Vertaling, cultuur en wetenschap

Presentatie over: "Vertaling, cultuur en wetenschap"— Transcript van de presentatie:

1 Vertaling, cultuur en wetenschap
Vertalen wordt volwassen. Vertalers en vertaalopvattingen in Nederland, “En de vertalingen zelf dan? De plaats van interne poëtica in een profiel.” Vertaling, cultuur en wetenschap 3 januari 2011

2 Gillaerts: Vertaalpoëtica
“min of meer samenhangend geheel van opvattingen over het vertalen en vertalingen” (p. 130) proces, product, functie interne vertaalpoëtica vertaalpraktijk externe vertaalpoëtica: uitspraken over vertalen

3 Gillaerts: Vertaalpoëtica
Caveat: “construct” van de onderzoeker Begrippenapparaat: dilemma: adequaat t.o. acceptabel Situering: snijpunt van vertaaltraditie, literaire conventie en socio-culturele context van ontvangende cultuur

4 Interne poëtica Kort voorbeeld ter introductie:
Pé Hawinkels: fragment Antigone

5 Poëtica Opposities: Toury: extratextuele  intratekstuele normen
reflectie  gedrag Dorleijn: tekstgericht  institutioneel Hermeneutiek  cultuursociologie

6 Poëtica Dorleijn: ‘bij nader inzien kan tekstanalyse een rol spelen in institutioneel onderzoek’ (p. 6) analyse van niet-literaire, literatuurbeschouwelijke teksten analyse van literaire teksten zelf

7 Poëtica Dorleijn: bij a gaat het om ‘de institutionele valenties van de elementen die in de teksten worden genoemd’ (p. 6) en gaat het om het ‘gedrag’, i.e. classificeren, andere hiërarchie aanbrengen, legitimeren en positioneren (p. 7) methode: discoursanalyse (opdracht 1 werkcolleges)

8 Interne poëtica Dorleijn: En dan bij b, de literaire teksten zelf:
‘het schrijven van een gedicht is in de kiem een positioneringsdaad’ (p. 11) ‘het gaat niet om de interpretatie van de tekst (…) maar om het gebruik van aspecten van de tekst tbv een onderzoeksvraag (niet ‘what does it mean’ maar ‘what has it meant’) (p. 16) tekstkenmerken als ‘positioneringsmiddel’ (p. 14) Vraag: Heeft een tekst alleen een strategische functie?

9 Interne poëtica Tekstvergelijking Twee principiële vragen:
DT  BT; DT  DT1, 2, … Twee principiële vragen: Waarom zou je het doen? Hoe kun je het het beste doen?

10 Interne poëtica Waarom?
Het gaat om wat iemand doet, niet om wat hij zegt dat hij doet. Gedrag draagt bij aan positionering, heeft een positioneel-strategische dimensie.

11 Interne poëtica Problemen
Focus: Vertaling als vorm van symbolische productie Vergroot subjectiviteit Vergelijking heeft eigen dynamiek Methodologie Relatie externe – interne poëtica ‘Doet ‘ie wel wat ‘ie zegt?’ – zinvol?

12 Interne poëtica Hoe? Tekstvergelijking als vertaalwetenschappelijke exercitie: Corpus Doel Begrippenapparaat Methode Relevantie

13 Interne poëtica Hoe? Tekstvergelijking als vertaalwetenschappelijke exercitie: Corpus Is in principe een gegeven. Uitgangspunt: keuze uit oeuvre Focus: hervertaling ‘omstreden’ vertaling ‘eigen’ auteur

14 Interne poëtica Hoe? Tekstvergelijking als vertaalwetenschappelijke exercitie: Mogelijk doel: Norm Strategie Interpretatie

15 Interne poëtica Hoe? Tekstvergelijking als vertaalwetenschappelijke exercitie: Begrippenapparaat Toury: adequaatheid  acceptabiliteit (brontekstgerichtheid  doeltekstgerichtheid) Holmes: exotiseren  naturaliseren Linguïstisch, intertekstueel, socio-cultureel Venuti: foreignization  domestication

16 Interne poëtica Hoe? Tekstvergelijking als vertaalwetenschappelijke exercitie: Methode Repertory  Distinctive feature

17 Interne poëtica Hoe? Tekstvergelijking als vertaalwetenschappelijke exercitie: Relevantie Uitgangspunt altijd: onderzoeksvraag (subvraag)