Diabetes Michiel Van Damme Blindenzorg – VeBeS

Presentatie over: "Diabetes Michiel Van Damme Blindenzorg – VeBeS"— Transcript van de presentatie:

1 Diabetes Michiel Van Damme Blindenzorg – VeBeS
Zaterdag 19 maart om 14 uur Muziekcentrum Track Conservatoriumplein 1 8500 Kortrijk

2 Vooroordelen Een beetje suiker Suiker eten ≠ diabetes

3 Cijfers Belgie Wereld Meer dan 700 000 In 2025 meer dan 1 miljoen
10% kans dat je tijdens je leven diabetes krijgt 1 op 2 (type 2 – tussen de 50 en de 74 jaar) weten het niet Wereld In miljoen In miljoen = een stijging van 72%

4 Diabetes: A Growing Global Crisis
189 million people in 2003 324 million projected for 2025 72% increase 81.8 156.1 91% 38.2 44.2 16% 25.0 39.7 59% 18.2 35.9 97% 13.6 26.9 98% 10.4 19.7 88% 1.1 1.7 59% Adapted from Zimmet P et al. Diabet Med. 2003;20:

5 Diabetesprevalentie 2007 > 20% 14% - 20% 10% - 14% 8% - 10% 6% - 8%
4% - 6% < 4%

6 Diabetesprevalentie 2025 > 20% 14% - 20% 10% - 14% 8% - 10% 6% - 8%
4% - 6% < 4%

7 Diabeteszorg een zorg met toekomst

8 Oorzaken van de toename
Veroudering van de bevolking Levensstijl.: obesitas stijgt, lichaamsbeweging daalt Overtollige kilo's zijn de belangrijkste oorzaak van type 2-diabetes. Vroegere diagnose De grens verlaagd naar 126 Hoe ontstaat diabetes type 2? Vroeger kregen vooral oude mensen diabetes type 2. Daarom sprak men wel van 'ouderdomssuiker'. Maar dat woord is helaas achterhaald, want diabetes type 2 komt tegenwoordig ook vaak bij jongere mensen voor. Zelfs bij kinderen. We kennen nog niet alle oorzaken voor diabetes type 2. Wel is duidelijk dat overgewicht en weinig beweging de kans op diabetes type 2 vergroot. Maar ook erfelijke aanleg. Diabetes type 2 heeft een lange aanloop waarin er ongemerkt al dingen misgaan in het lichaam. Soms duurt het jaren voordat het echt tot diabetes komt, of voordat de diagnose wordt gesteld. Vaak hebben mensen al jaren last van overgewicht, hoge bloeddruk en cholesterol. Of ze lopen al jaren rond met diabetes zonder dat ze het merken. Vaak komt diabetes toevallig aan het licht bij opname in het ziekenhuis voor een hartaanval. Eigen schuld, dikke bult? Gezond leven verkleint de kans op diabetes type 2. Is het je eigen schuld als je diabetes type 2 krijgt, omdat je gezonder had moeten leven? Nee, er zijn ook slanke mensen die altijd gezond leven en toch diabetes type 2 krijgen. En niet iedereen met overgewicht krijgt diabetes. Vergelijk het met autorijden. Door rood rijden vergroot de kans op een ongeluk. Maar het kan goed gaan. En ook als je je aan de verkeersregels houdt, heb je kans op een aanrijding.

9 Bron van veel ellende Diabetes 6de plaats doodsoorzaak nierfalen
levensverwachting < met 5 à10 jaar blindheid Diabetes hartfalen > 40% zenuwbeschadeging bij ±70% van de Ptn amputaties

10 L J Mits een goede kennis van de aandoening hoeft diabetes geen hinderpaal te zijn om normaal te leven en zelfs te komen tot topprestaties. Hier zie je Steve Redgrave, mulit-gouden medaille winnaar op de olympische spelen in het roeien. Bas van de Goor: topsporter én diabeticus – vollybalspeler Hoewel geen sporters, toch fijn om te weten. Ook Thomas Edison (uitvinder van de lamp), actrice Halle Berry, talkshow-host Larry King, jazz-muzikant Miles Davis, blues-zanger B.B. King, Elvis Presley en Winnie Mandela (vrouw-van) lieten zich niet weerhouden door diabetes. Supär Zetterberg Beroemde mensen met diabetes De twee gezichten

