Bezwaar & beroep, geschikt voor Mediation?”

Presentatie over: "Bezwaar & beroep, geschikt voor Mediation?”"— Transcript van de presentatie:

1 Bezwaar & beroep, geschikt voor Mediation?”
14 oktober 2010

2 Gerard Hemmes Welkom Tussen droom en daad…

3 13.50 uur: Welkom Gerard Hemmes
Tussen droom en daad 14.00 uur: Jur Deckers Mediationvaardigheden bij bezwarencommissies 14.30 uur: Guus Bax Landelijke ontwikkelingen 15.00 uur: Pauze 15.30 uur: Arnaud de Kwaasteniet -Mediation bij bestuursrecht 16.00 uur: Daan Keur -Mediation in hoger beroep 16.30 uur: Discussie en afronding 17.00 uur: Napraten met drankje en hapje

4 Mediationvaardigheden bij
Jur Deckers Mediationvaardigheden bij bezwarencommissies

5 Mediation leidt tot minder kwesties, (ook ingeval van conflicten met de overheid)
mr. J.A.M. Deckers MDR, Leeuwarden, 14 oktober 2010

6 Kenmerken van de overheid
Machtsverschil, de ongelijksoortigheid van belangen De overheid maakt aanspraak op de regie Gebondenheid van de overheid aan wet- en regelgeving Sterke en snelle juridisering Frustratie bij de burger over anonieme en gevoelsarme conflictpartner Standpunten, compromissen en strategische communicatie als deel van de cultuur bij de overheid Verborgen gevoelens bij het overheidsorgaan

7 Macht en tegenmacht

8 Regie bij de overheid

9 Behoorlijkheid Geen vooringenomenheid Geen willekeur
Zorgvuldige voorbereiding Gelijke behandeling Kortom: Vertrouwenwekkend handelen

10 Juridisering Regels zijn regels
Juridisch vat bezwaarschriftencommissie Alternatieven voor juridisch traject

11 Frustratie bij burger Overheid juridiseert
Overheid stelt zich formeel op Overheid is anoniem Overheid is ongevoelig Overheid is monopolist

12 Cultuur bij de overheid
Politicus wordt bestuurder Wordt op standpunten afgerekend Te weinig oog voor (gemeenschappelijke) belangen Onbegrip bij burger

13 Communicatie Emoties bij burger, met grote persoonlijke belangen
Voor ambtenaren en bestuur staat ratio voorop en is de kwestie slechts een van de vele dossiers

14 Bezwaar en beroep Bezwaar en beroep is relatief duur;
Bezwaar ongegrond? frustratie bij burger (één pot nat) Uitspraak bestuursrechter? winnaar en verliezer; In het ongelijk gestelde burger blijft gefrustreerd

15 Alternatieven Pre-mediation Win-win (en soms win-win-win)
Toekomstgericht Vertrouwen

16 Alternatieven Mediation tijdens bezwaarschriftenprocedure
Schorsen procedure Ruimte voor mediation Mandaat Overige haken en ogen Wat levert het op?

17 Alternatieven Mediationtechnieken tijdens de hoorzitting Toonzetting
Doorvragen Heretiketteren Strategische vragen Reflectieve vragen

18 Feiten en cijfers Skarsterlân in 2009: 40 bezwaarschriften behandeld
op bijna 3800 beschikkingen slechts zo’n 1% tekent bezwaar aan en zet de procedure door bij de commissie

19 Feiten en cijfers Skarsterlân in 2009
Door pre-mediation 35 bezwaarschriften ingetrokken Aan bezwaar wordt tegemoet gekomen: 14 Uitleg besluit: 7 Nieuw besluit na aanvullende informatie: 10 Andere redenen: 4

20 Vragen?

21 Landelijke ontwikkelingen
Guus Bax Landelijke ontwikkelingen

22 bezwaar & beroep geschikt voor mediation?
“De toepassing van mediationvaardigheden vraagt om andere competenties binnen de overheid.” 

