indeling zenuwstelsel Bouwstenen van het zenuwstelsel Bouw neuron Soorten neuronen Verband neuron en zenuw Witte en grijze stof Mens kent heel wat beperkingen vergeleken met andere zoogdieren  toch kan hij zich handhaven: minder gevoelige receptoren; minder gevoelige effectoren; sterk ontwikkelde conductor. Soorten steuncellen

3 Indeling van het zenuwstelsel
INDELING OP BASIS VAN BOUW EN LIGGING Centraal zenuwstelsel: hersenen en ruggenmerg Perifeer zenuwstelsel: netwerk van zenuwen dat centraal zenuwstelsel met rest van het lichaam verbindt; grensstrengen. Zenuwstelsel is een conductor Indeling zenuwstelsel Bouwstenen van het zenuwstelsel Bouw neuron Soorten neuronen INDELING OP BASIS VAN FUNCTIE Animaal zenuwstelsel: interactie tussen individu en zijn omgeving; autonoom zenuwstelsel: alle onbewuste levensprocessen. Verband neuron en zenuw Witte en grijze stof Soorten steuncellen

4 Wat zijn de bouwstenen van het zenuwstelsel?
Neuronen = zenuwcellen: bouwstenen van het zenuwstelsel Zenuwstelsel is een conductor Vanaf de geboorte: volledig aantal neuronen; iedere dag sterven er tot af; oorzaak: veroudering; ernstige verwondingen; vergiftiging verslavende middelen (alcohol, roken, …); er worden geen neuronen bijgemaakt. Indeling zenuwstelsel Bouwstenen van het zenuwstelsel Bouw neuron Soorten neuronen Verband neuron en zenuw Witte en grijze stof Soorten steuncellen Steuncellen: regelen werking en instandhouding neuronen

5 Hoe is een neuron opgebouwd?
Groot cellichaam; dendriet: uitloper die signalen ontvangt; axon: uitloper die signaal geleidt naar de volgende cel  Omhuld door myelineschede (= Schwann-cellen): elektrisch isolerende functie; eindknopje: uiterste verbreed puntje van de vertakking. Zenuwstelsel is een conductor Indeling zenuwstelsel Bouwstenen van het zenuwstelsel Bouw neuron Soorten neuronen Verband neuron en zenuw Dendriet Witte en grijze stof Neuron Soorten steuncellen Axon Eindknopje Eenrichtingsverkeer bij een neuron

6 Welke soorten neuronen bestaan er?
Afferente neuronen (= sensorische neuronen): ontvangen signalen van receptor en geleiden naar de hersenen of ruggenmerg.  Korte dendrieten en lange axonen. Zenuwstelsel is een conductor Indeling zenuwstelsel Bouwstenen van het zenuwstelsel Efferente neuronen (= motorische neuronen): geleiden signalen van hersenen of ruggenmerg naar effector.  Korte dendrieten en lange axonen. Bouw neuron Soorten neuronen Verband neuron en zenuw Schakelneuronen: ontvangen signalen van afferente neuronen, geven signalen aan elkaar door, geven signalen door aan efferente neuronen.  Liggen in de hersenen en ruggenmerg.  Korte dendrieten en axonen. Witte en grijze stof Soorten steuncellen

7 Verband tussen neuron en zenuw?
Axonen: zenuwvezels; zenuwbundel: meerdere zenuwvezels samen omgeven door bindweefselschede; zenuw: meerdere zenuwbundels samen + bloedvaten. Zenuwstelsel is een conductor Indeling zenuwstelsel Bouwstenen van het zenuwstelsel Zenuwbundel Bouw neuron Soorten zenuwen: sensorische zenuwen: zenuwen bevatten alleen zenuwvezels van afferente neuronen; effectorzenuwen: zenuwen bevatten alleen zenuwvezels van efferente neuronen; gemengde zenuwen: bevatten zenuwvezels van afferente en efferente neuronen. Soorten neuronen Verband neuron en zenuw Witte en grijze stof Soorten steuncellen

8 Verband tussen neuron en witte en grijze stof
Witte stof = gemyeliseerde uitlopers (axonen) in hersenen en het ruggenmerg Zenuwstelsel is een conductor Grijze stof = niet-gemyeliseerde uitlopers + cellichamen in hersenen en het ruggenmerg Indeling zenuwstelsel Bouwstenen van het zenuwstelsel Bouw neuron Witte stof Soorten neuronen Verband neuron en zenuw Witte en grijze stof Soorten steuncellen Grijze stof Het ruggenmerg

9 Soorten steuncellen Cellen van Schwann: steuncellen in het perifeer zenuwstelsel → vorming van myelineschede rond zenuwvezels.  impulsgeleiding verbeteren zenuwvezels isoleren bij beschadiging, geen herstel Zenuwstelsel is een conductor Indeling zenuwstelsel Bouwstenen van het zenuwstelsel Bouw neuron Gliacellen: steuncellen in het centraal zenuwstelsel → vorming van myelineschede rond zenuwvezels.  neuronen op hun plaats en bij elkaar houden neuronen beschermen en isoleren beschadigde/dode neuronen opruimen neuronen voedingsstoffen + O2-gas geven en afvalstoffen verwijderen Soorten neuronen Verband neuron en zenuw Witte en grijze stof Soorten steuncellen

10 Neuronen in de hersenen

11 Insnoering van Ranvier
Dendriet Neuron Eindknopje Insnoering van Ranvier Axon Myelineschede  Schwann-cellen Bouw neuron (schematisch)

12 Spiervezel (effector)
Prikkel Receptoren in de huid Afferente neuron Schakel- neuron Axon Spiervezel (effector) Efferente neuron Verschillende soorten neuronen (schematisch weergegeven)

13 Bindweefselschede Myelineschede Zenuwvezel
Microfoto dwarsdoorsnede zenuwbundel

14 Zenuw Haarvat Zenuwbundel Bindweefselschede Axon Neuron
Verband tussen neuron en zenuw

15 Schakelneuron Efferente neuron Zenuwknoop Witte stof Grijze stof
Huid Grijze stof Spier Ruggenmerg Gemengde zenuw Gemengde zenuw

16 Hersenen (1), ruggenmerg (2), hersenzenuwen (3), ruggenmergzenuwen (4), grensstrengen (5)

17 Normale myelineschede Schwann-cel
Beschadigde myelineschede Zicht op myelineschedes: normaal en beschadigd

18 Gliacel Haarvat Neuron Knoop van Ranvier Myelineschede
Gliacel voedt neuronen en verwijdert afvalstoffen + myeliniseert axonen