11 Fysiologie – hoe werkt de normale stofwisseling
Pathogenese – wat loopt er fout

12 Het menselijk lichaam bestaat uit miljoenen cellen, die allemaal bij elkaar zorgen dat we leven en bewegen. Die cellen hebben allerlei voedingsstoffen nodig om hun werk te kunnen doen. Die voedingsstoffen worden onttrokken aan het voedsel dat we eten en de lucht die we inademen. Ons lichaam heeft het vermogen om dat voedsel en die lucht automatisch te verwerken tot stoffen die de cellen nodig hebben. Die verwerking gaat dag en nacht door via een groot aantal ingewikkelde processen, die we stofwisseling noemen.

13 Voedsel q Stofwisseling Voedingsstoffen Naar de cellen

14 Nu is het onder andere de verwerking van koolhydraten die bij diabetici niet meer helemaal goed verloopt. Koolhydraten worden tijdens de spijsvertering omgezet in glucose, een soort suiker. Glucose dient als brandstof, die binnen de cellen in energie wordt omgezet. Glucose in de cellen is in zekere zin te vergelijken met benzine in een auto.

15 Glucose kan niet zo maar op eigen kracht de cellen binnenkomen
Glucose wordt, net als de andere (verwerkte) voedingsstoffen, door het bloed naar de cellen gebracht. De meeste stoffen kunnen zonder moeite binnendringen door de wand van de cellen waar ze nodig zijn. Maar glucose is een bijzonder geval.

16 Insuline wordt door de alvleesklier geproduceerd en in de bloedstroom gebracht. De insuline begeleidt daar als het ware de glucose en zorgt dus dat deze in de cellen wordt opgenomen. Als er geen insuline wordt geproduceerd of te weinig, dan kunnen de lichaamscellen geen glucose opnemen, of te weinig.

17

18 Pathogenese van diabetes
Hoe verloopt de normale stofwisseling KH worden na vertering omgezet in glucose of enkelvoudige suikers Glucose wordt opgenomen in de bloedbaan en vervoerd naar de cellen Glucose is de energieleverancier van onze cellen Insuline (hormoon gemaakt door de pancreas) vormt de sleutel om glucose te laten toetreden tot de cel

19

20 Classificatie van Diabetes Mellitus
Type 1 diabetes: Destructie van de insuline producerende betacellen Type 2 diabetes: Weerstandigheid aan insuline en/of falen van de betacel Andere vormen: Moleculaire defecten Zwangerschapsdiabetes Pancreasafwijkingen

21 Metabool syndroom (of insulineresistentiesyndroom of syndroom X
een gestoord bloedsuikergehalte, hoge bloeddruk, obesitas atherogene dyslipidemie (laag HDL cholesterol en hoog triglyceridengehalte) stoornissen in de bloedstolling (protrombotische toestand ) Metabool syndroom is gevaarlijk Het metabool syndroom is een chronische stofwisselingsstoornis ... Het metabool syndroom brengt een verhoogd risico op hart- en. vaatziekten met zich mee. Insulineresistentie maakt deel uit van het zgn. metabool syndroom. Insulineresistentie is meestal een van de eerste verschijnselen van het metabool syndroom. Na eten komt er normaalwijze een scherpe piek in de glucose- en vervolgens in de insulinespiegel van het bloed. Bij insulineresistentie stijgt de insulinespiegel maar langzaam. Een langzame reactie is een grote aanduiding voor diabetes mellitus. Voorafgaand aan de insulineresistentie is er vaak sprake van een verstoorde vetopslag. Voorkom metabool syndroom: geraak af van je buikvet ! De vetcellen dieper gelegen in de buik maken een grote rol in de stofwisseling. wanneer het teveel zijn dan zetten ze een proces in de gang dat nadelige effecten heeft op de bloeddruk, de insulineproductie, bloedsuikerspiegel, het cholesterol, de en de hormoonhuishouding. Ontregeling van deze zaken kan leiden tot hart- en vaatklachten en ouderdomsdiabetes. De combinatie van een dikke buik en enkele van deze symptomen wordt tegenwoordig ook wel aangeduid als ‘metabool syndroom’