23 Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?
Amerika Mediation is in de USA op zijn retour Mediation ontwikkelt door en breidt uit Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

24 Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?
Europa EU mediation-richtlijn wordt in 2011 ingevoerd EU mediation-richtlijn blijft gespreksonderwerp Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

25 Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?
Nederland De regering wil dat gemeenten horizontaal gaan besturen in plaats van verticaal Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

26 Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?
Nederland Nederlandse code voor goed openbaar bestuur ingevoerd Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

27 Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?
Nederland De Algemene wet bestuursrecht wordt aangepast Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

28 Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?
Nederland Het regeerakkoord zegt: een kleine dienstverlenende overheid Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

29 Bezwaarschriften commissie
Bedoeld voor horen en heroverwegen om problemen op te lossen Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

30 Bezwaarschriften commissie
Rechtmatigheid? Belangenafweging? Probleemoplossen? Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

31 Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?
Bezwaarschrift de Andere Aanpak Bellen Keukentafelgesprek Informeel gesprek Informeel gesprek olv een derde Mediation (pool versus extern) Bezwaarschriftencommissie Altijd m.b.v. pool m.u.v. 1. escalatie, 2. politiek gevoelige geschillen, 3. complexe zaken en 4. grote financiële belangen. Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

32 Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?
Van besluit tot beschikking bij afwijzing persoonlijk: uitleggen wat het besluit is, hoe daartoe is gekomen en wat daarbij heeft meegewogen nagaan of betrokkene vindt dat alle relevante informatie is meegenomen Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

33 Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?
Van aanvraag tot besluit Actief luisteren en open vragen stellen Doorvragen en samenvatten Onderscheiden van inhoud, intentie en emotie Standpunten en belangen herkennen Hoor en wederhoor Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

34 Zo vroeg mogelijk beginnen!
Inzet mediationvaardigheden binnen de vakafdelingen Inzet mediationvaardigheden tussen besluit en beschikking Bezwaarschriften beperken en afdoening met “de Andere Aanpak” vergroten Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

35 Zo veel mogelijk zelf doen!
Gebruik maken van eigen medewerkers Inzet pool van NMI mediators in dienst van aangesloten gemeenten Inzet externe mediators beperken tot … Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

36 Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?
Begin ergens! De hele organisatie Een enkele afdeling Een cluster binnen een afdeling Een team van medewerkers Een enthousiaste medewerker Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

37 Beschikbare documenten
VNG: Mediation & mediationvaardigheden Ministerie van VROM: Aan tafel! Ministerie van BiZa: Beginselen van deugdelijk overheids- bestuur Een luisterend oor Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

38 Beschikbare documenten
De Rechtspraak: Rechters in gesprek met burger en bestuur Op maat beslecht WODC: Mediation Monitor Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

39 Prettig contact met de overheid
Practische handreiking voor het inzetten van mediationvaardigheden Eindrapportage pioniertraject mediationvaardigheden Telefoonkaart Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

40 Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?
De cijfers 70% van de bezwaarmakers kiest voor “de Andere Aanpak” daarvan is 60% tevreden/trekt bezwaar in >10% gaat in beroep variërend van 2% Belastingen-14% Bijstandsverlening Afhandelingstermijn loopt terug van 20 naar 5 weken bij “de Andere Aanpak” Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

41 Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?
Burgertevredenheid stijgt met 20% bij inzet van mediationvaardigheden /”de Andere Aanpak” Burgers hebben 23% tijdsbesparing bij inzet van mediationvaardigheden /”de Andere Aanpak” Overheidskosten bezwaarprocedures nemen met 27% af Ambtenarentevredenheid stijgt met 20% Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

42 Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?
conclusies Een informele aanpak werkt conflictoplossend Inzet van mediationvaardigheden loont Sleutel tot succes ligt bij de medewerker Invoering vraagt aanzienlijke inspanning van de organisatie Mediationvaardigheden kunnen op alle domeinen worden ingezet Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

43 Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?
Vragen? Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

44 Pauze

45 Mediation bij bestuursrecht
Arnaud de Kwaasteniet Mediation bij bestuursrecht

46 Sector bestuursrecht rechtbank Leeuwarden
Mediation 2010

47 Korte historie Vanaf 2005 stimuleringsbijdrage
Mediation in bestuursrecht bij rechtbanken komt verder tot ontwikkeling Rechters gaan naar verwijzingscursus Mediationfunctionarissen Centrale selectie mediators Goede resultaten op veel terreinen SB Leeuwarden blijft iets achter

48 De procedure / verwijzingen
Ter zitting Direct bij binnenkomst van het beroep In de voorfase na inhoudelijke beoordeling

49 2010 SB Leeuwarden Wel incidentele verwijzingen ter zitting
Start project voor WOZ zaken door hbo-er Via brieven in de voorfase Een derde doet mee Daarvan 75% succesvol Goed resultaat! Vervolg voorzichtig

50 ontwikkelingen Per 1/1/2011 vervallen kosteloosheid eerste twee en een half uur: afwachten Nieuwe werkwijze bij de sectoren bestuursrecht: differentiatie en finale geschilsbeslechting

51 Tot slot Mediationverwijzing blijft belangrijk gereedschap voor de bestuursrechter Uitspraak lost soms niets op. Positieve houding bestuursorganen belangrijk (kosten vergoeden?) Samenwerking (voorfase, geen verweerschrift nog nodig e.d.)

