Obesitas Myron Caasenbrood, August Coenders, Jitse Ickenroth, Aaron Saam anwmaja.wordpress.com.

Presentatie over: "Obesitas Myron Caasenbrood, August Coenders, Jitse Ickenroth, Aaron Saam anwmaja.wordpress.com."— Transcript van de presentatie:

1 Obesitas Myron Caasenbrood, August Coenders, Jitse Ickenroth, Aaron Saam anwmaja.wordpress.com

2 Probleemstelling Veel mensen in de wereld zijn te dik of worden steeds dikker. Uit onderzoek van het CBS is namelijk gebleken dat het aantal mensen met overgewicht in 30 jaar sterk is toegenomen. Dit valt erg op aangezien het ervoor niet een erg groot probleem was.

3 Onderzoeksvraag Hoe komt het dat het aantal mensen die lijden aan obesitas zo groot is? Groep Myron Caasenbrood, August Coenders, Jitse Ickenroth, Aaron Saam Thema Leven Hoofdvraag Hoe komt het dat het aantal mensen lijden aan obesitas zo groot is? Deelvraag 1 Is obesitas eerder een epidemie of een ziekte? Deelvraag 2 Wat is de relatie tussen het Metabool Syndroom en obesitas?

4 1 Oorzaken van obesitas In juni 2012 deed het CBS onderzoek naar het aantal mensen met overgewicht. Er is gebleken dat het aantal mensen met overgewicht in 30 jaar sterk is toegenomen. De toename is vooral groot bij volwassenen en bij mannen van 40 jaar of ouder is dat aantal zelfs verdubbeld. Ook tonen de statistieken dat het aantal kinderen met overgewicht sinds de jaren ‘80 al met 4% is toegenomen en dat de meeste mensen obesitas krijgen als ze zo’n 18 jaar zijn.

5 2 Oorzaken van obesitas In een groot deel van de Europese Lidstaten is het aantal mensen met overgewicht in de afgelopen 20 jaar verdubbeld. De meeste mensen met overgewicht eten te veel in verhouding tot hun bewegingspatroon. Al zijn er ook ‘uitzonderingen’: Genetisch blijken mensen namelijk te verschillen voor het gevoel van ‘vol zitten’. Het is daardoor makkelijker meer te eten dan je lief is. Onderzoeker Andrew Gewirtz heeft aan kunnen tonen met behulp van experimenten onder muizen dat bacteriën ook kunnen zorgen voor een grotere eetlust. Diezelfde bacteriën zouden er tegelijkertijd voor zorgen dat er meer calorieën uit dezelfde hoeveelheid voedsel worden gehaald. De moeder blijkt ook een opvallende rol te hebben op het kind. Uit onderzoek met muizen is gebleken dat een ongeboren kind voor de geboorte ‘epigenetische’ boodschappen krijgt van de moeder. Deze zouden de genen niet veranderen, maar wel hun functioneren. Hierdoor kunnen ze het lichaam aansturen sneller dik te worden. Vrienden en cultuur kunnen ook aanzetten tot dikte. De levensstijl van vrienden blijkt een impact te hebben op de eigen levensstijl. Te weinig bewegen is ook een belangrijke factor. Vroeger bewogen we meer dan nu, waardoor we nu meer energie omzetten tot vet. Fastfood met overmaat aan suiker, vet en/of zout zorgt voor opwinding in het brein en kan verslavend worden.