22 In de definitie van de International Diabetes Federation (2005) is er sprake van metabool syndroom als aan volgende criteria is voldaan: buikomtrek (abdominale obesitas): >94 cm mannen, >80 cm vrouwen) plus tenminste twee van de volgende kenmerken: • verhoogd suikergehalte (nuchtere plasmaglycemie): >100 mg/dL (5,6 mmol/L) of eerdere diagnose van diabetes) • verstoorde vetzuurhuishouding (triglyceriden =150 mg/dL (1,7 mmol/L) of een behandeling hiervoor • HDL-cholesterol <40 mg/dL bij mannen, < 50 mg/dl bij vrouwen, of een behandeling hiervoor • bloeddruk > 130/85 mmHg of een behandeling van hypertensie

23 Symptomen diabetes type 2
Geleidelijk optreden van de ziekte Vaak obees Vaak asymptomatisch of minder uitgesproken symptomen Infecties Zelden ketosis Vaak reeds complicaties bij diagnose Meestal na de leeftijd; van 40 jaar

24 Diabetes: Hoe Screenen?
nuchtere glycemie op veneus bloedstaal (niet met glucosemeter) interpretatie : ° nuchtere glycemie  110 mg/dl = normaal  corrigeer risicofactoren, hertest na 3 j ° nuchtere glycemie mg/dl = gestoorde nuchtere glycemie  corrigeer risicofactoren, hertest na 1 j ° nuchtere glycemie  126 mg/dl = diabetes (als 2de x bevestigd)  behandeling

25 Behandelingsdoelen streven naar goede bloedglucose regulatie
verminderen overgewicht behandelen hypertensie behandelen dyslipidemie roken afraden lichaamsbeweging stimuleren tijdig chronische complicaties opsporen en behandelen

26 Behandelingspeilers voeding lichaamsbeweging
bloedsuikerverlagende medicatie correctie cardiovasculaire risicofactoren screening en vroegtijdige behandeling van complicaties preventie van acute complicaties educatie, stimuleren van zelfzorg en zelfregulatie

27 Hemoglobine A1c of HgA1c normaalwaarde 4-6 % uitstekend < 6 %
goed % aanvaardbaar % flauw % slecht % zeer slecht > 10 % We streven naar een HgA1c < 7%

28 bij vermindering van Hba1c met 1 %
overlijden van diabetes –21% myocardinfarct –14% microvasculair complicaties –37% perifere vasculaire complicaties – 43%

29 DCCT: Relationship of HbA1c to risk of microvascular complications
Retinopathy 15 Nephropathy 13 11 9 Neuropathy Relative Risk 7 5 Microalbuminuria 3 1 6 7 8 9 10 11 12 HbA1c (%)

30 Voeding DOEL: Bereiken an goede regulatie van diabetes
Preventie van complicaties Verkrijgen van een aanvaardbaar lichaamsgewicht of (BMI) 20-25: ideaal gewicht 25-30: overgewicht > 30: obesitas > 40: morbide obesitas DM type1:nadruk op evenwichtige verdeling van Kh DM type2: nadruk op vermageren Daar bovenop komt nog de energie die ze nodig heeft om actief te zijn. Wie weinig actief is heeft ± 1/3 deel van die basis energiebehoefte extra nodig. Wie matig actief is heeft 1/2 tot 2/3 extra nodig en wie heel erg actief is, meer dan 2/3 extra. Stel dat de vrouw van 60 kilo een kantoorbaan heeft, niet sport e.d. dan heeft ze ± = 1920 kcal per dag nodig. Zo’n overzichtje is wel leuk, maar het zijn maar gemiddelden, sommi­gen hebben meer nodig en anderen weer minder. Of u over langere tijd de juiste hoe­veelheid energie binnen hebt gekre­gen kunt u het best aflezen aan uw lichaamsgewicht. Is dat stabiel dan is de energieopname en het verbruik in evenwicht. Dat geldt alleen als u niet te veel glucose hebt uitge­plast, dus niet te vaak hoge bloed-glucosewaarden hebt gehad.

