Klinische classificatie

Presentatie over: "Klinische classificatie"— Transcript van de presentatie:

1 Klinische classificatie
Diagnostic and statistical manual of mental Disorders (DSM) uitgegeven door American Psychiatric Association Huidige versie: DSM-IV International Classification of Diseases (ICD) uitgegeven door World Health Organisation Huidige versie: ICD-10

2 Mono-/polythetisch Monothetisch: Elk symptoom is decisief
Geen enkel symptoom is decisief

3 ADHD in de DSM DSM-III DSM-III-R DSM-IV
ADD/H: 3 dimensies: aandachtstekort, impulsiviteit en hyperactiviteit DSM-III-R ADHD: 1 dimensie DSM-IV ADHD: 2 dimensies, 3 subtypes ADHD NOS

4 DSM-IV: criteria Aandachtstekort
slaagt er vaak niet in om aandacht te schenken aan details of maakt slordige fouten in schoolwerk, werk of andere activiteiten heeft vaak moeite om de aandacht bij taken of spel te houden lijkt vaak niet te luisteren wanneer hij/zij direct aangesproken wordt volgt vaak aanwijzingen niet en slaagt er vaak niet in schoolwerk / karweitjes af te maken.

5 DSM-IV: criteria heeft vaak moeite met het organiseren van taken en activiteiten vermijdt vaak, heeft vaak een afkeer van, of is onwillig zich bezig te houden met taken die een langdurige mentale inspanning vereisen (zoals schoolwerk of huiswerk) raakt vaak dingen kwijt die nodig zijn voor taken of bezigheden wordt vaak gemakkelijk afgeleid door uitwendige prikkels is vaak vergeetachtig in dagelijkse bezigheden.

6 DSM-IV: criteria Hyperactiviteit / impulsiviteit
beweegt vaak onrustig met handen of voeten of wriemelt op zijn zitplaats verlaat vaak zijn zitplaats in de klas of in andere situaties waar verwacht wordt dat je blijft zitten rent vaak rond of klimt overal op in situaties waarin dit ongepast is kan vaak moeilijk rustig spelen of zich bezighouden met ontspannende activiteitenis vaak "in de weer" of "draaft maar door” praat vaak aan één stuk door

7 DSM-IV: criteria gooit het antwoord er vaak uit voordat de vragen zijn afgemaakt kan vaak moeilijk zijn beurt afwachten verstoort vaak bezigheden van anderen of dringt zich op

8 DSM-IV: 3 subtypes Overwegend onoplettend type
Overwegend hyperactief-impulsief type Gecombineerde type

9 Specifieke leeftijdskenmerken
0-2 overactiviteit prikkelbaarheid rusteloze slaappatronen korte volgbewegingen 2-6 overactiviteit snelle afleidbaarheid beperkte aandachtspanne agressiviteit roekeloosheid

10 specifieke leeftijdskenmerken
6-12 overactiviteit snelle afleidbaarheid beperkte aandachtspanne impulsiviteit secundaire problemen (o.m. sociale isolatie) >12 minder duidelijke kenmerken grote behoefte aan activiteit secundaire problemen >18j gebrekkige impulscontrole

11 Bijkomende kenmerken Laag zelfbeeld Schools onderpresteren
Lage frustratietolerantie Verwerping door leeftijdgenoten Woede-uitbarstingen Houterigheid …..

12 Comorbiditeit Oppositioneel opstandige gedragsstoornis
Conduct disorder (anti-sociale gedragsstoornis) Stemmingsstoornissen Angststoornissen Leerstoornissen Communicatiestoornissen Gilles-de-la-Tourette

13 Prevalentie 3 tot 5 % van de kinderen 4 à 10 jongens / 1 meisje

14 Onderscheid Situationele ADHD Pervasieve ADHD

15 Differentiaaldiagnose
Normale variatie Mentale retardatie Hoogbegaafdheid Oppositioneel gedrag Pervasieve ontwikkelingsstoornis Psychose

16 Historiek en huidige opvattingen
Minimal Brain Damage Minimal Brain Dysfunction Hyperkinetic Reactions of Childhood Attention Deficit Disorder Attention Deficit Hyperactivity Disorder

17 Theorievorming Aandachtsprobleem? Impulsiviteitsprobleem?
Hyperactiviteitsprobleem? Motivationeel probleem? Uitstel-aversie probleem?