6 3 Oorzaken van obesitas Vrouwen komen sneller aan dan mannen en mannen verbranden hun vet sneller dan vrouwen. Een traag werkende schildklier kan er voor zorgen dat het vet te langzaam wordt verbrand, en het persoon hierdoor fors aan kan komen. De oorzaak kan ook in de hersenen zitten. Bepaalde aandoeningen aan de hypothalamus/hypofyse kunnen ertoe leiden dat de drang om te eten niet weg gaat, waardoor het makkelijker is te veel binnen te krijgen. Erfelijke vetziekten als de ziekte van Cushing kunnen ook een belangrijke oorzaak zijn, maar ze zijn vrij zeldzaam. Als de vochtbalans in het lichaam verstoord is, wordt er meer vocht dan gebruikelijk vastgehouden, en komt het persoon ook aardig aan qua gewicht. Verder kan een bepaald type diabetes ook leiden tot gewichtstoename. De behandeling met insuline kan hierbij aan meedragen. Ten slot kan het metabolisch syndroom een aardige oorzaak zijn. Bij het metabolisch syndroom wordt er een te veel aan glucose eerder omgezet in vet.

7 4 Oorzaken van obesitas Dikkerds lopen meer risico dikker te worden als ze kampen met omstandigheden als een laag opleidingsniveau, dikke ouders en een vleesrijk dieet. Op slanke mensen hebben al deze gevaren veel minder vat.

8 5 Oorzaken van obesitas Nederlandse en Duitse onderzoekers komen op 22 mei in Current Biology tot de conclusie dat social jetlag een oorzaak kan zijn van obesitas. Mensen met een social jetlag hebben een chronisch slaapgebrek en zijn geneigd meer dan gemiddeld koffie en alcohol te drinken, en te roken, wat voor een verhoging zorgt in het BMI, volgens een grootschalige epidemiologische studie.

9 Obesitas, epidemie of ziekte?
6 Obesitas, epidemie of ziekte? Uit onderzoek van Femke Rutters blijkt dat pubers die minder slapen dan hun leeftijdsgenoten hebben eerder overgewicht dat de kinderen die wel genoeg slapen. En pubers die te weinig slapen en ook nog dikke ouders hebben, hebben een nog groter risico dan andere pubers. Het slaaptekort zorgt voor een verstoring in de balans van de hormonen Leptine en Ghreline. Deze hormonen regelen het hongergevoel. Wie minder slaapt, heeft dan ook meer behoefte aan tussendoortjes overdag. De kans om dik te worden neemt steeds meer toe bij een groter chronisch slaapgebrek.

10 Obesitas, epidemie of ziekte?
7 Obesitas, epidemie of ziekte? Een kwart van de wereldbevolking doet het normaal, wat eten betreft. De wereld lijdt momenteel onder een obesitasepidemie. Een kwart van de wereld lijdt honger, terwijl de helft van de wereldbevolking veel te veel eet. Het andere kwart doet het dus vrij normaal. Sommige mensen zijn al over gestapt op bier en brood. Dit is beter voor het milieu en WNF hoopt zo minder water te hoeven gebruiken. Met een glas bier en een boterham ben je met 115 liter water al goed bezig. Dit heet de watervoetafdruk. De koeien zijn de oplossing, want voor koeienvlees heb je per jaar liter water nodig. Dit is veel, maar we proberen toch onze polders droog te houden.

11 Obesitas, epidemie of ziekte?
8 Obesitas, epidemie of ziekte? Een op de 6 kinderen heeft overgewicht. Er zijn ongeveer kinderen die aan morbide obesitas leiden. In Amerika is dat ongeveer de helft van de bevolking. Sinds de jaren vijftig hoeven we in Nederland geen honger meer te lijden. Daar komt bij dat het voedsel ongezonder werd en dat we vanaf de jaren zeventig steeds minder zijn gaan bewegen. Lijven die eerst goed tegen honger konden, worden nu volgestopt zonder dat daar het lichamelijk harde werken tegenover staat. En met een paar calorieën per dag meer zorgt al voor zo'n vijf tot tien kilo meer lichaamsgewicht, zeker met aanleg ervoor. En zo ontstaat een epidemie. De psychosociale gevolgen worden bijna altijd als eerste zichtbaar, ook al is daar in de maatschappij minder aandacht voor. Kinderen met obesitas worden bijna zonder uitzondering gepest, omdat ze anders zijn dan andere kinderen. Hierdoor worden de kinderen erg onzeker en ze verschuilen zich dan ook op hun kamers, met alle gevolgen van dien. Hart- en vaatziekten zijn het grootste probleem/risico voor mensen met obesitas. De zogenaamde ziekte 'ouderdomssuiker' is een groot risico voor mensen met obesitas. Het maakt in een aantal jaar je vaten kapot. En mensen krijgen steeds vaker last aan de gewrichten omdat deze overbelast worden. Wat kan er aan obesitas gedaan worden? In ieder geval is voorkomen beter dan genezen. Ouders moeten het goede voorbeeld geven en we moeten er in de maatschappij minder over oordelen.