31 De actieve voedingsdriehoek

32 Effect van 10% gewichtsdaling
Overlijden:  > 20% Bloeddruk SBD  10 mm Hg DBD  20 mm Hg Glycemie nuchtere glycemie  50% Lipiden totale CH  10% LDL-CH  15% TG  30% HDL-CH  8%

33 Hot items in het voedingsadvies
Koolhydraten Vetten Voedingsvezels Zoetstoffen Alcohol Uit eten Voedingsadvies bij type 1 en type 2 Speciale voedingsmiddelen

34 Zoetstoffen die geen energie leveren
sacharine, cyclamaat, aspartaam, acesulfaam-K en sucralose. Van deze energievrije zoetstoffen zijn maar kleine hoeveelheden nodig. Ze zijn vele malen zoeter dan suiker en hebben geen invloed op het bloedsuikergehalte.

35 Hoe zoet ADI Handelsnaam Acesulfaam K 110 à 200 9mg
Hoe zoet ADI Handelsnaam Acesulfaam K 110 à 200 9mg Sunett of Sweet One E950. Aspartaam 200 40mg  Nutrasweet Canderel  E951.  Cyclamaat 30  7mg Nutrasweet    E952.  Sacharine 300 à 500 2.5 mg   sacharine  E954.  Sucralose 500 à 600  15mg  Splenda  E955.

36 De groep van de polyolen
Maltitol, isomaltitol, sorbitol, mannitol, lactitol en xylitol Deze suikervervangers zijn iets minder of ongeveer even zoet als suiker. Ze leveren ongeveer de helft van de energie en hebben weinig of geen invloed op het bloedsuikergehalte. Polyolen zijn, met uitzondering van sorbitol, niet te koop in de handel. Sorbitol

37 Tagatose Tagatose is een zoetmiddel verkregen uit lactose (= melksuiker). De zoetkracht is ongeveer even groot als suiker, maar het brengt minder dan de helft van de calorieën van suiker aan. De invloed op de bloedsuikerspiegel is verwaarloosbaar. 75g Tagatesse = 100g gewone suiker!

38 "Tagatesse" Damhert Tagatesse Dispenser 6g Damhert Tagatesse Pdr 500g
Newpharma prijs: 2,32 € Damhert Tagatesse Pdr 500g Newpharma prijs: 6,89 €

39 Fructose Fructose (= vruchtensuiker) en andere alternatieve suikers zoals moutstroop(=maltose), maïsstroop, cichoreistroop en honing zijn broertjes van gewone suiker. Ze leveren evenveel energie en zullen de bloedsuikerwaarden wel beïnvloeden. Ze worden nochtans veel gebruikt in producten met vermelding 'suikervrij' of 'geschikt voor mensen die het gebruik van gewone suiker willen of moeten vermijden'. Laat je dus niet beetnemen, lees steeds aandachtig de samenstelling op de verpakking!

40 Revogan - Prodia 1 afgestreken maatje (=18g) heeft een vergelijkende zoetkracht van +/- 180g suiker. de Prodia zoetstof is geschikt om mee te koken of te bakken tot 225°C en in te vriezen. Pot van 250g of doos met 20 zakken van 250g netto gewicht: 250g of 5000g

41 Stevia Stevia rebaudiana Bertoni is een meerjarige kruidachtige plant
Zaad zal beschikbaar zijn vanaf maart 2011 Stepa-extract - 15%-oplossing. 2 à 3 druppels/= ± 4g sucrose Stepa Zero - zoetstof - 1 afgestreken koffielepel (± 3,5 g) komt overeen met 35 g suiker - zakje van 200 g € Stevia sweet - Wit poeder x zoeter dan suiker Stepa dispenser - Dispenser met 300 tabletjes € STEPA-BIER – niet in Europa

42

43 Koolhydraatruilwaardenlijst
Brood en meelprodukten = 1 snede brood = 1 aardappel = 2 beschuiten Melk en melkprodukten  = 300 ml magere melk = 150 ml pudding = 200 ml magere yoghourt met fruit en aspartaam Groenten = 300 g asperges, brocolli,… = 70 g schorseneren,… Fruit = 200 g aardbeien, frambozen,… = 125 g abrikozen, pruimen,… = 65 g sharon

44 =

45 Lichaamsbeweging Goed voor hart en bloedvaten (gunstig effect op cholesterol, RR) Maakt het lichaam gevoeliger voor insuline Calorieverbruik stijgt Fitheid stijgt: spierkracht, flexibiliteit, gunstig psychisch effect Levenskwaliteit stijgt