18 Eerste contact Ouders Kinderen Concretisering
Problemen in de ontwikkelingsgeschiedenis Informatie over het kind Ouder-kindrelatie Opvattingen over opvoeding Stress in het gezin Kinderen Problematisering Probleemoplossingsvaardigheden

19 Onderzoek Intelligentie-onderzoek (WISC-R)
Neurologisch onderzoek door arts Neuropsychologisch onderzoek Aandacht en concentratie Bourdon-Vos D2 Continuous Performance Test Geheugen en leerbaarheid 15 woorden van Rey Complexe figuur van Rey

20 Vragenlijsten Impulsiviteit, planning Conners Rating Scale
Matching Familiar Figures Test Wisconsin Card Sorting Test Stroop kleur woordentest Vragenlijsten Conners Rating Scale Verkorte ouderversie: 62 items Leerkrachtversie: 39 items Child Behaviour Checklist Gedragsproblemen: 118 items Sociale competentie: 20 items

21 Teacher Report form Gedragsproblemen: 120 items Vragenlijst voor Gedragsproblemen bij kinderen (corrigeer in syllabus!!) 42 items over gedrags- en aandachtsmoeilijkheden Enige met Vlaamse normen

22 Onderzoek Vergeet, zo mogelijk, ook de observaties niet !!!

23 Interventie Medicatie Interventies gericht op het kind
Cognitieve interventies Bevorderen van sociale competentie Interventies met of door de leerkracht Overbrengen van kennis Algemene principes Gedragsveranderende technieken voor mediatoren De klassituatie

24 Medicatie Stimulantia vb.: Clonidine vb.:
Rilatine (methylfenidaat) Dexedrine (d-amfetamine) Clonidine vb.: Dixarit Tricyclische antidepressiva vb.: Tofranil (imipramine) Pertrofan (desimipramine)

25 Medicatie: beperkingen
Niet voor alle kinderen effectief (70 à 80 %) Korte termijn oplossing die ouders niets leert Bijwerkingen Negatieve houding tegenover chronisch gebruik Ook het kind leert niets

26 Kindgerichte interventies
Cognitieve interventies Uitleggen wat ADHD is Zelfcontrolestrategieën Zelfregistratie en zelfevaluatie Zelfinstructie Problemsolving

27 Zelfinstructie 5 stappen: Cognitieve modeling Overte, externe sturing
Uitwendige zelfsturing Vervaagde uitwendige zelfsturing Innerlijke spraak

28 Bevorderen van sociale competentie
Sociale probleemoplossing Probleemgevoeligheid Probleemdefiniëring of - localisering Genereren van alternatieven Argumentatie en keuze Consequentieel denken Middel-doel denken Uitvoering Verificatie of toetsing

29 Bevorderen van sociale competentie
Sociale vaardigheidstraining Initiatievaardigheden Conversatievaardigheden Woedecontrole

30 Interventies met en door de leerkracht
Overbrengen van kennis aan de leerkracht Biologisch bepaald Niet te “genezen” ontwikkelingstekort Impact op functioneren op school belang van interventie op school Algemene principes Regels en instructies Duidelijk en kort (individueel) Herhalen Positieve formulering

31 Interventies met en door de leerkracht
Leren structureren Opsplitsen in deeltaken Regelmatig bekrachtigen Transities Pauze tussen activiteiten Anticiperen op transities Bekrachtiging voor goed gedrag Consistente routine Preventieve strategieën Vb inlichten van leerkracht volgende leerjaar

32 Gedragsveranderende technieken
Positieve consequenties Positieve aandacht Variabele beloningen Token economy systemen Inbouwen van succes Negatieve consequenties Negeren Berispingen Respons kost

33 Gedragsveranderende technieken
Time-out Straf Overcorrectie Negatieve en positieve consequenties Negeren van ongewenst gedrag Belonen van gewenst gedrag

34 Klassituatie Dicht bij de leerkracht Afgescheiden van andere kinderen
Geregeld wisselen van plaatsen Schoolse activiteiten in de voormiddag Voldoende variatie Korte huiswerkopdrachten Bevorderen van actieve deelname aan groepslessen