12 Obesitas, epidemie of ziekte?
9 Obesitas, epidemie of ziekte? Artsen weten eigenlijk niet helemaal zeker of obesitas een ziekte is. Er zijn wel enkele argumenten over dat obesitas een ziekte is, het heeft bijvoorbeeld karakteristieke eigenschappen die andere ziektes niet hebben. De belangrijkste reden is dat je veel overtollig vetweefsel in je lichaam hebt waardoor je organen harder moeten werken. In deze zin is obesitas een ziekte omdat het wordt gezien als een misvorming van het vetweefsel. En als iets in je lichaam iets misvormt, wordt dit een ziekte genoemd. Maar niet iedereen is het hiermee eens. Zo zeggen sommige artsen dat als je overtollig vetweefsel hebt, je alleen maar de risico’s op de ziektes verhoogt, maar je ze niet per se hoeft te krijgen. Het is niet als bij roken, je verhoogt de risico’s, maar of je de ziektes krijgt, is nog maar de vraag. Dit hangt ook van verschillende andere factoren af. De bewering dat obesitas een ziekte is dus niet erg sterk. Er zijn voordelen en nadelen om aan te nemen dat obesitas een ziekte is. Een voorbeeld is: Zorgverzekeraars gaan wellicht sneller over tot het betalen van behandelingen en diëten als obesitas een ziekte is waar je niets aan kan doen. Een nadeel is bijvoorbeeld: het klinkt ‘paniekerig’. Is obesitas dan wel een epidemie? Je spreekt in de medische wetenschap al snel over een epidemie: elke ziekte die in een aantal toeneemt, is er een. Maar bij een epidemie denken we eerder aan een grote plaag die zich als een inktvlek over de Westerse landen verspreidt, is obesitas dan zo’n plaag? In Nederland valt dit mee. En redenen om bang te worden, zijn er niet.

13 Obesitas, epidemie of ziekte?
10 Obesitas, epidemie of ziekte? Obesitasepidemie in de VS kost per jaar 150 miljard dollar. Overgewicht zorgt voor chronische aandoeningen, die kunnen leiden tot sterfte. Er zijn een aantal oorzaken van de obesitasepidemie in VS. Ten eerste worden Amerikanen omgeven door ongezond eten. Ten tweede bevat hun directe omgeving weinig mogelijkheden om te bewegen (geen trottoirs of fietspaden). Ten derde bevat de voedselindustrie een rol bij het veroorzaken van overgewicht. Ten vierde wordt er veel gespendeerd aan voedselreclames. En ten vijfde zijn er maatregelen om voedsel en drank niet in te perken. Mede door deze oorzaken heeft 35,7 % van de Amerikaanse bevolking obesitas.