46 Lichaamsbeweging Iedere dag 30 tal minuten
Effect blijft ± 48 uur aanhouden Haalbare zaken afspreken goed: flink doorstappen, fietsen, hometrainer Best in dagelijks leven inbouwen (te voet ipv wagen, trap ipv lift, tv beperken)

47 Sporten Eet per uur sportbeoefening 20 -30 gram koolhydraten extra
Gebruik deze extra koolhydraten voor / tijdens / na de sportbeoefening in de vorm van koolhydraatrijke produkten Neem altijd druivesuiker en / of andere koolhydraten mee tijdens het sporten Bij kortdurende inspanning zijn extra koolhydraten het meest effectief Bij een langdurende inspanning is een combinatie van insuline-aanpassing met extra koolhydraten het meest effectief.

48 Koolhydraatrijke verstrekkingen
1 glas vruchtensap (150 ml) 1 blikje Isostar (250 ml) 250 ml dorstlesser 250 ml energiedrank 1 plak ontbijtkoek 1 banaan 1 snee brood met honing 1 mars gram KH 15 18 10 100 12 25 38

49 Insuline Behandelen met insuline Tijdstip van inspuiten
Het toedienen van insuline Inspuitplaatsen en -technieken Rotatieplaatsen Verkeerde inspuittechniek? Insulinepomp Spuitangst

50

51 Soorten insuline analogen
Traagwerkend: Lantus (Aventis) Levimir (Novo Nordisk) Snelwerkend: Novorapid (Novo Nordisk) Humalog (Lilly) Apidra (Aventis) Gemengd : Novomix 30, 50 en 70 (Novo Nordisk) Humuline 25 en 50 (Lilly)

52

53 Inspuiten van insuline
Wie, wat, waar, wanneer, hoe,…?

54 Bloedsuikerverlagende medicatie
Biguaniden Thiazolidinediones of glitazones Sulfonylurea Gliniden Incretine mimetica en DPP-4 remmers

55

56 Vermijd sluipmoordenaars!
Diabetesregulatie is méér dan goede bloedglucosewaarden Roken niet 3 maar 9 x - Zyban® Champix® Verhoogde bloeddruk < 130/80, zelf meten, ACE inhibitoren (Capoten®, Zestril® ..) calciumantagonisten zoals Vasexten® Cholesterol en vet olijfolie, vis en...een glaasje wijn en en fibraten Overgewicht beperkt gewichtsverlies van 5-15%, Sibutramine (Reductil) Orlistat (Xenical), bariatrische chirurgie Roken Verhoogde RR Meiterane voeding Cholsterol en vet Sattines Fibraten - Lipanthyl Overgewicht

57 Doelstellingen HbA1c lager dan 6.5% Bloeddruk lager dan 130/80 mm Hg
Lipiden LDL cholesterol onder de 100 mg/dl HDL cholesterol hoger dan 40/50 (vrouwen) mg/dl triglyceriden lager dan 150 mg/dl Aspirine (bij mannen > 40j en vrouwen > 50j) BMI < 25 kg/m² ROOKSTOP !!!! LICHAAMSBEWEGING!!!! DIEET!!!!