52 Echt tot slot Burger kan vanaf 1 oktober digitaal beroep instellen met DigiD via RS.nl. Mogelijk één noordelijke sector bestuursrecht in 2012. “Klanten/ketenpartners dag” op donderdag 18 november.

53 Mediation in hoger beroep
Daan Keur Mediation in hoger beroep

54 Rechtspraak en mediation
De weg naar effectieve rechtspraak 14/10/10 Gerechtshof Leeuwarden

55 Gerechtshof Leeuwarden
Hoe deden we het altijd? Focus op procesrecht en rechtsvraag De comparitie van partijen Schikken of stikken Rechtsgeding niet hetzelfde als conflict 14/10/10 Gerechtshof Leeuwarden

56 Bronnen van het conflict
Miscommunicatie Geen respect en erkenning Conflicterende ego’s Tijdgebrek en ongeduld Onzekerheid (geen greep op de situatie) En dus niet: verschillende rechtsopvattingen!!! 14/10/10 Gerechtshof Leeuwarden

57 Het rechterlijk tekort
Beoordeling op basis van standpunten Omvang geschil vaak groter Geen zicht op werkelijke belangen Communicatie en inzet: onbekend Dwang Oplossing rechtsgeschil dus niet adequaat 14/10/10 Gerechtshof Leeuwarden

58 De integrale benadering
Een duurzame oplossing Een algehele oplossing Regie bij partijen Commitment bij partijen Communicatie als randvoorwaarde 14/10/10 Gerechtshof Leeuwarden

59 Gerechtshof Leeuwarden
Rechtspraak op maat Beslissen, schikken of verwijzen naar mediation Het verwijzingsinstrument Hof Leeuwarden: 1 april 2007 14/10/10 Gerechtshof Leeuwarden

60 Landelijke resultaten
In 10 jaar ruim verwijzingen naar mediation; circa Schikkingspercentage 2009: 58% Belastingrecht en bestuursrecht koplopers: 84% resp. 69% (2009) Schriftelijke verwijzing succesvol 90% zou weer mediation doen 14/10/10 Gerechtshof Leeuwarden

61 Resultaten hof Leeuwarden
Zeer moeizame start Vanaf 2009 verbetering WOZ-zaken: succes of niet? Schriftelijke verwijzing Schikkingspercentage stijgt Rechterlijke schikkingen 14/10/10 Gerechtshof Leeuwarden

62 Gerechtshof Leeuwarden
Hoe nu verder? De grenzen van het hoger beroep Toekomst: Volgens De Rechtspraak (Agenda en Toekomstverkenning) Volgens het kabinet (?) ADR blijft hoog op de lijst 14/10/10 Gerechtshof Leeuwarden

63 Gerechtshof Leeuwarden
Hoe nu verder? Nieuwe ontwikkelingen: Thematisch werken door de rechtspraak Verdergaande scholing en training rechters (conflictdiagnose; mediatoropleiding, pilots) Nabijheid van rechtspraak en mediation Nieuwe wetgeving: het ouderschapsonderzoek Verplicht echtscheidingsplan? 14/10/10 Gerechtshof Leeuwarden

64 Gerechtshof Leeuwarden
“De Staalmeesters” van Rembrandt van Rijn; schilderij van 1662; de keurders van laken; kledij, houding, lichtval en positie (van onderaf). 14/10/10 Gerechtshof Leeuwarden

65 Gerechtshof Leeuwarden
Schilderij uit 1933 “La condition humaine” van Magritte; titel ontleend aan de roman van André Malraux, Man’s fate (ook uit 1933); binnen- en buitenkant, niets is wat het schijnt; de mens met al zijn deugden en tekortkomingen. 14/10/10 Gerechtshof Leeuwarden

66 Discussie en afronding

67 Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?
Is een gemeente verplicht tot mediation als de rechter dit voorstelt? Art. 3:2 Awb – zorgvuldigheidsbeginsel schrijft voor dat onder omstandigheden een rechtsplicht rust om een onderzoek te verrichten naar de mogelijkheid van een minnelijke oplossing. Het weigeren van mediation is in strijd met het behoorlijkheidsbeginsel dat de Nationale Ombudsman toetst. Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

68 Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?
“De Andere Aanpak” kan altijd, maar is zeker nodig bij langdurige relaties Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

69 Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?
“De Andere Aanpak” werkt conflictoplossend; juridisering draagt bij tot escalatie van conflict Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?

70 Napraten met hapje en drankje

71 Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?
Bedankt en succes! Bezwaar en beroep, geschikt voor mediation?