14 11 Metabool syndroom Bij mensen met hart- en vaatziekten komt het Metabool syndroom voor bij 50% van de personen. En men verwacht dat dit aantal de komende jaren zal toenemen. Personen met het Metabool syndroom hebben een 3 tot 4 keer vergrote kans op diabetes en een 2 tot 3 keer zo grote kans op het ontstaan van hart- en vaatziekten. Bij mensen met het Metabool syndroom is de normale werking van insuline verstoord en zorgt ervoor dat de risicofactoren van het Metabool syndroom ontstaan. Overgewicht en inactiviteit zijn vaak de oorzaken van het Metabool syndroom. Insulineresistentie kan ook ontstaan door de toename van vet. Vetweefsel is een opslag voor vrije vetzuren, deze komen ook weer vrij in perioden van vasten. Met name door intra abdominaal vet worden de vetzuren afgegeven aan de lever. Deze beïnvloeden zo de regeling van insuline in de lever op een negatieve manier. Overgewicht, ongezonde voedingsgewoonten en niet genoeg bewegen zijn belangrijke oorzaken van het Metabool syndroom. Door gezonder te gaan eten en meer te gaan bewegen beïnvloeden ze hun levensstijl positief en verminderen de risico’s.

15 12 Metabool syndroom Het drinken van light frisdranken vergroot je kans op het metabool syndroom. Een westers dieet met veel vetten, rood vlees etc. met 18 procent. Het eten van gezond voedsel vermindert het risico niet, hebben Amerikaanse onderzoekers ontdekt. Mensen die meer gefrituurd voedsel eten dan mensen die dat niet doen, hebben 25 procent meer kans. En mensen die elke dag een blikje light frisdrank drinken, hun kans op het syndroom vergroten met 34 procent. Het metabool is een combinatie van 4 aandoeningen: een hoge bloeddruk, verhoogd cholesterol en bloedsuikerwaardes en obesitas. Deze gevolgen vergroten weer de kansen op hart- en vaatziekten en suikerziekte.

16 13 Metabool syndroom Het regelmatig eten van friet, hamburgers en andere vette hap verhoogt de kans op ontwikkeling van het Metabool Syndroom. Dit leidt tot een hoge bloeddruk, een verhoogd bloedsuikerspiegel, een verhoogd cholesterol, overgewicht en een verhoogde eiwitafscheiding van de urine. Deze klachten kunnen leiden tot hart en vaatziekten. Doordat veel mensen denken dat fastfood niet zoveel kwaad kan, is uit een onderzoek is gebleken dat maar liefst 18% van de mensen met een westers dieet risico loopt op Metabool Syndroom.

17 14 Metabool syndroom Mensen met het Metabool Syndroom hebben meestal te veel buikvet, een hoge bloeddruk, en een te hoge bloedsuikerspiegel. Daarnaast hebben ze vaak in hun bloed te veel vetstoffen en te weinig goed cholesterol. Ook hebben Canadese onderzoekers onderzoek gedaan of Metabool Syndroom de kans verhoogt op hart-en vaatziekten. Dit zijn de gegevens van het onderzoek: mensen met een Metabool Syndroom hebben een twee keer grotere kans op hart-en vaatziekten. De kans op een hartinfart en beroerte is ruim twee keer zo groot. Mensen met een Metabool Syndroom hebben ook een anderhalf keer zo grote kans om te overlijden. Mensen met Metabool Syndroom zonder diabetes type 2 hebben anderhalf keer zo grote kans op hart-en vaatziekten. Mensen met diabetes type 2 hebben zo'n twee tot vier keer meer kans op hart- en vaatziekten en overlijden dan mensen zonder diabetes. Vrouwen met Metabool Syndroom hebben een grotere kans op hart-en vaatziekten dan mannen met Metabool Syndroom. Onderzoekers weten nog niet precies hoe dat komt en zij weten niet of verschillende onderdelen van Metabool Syndroom elkaar versterken en op die manier de kans op hart-en vaatziekten nog verder vehogen. Toekomstig onderzoek moet hier antwoord op geven.