58 Streefwaarden

59 Polyfarmacie O M A S voorbeeld van dagelijkse medicatie
Daonil Glucophage Zocor Fludex/ Burinex Zestril Amlor Asaflow Corvatard Redomex voorbeeld van dagelijkse medicatie van type 2 diabeet Amlor: calciumblokker waardoor bloedvatverwijding. Aangewezen bij behandeling van hoge bloeddruk en angor pectoris (spasmen). Neveneffecten: hoofdpijn, oedeem, duizeligheid, nausea (misselijkheid), braken, diarree. Zocor: krachtige cholesterol syntheseremmer waardoor een verlaging van hoofdzakelijk het totale cholesterol en LDL-cholesterol (slechte cholesterol) wordt bekomen. Tevens lichte daling van triglyceriden en lichte stijging van het HDL-cholesterol (goede cholesterol). Dus aangewezen bij de behandeling van hypercholesterolemie en ter voorkoming van een nieuw hartinfarct en beroerte. Neveneffecten: spierpijn, spierafbraak, leverfunctiestoornissen, nausea (misselijkheid), nierblokkade. Burinex: krachtige vochtafdrijver (plastablet) aangewezen bij behandeling van vochtopstapeling (longen, benen en buik) t.g.v. verminderde hartspierwerking. Neveneffecten: duizeligheid, stoornissen nierfunctie (verminderde urineproductie bij overdosis), stoornissen zout- en waterhuishouding, uitdroging, vermagering. Zestril: ACE-remmer waardoor bloedvatverwijding (bloeddrukverlaging), ontlasting hartspierfunctie (verbetert pompfunctie hartspier). Neveneffecten: prikkelhoest, zwelling gelaat/oogleden, verminderde urine-uitscheiding, stoornissen nierfunctie en duizeligheid. Aspirine/Asaflow: tegengaan bloedplaatjesklontering waardoor bloedverdunnend effect. Gegeven ter voorkoming van beroerte, hartinfarct, dood en stent-trombose (verstoppen stent). Neveneffecten: bloedingen (maag- en darmzweren, urinewegen), allergie, astma-opstoot. Corvaton en Corvatard zijn in Nederland niet geregistreerd. Het zijn inderdaad middelen tegen bepaalde hartaandoeningen. In België zijn ze wel te krijgen. Het maakt vaten (buiten het hart) wijder waardoor het hart minder arbeid hoeft te verrichten en de pijn bij angina pectoris dus afneemt en/of wegblijft Waar wordt Zestril® voor gebruikt? Zestril wordt gebruikt bij de behandeling van hoge bloeddruk (hypertensie), hartfalen, na een hartinfarct en bij complicaties van diabetes. Wat is Lyrica? Lyrica is een geneesmiddel dat speciaal is ontwikkeld voor de behandeling van perifere neuropathische pijn. Daarnaast kan Lyrica ook worden gebruikt als aanvullend middel bij de behandeling van epilepsie (vallende ziekte).

60 Zelfcontrole Urinecontrole Bloedcontrole (vingerprik)
Was steeds de handen met warm water en zeep, goed naspoelen. Droog uw handen af met een zuivere handdoek of met een papieren zakdoek. Niet ontsmetten met alcohol. Het weglaten van alcoholontsmetting geeft geen toename van huidinfecties. Maak steeds gebruik van een prikapparaatje met speciale priklancetjes. Prikplaats: vinger. De zijkant van de vinger is het minst pijngevoelig, de normale tastgevoeligheid van de vingertoppen wordt hierdoor niet gestoord. Men stuwt de vinger tot men een druppel bekomt. Breng de ronde top van de teststrook in de bloeddruppel (afhankelijk van toestel). Deze zuigt bloed op tot een piepsignaal aangeeft dat er voldoende bloed aanwezig is. Gebruik de teststrips slechts 1 maal en houd de bloedsuikermeter proper.

61 Hypoglycemie Symptomen Zweten,beven Hongergevoel Onrust, Verward
Tachycardie Hallucinatie Wartaal Agressie Bewusteloos Verlammings-tekenen type CVA Coma

62 Behandeling acute complicaties
Hypoglycemie Zelfcontrole Bewust : Snelwerkende suiker Traagwerkende suiker Sub-comateus: Niet drinken Inject. Glucagon SC Na 10-15m niet bewust : 100 opbellen Hyperglycemie Zelfcontrole Lichte vorm: Bijspuiten Ernstige vorm: Vocht toedienen Normalisatie PH Correctie van ionenstroom Insuline toedienen Uitlokkende factoren beh.

63 Hyperglycemie Symptomen Braken Anorexie Moeheid Buikpijn Nausea
Polydipsie Polyurie Lage RR Tachycardie Duizeligheid Kussmaul-ademhaling Aceton Coma

64 Diabetesconventie WAT VOORWAARDEN
revalidatieovereenkomst tussen een ziekenhuis en R.I.Z.I.V. om een tegemoetkoming te geven in de kosten ter zelfcontrole VOORWAARDEN insulinedependent met 2 of meerdere injecties per dag of insulinepomp zwangerschapsdiabetici ptn na pancreas- of betaceltransplantatie de goedkeuring geldt voor 1 jaar en dient elk jaar vernieuwd te worden door de geneesheer endocrinoloog met in bijlage een behandelingsplan voor deze patiënt.

65 Zorgtraject Diabetes: grote lijnen
huisarts (coördinatie) – diabetoloog (coaching) – patiënt bereid tot samenwerking bereid tot deelname aan kwaliteitsbevordering: automatische extractie uit huisarts-EMD (A1c, BDsyst, LDL, BMI) vergoeding van educatie en zelfcontrolemateriaal in 1ste lijn diabetescentrum : jaarlijkse consultatie coaching van 1ste lijn door 2de lijnsteam beperking attesten, recht op prestaties van diabetespas financieel: patiënt geen remgelden huisarts forfait 80 €/j diabetoloog forfait 80 €/j

66 Diabetische voetkliniek
Multidisciplinaire consultatie Orthopedie, vaatchirurgie, endocrinologie, podologe en schoenmaker Diabetische voetconventie Preventief en curatief Iedere donderdag vaaaf 13 uur Vooraf mogelijkheid tot podologische verzorging

67

68 Waarover we het niet hadden
Psycghosociale complicatie – de balans Hoe lifestyle veranderingen aanpakken Chronische complicaties Seksuele dysfuncties Rijbewijs en verzekeringen Noodzaak van goede mondhygiene ….. Hypo unawearness Depressie ………

69 Wat hebben we vandaag geleerd
Booodschap 1: Bepaling van HbA1c is waardevol Boodschap 2: Polyfarmacie is meestal nodig om alle behandelingsdoelen te bereiken Boodschap 3: Ieder inspuitmoment heeft z'n inspuitlijn Boodschap 4: Diabetes is een ingewikkelde ziekte die je met een team aanpakt en waarvan de patiënt de belangrijkste actor is

70 Vragen stellen of

71 Perentaart 4 eieren 2 eiwitten
1 maatje (=14 gram) energievrije bakbestendige zoetstof (type prodia) 60 gram zelfrijzende bloem 40 gram amandelpoeder 20 gram vloeibare bak - en braadvet 2 peren 2 eetlepels gegrilde amandelen

72 Perentaart Klop de eigeren en de eiwitten met de zoetstof
Meng er geleidelijk de gezeefde bloem, het amandelpoeder en de gesmolten vetstof door. Schil de peren en snijdt ze in halve maantjes Bekleed een taartvorm met bakpapier Breng het deeg in de taartvorm en duw er de peerstukjes in, maar houd er enkele voor de versiering bovenop. Bak gedurende ongeveer 45 minuten in een voorverwarmde oven op 180 °C. Strooi er de amandelen over.

73 Perentaart 1 portie 1/6 KCAL: 190 KJ: 798 KH: 12,5 G
Wat betekent dit voor iemand die om ± 16 u taart wil eten met perorale medicatie met een 2 spuitenschema met een 4 spuitenschema

74 Perentaart met amndelen
Ingrediënten voor 12 stukken (taartvorm van +/- 24 cm): (per portie ca 170 kcal)   gr    volkorenbloem -  27  gr  zoetstof (poeder) - 100  gr boter/margarine -  4      rijpe peren (ca 650 gr) - 1-2    tl citroensap -  50    gr abrikozenconfituur (suikervrij) -  30    gr amandelschilfers Kneed 150 gr volkorenbloem, 24 gr zoetstof, 100 gr boter of          margarine  in stukjes en 6 à 8 el koud water tot een glad deeg. Zet het deeg ca 30 minuten afgedekt koud weg. Vet de bodem van een taartvorm of springvorm in met boter. Schil de  peren en verwijder het klokhuis. Snij de peren in plakjes en besprenkel deze met het citroensap. Strooi wat bloem over het werkvak en rol hierop het rond uit (ca. 28 cm). Leg het deeg in de vorm en druk de rand aan. Prik met een vork enkele gaatjes in het deeg. Leg de peren op het deeg. Bak de taart ca 30 minuten in een voorverwarmde oven = (elektrisch: 200° - hete lucht: 175°  - gas: stand 3). Hak de amandelen  klein. Bestrijk de taart met de suikervrije  abrikozenconfituur en strooi de amandelen erover. Bak de taart nog 10 minuten verder en laat ze helemaal afkoelen. Strooi tot slot de resterende 3 gr zoetstof over de taart. Smakelijk! Variatietip: deze taart kan ook bereid worden voor niet-diabeten met 50 gr gewone suiker in plaats van zoetstof. Glaceer de taart met "gewone abrikozenconfituur en bestrooi ze met poedersuiker. Dit recept komt uit: koken en genieten (speciaal voor diabetici)