18 15 Jaap Seidell Jaap Seidell kan zich sinds 1 januari 2013 een universiteitshoogleraar Voeding en Gezondheid aan de Vrije Universiteit Amsterdam noemen. Hij specialiseert zich in obesitas en overgewicht, specifieker gezegd: ‘de effectiviteit van maatregelen en interventies die kunnen leiden tot betere preventie en zorg bij overgewicht en obesitas’. Onderzoekservaring Dhr. Seidell is, naast een universiteitshoogleraar, ook wetenschappelijk directeur van het Onderzoekscentrum Preventie Overgewicht Zwolle, voorzitter van het Partnerschap Overgewicht Nederland en directeur van het Instituut voor Gezondheidswetenschappen aan de VU. Het enige boek die hij tot nu toe heeft geschreven luidt ‘Tegenwicht – feiten en fabels over overgewicht’. Hij heeft dit samen met Jutka Halberstadt geschreven. Het boek is in 2011 uitgegeven. Keuze voor obesitas In 1981 werd Seidell als student gegrepen door het onderwerp door een bijeenkomst met mensen die extreem aan obesitas leden, zegt hij in zijn boek Tegenwicht. Hij besefte dat er niets voor deze mensen gedaan kon worden. Later werd hij KNAW-onderzoeker en afdelingshoofd epidemiologie. In 1999 greep hij de kans om aan de VU de opleiding gezondheidswetenschappen vorm te geven. Universiteitshoogleraar Voeding en Gezondheid Vrije Universiteit Amsterdam

19 Bronnenboom Oorzaken van obesitas Obesitas, epidemie of ziekte?
1 15 Oorzaken van obesitas 2 3 Obesitas, epidemie of ziekte? Metabool syndroom 7 4 5 11 Wetenschapper 8 6 12 9 13 10 14

20 Bronvermelding Voor de PGO-leidraden hebben we de volgende bronnen gebruikt: PGO Schrijver Artikel 1 CBS (2012) Steeds meer overgewicht Geraadpleegd in maart 2013, 2 Kraaijvanger, C. (2010) Waarom worden we zo dik? Zeven goede redenen! Geraadpleegd in januari 2013,  3 Kisses (2009) Dik worden, overgewicht, obesitas door medische oorzaak Geraadpleegd in februari 2013, 4 Anoniem (2011) Dik zijn maakt dik Geraadpleegd in februari 2013, Bionieuws editie 20 5 Anoniem (2012) Dik door chronisch slaapgebrek Geraadpleegd in februari 2013, Bionieuws editie 9 6 Wensink, J. W. (2009) Overgewicht bij pubers door slaaptekort Geraadpleegd in maart 2013, 7 Oever, L van den (2012) Bier en brood Geraadpleegd in januari 2013, Bionieuws 8 Huibers, J. (2011) Genetische aanleg zorgt voor obesitasepidemie Geraadpleegd in maart 2013,

21 Bronvermelding Voor de PGO-leidraden hebben we de volgende bronnen gebruikt: PGO Schrijver Artikel 9 Broeke, A. ten (2010) Obesitas, de epidemie en de ziekte Geraadpleegd in januari 2013, 10 Anoniem (2012) De oorzaak van de obesitasepidemie in de VS Geraadpleegd in februari 2013, 11 UMC Utrecht (2010) Metabool Syndroom Geraadpleegd in maart 2013, 12 Gezondheidsnet.nl (2008) Metabool syndroom door light frisdrank Geraadpleegd in maart 2013, 13 Circulation (2008) De gevaren van fastfood en metabool syndroom Geraadpleegd in februari 2013, 14 Journal of the American College of Cardiology (2010) Mensen met ‘Metabool Syndroom’ hebben twee keer grotere kans op hart- en vaatziekten, 15 Lindhout, R. Weg met de achterbuurt Geraadpleegd in maart 2013, Köhler, W. (2000) Langzaam met lijnen Geraadpleegd in maart 2013,

22 Bronvermelding Voor de PGO-leidraden hebben we de volgende bronnen gebruikt: PGO Schrijver Artikel 15 windesheim.nl Jaap Seidell; Wetenschappelijk directeur Onderzoekscentrum Preventie Overgewicht Zwolle (OPOZ) Geraadpleegd in maart 2013