Weetjes en verhalen over paddenstoelen

Presentatie over: "Weetjes en verhalen over paddenstoelen"— Transcript van de presentatie:

1 Weetjes en verhalen over paddenstoelen
Weetjes en verhalen over paddenstoelen Hans Vermeulen & Wim Veraghtert Natuurpunt Educatie Graatakker 11 2300 Turnhout

2 Inhoud Koraal- en stekelzwammen Leemhoeden Overzicht Buikzwammen
Inhoud Koraal- en stekelzwammen Leemhoeden Morieljes Parasolzwammen Ridderzwammen Schimmels Taailingen Taaiplaten & oesterzwammen Trechterzwammen Trilzwammen Zwavelkoppen Overzicht Buikzwammen Cantharellen Champignons Gaatjes- en korstzwammen Honing- en bundelzwammen Inktzwammen Kaalkopjes, stropharia’s en vlekplaten Kernzwammen Kluifzwammen

3 Buikzwammen Sterk geëvolueerde soorten 1 gemeenschappelijke voorouder?
Buikzwammen Sterk geëvolueerde soorten 1 gemeenschappelijke voorouder? Uitwerpselen

4 Gele aardappelbovist Vervalste truffels?

5 Grote stinkzwam Phallus impudicus Victoriaans Engeland
Grote stinkzwam Phallus impudicus Victoriaans Engeland Duivelsei, Satan’s member, Trolläg, Hexenei, … Adriaan de Jong

6 Grote stinkzwam

7 Inktviszwam Nieuwkomer Invasieve exoot?

8 Traliestinkzwam Zuidelijke soort ‘rode traliezwam’ Columna 1559
Traliestinkzwam Zuidelijke soort ‘rode traliezwam’ Columna 1559 Kankerverwekkend?

9 Reuzenbovist Witte voetbal Imkers Bloedstelpend

10 Stuifzwammen Irriterend sporenpoeder

11 Verfstuifzwam Mijnterrils Inwendige zakjes Bruine kleur zijde

12 Cantharellen Populaire consumptiepadden-stoelen <cantharos
Cantharellen Populaire consumptiepadden-stoelen <cantharos Bauhin (ca. 1600): chanterelle Cesalpino: gallinacei

13 Hanenkam Plaatjeszwam? Valse hanenkam Achteruitgang

14 Hanenkam

15 Valse hanenkam

16 Hoorn-van-overvloed Trompette de la mort Status Vlaanderen?

17 Champignons ‘akkerling’ Agaricus Agaria of Agarus?

18 Gekweekte champignon De Tournefort 1707 Van Sterbeeck 1675 Dioscorides
Gekweekte champignon De Tournefort 1707 Van Sterbeeck 1675 Dioscorides Champignons de Paris

19 Karbolchampignon Herkenning Eetbaar?

20 Straatchampignon Hard hoedvlees

21 Weidechampignon Voorouder gekweekte? Achteruitgang

22 Gaatjes- en korstzwammen
Gaatjes- en korstzwammen Aphyllophorales Celgroei vs. celstrekking Veldherkenning Papierproductie

23 Berkenzwam Ötzi Messen wetten Antibiotische stoffen

24 Biefstukzwam Smakelijk? Fistulinaceae Wondparasiet ‘donkere eik’
Biefstukzwam Smakelijk? Fistulinaceae Wondparasiet ‘donkere eik’

25 Biefstukzwam

26 Dennenvoetzwam 5 kleurstoffen

27 Echte tonderzwam Vuur maken Tonder of tondel Léveillé: bloedstelpend
Echte tonderzwam Vuur maken Tonder of tondel Léveillé: bloedstelpend

28 Eikhaas Medicinale zwam ‘Maitake’ Betaglucan (1980)

29 Eikhaas

30 Gesteelde lakzwam ‘Lingzhi’ en ‘Reishi’ Chitine/water

31 Huiszwam Geduchte bruinrotter 3 types mycelium
Huiszwam Geduchte bruinrotter 3 types mycelium Engelse vloot (18e & 19e E)

32 Kelderzwammen Meer dan 1 soort Victory Bestrijding

33 Lorkenzwam Sterk geneeskrachtige zwam Agaric-poeder

34 Berkenweerschijnzwam
Berkenweerschijnzwam Agressieve parasiet op berk Imperfect stadium ‘chaga’: tegen kanker

35 Berkenweerschijnzwam
Berkenweerschijnzwam Signatuurleer Betulinezuur

36 Ruige weerschijnzwam Wondparasiet op o.a. appel kleurstoffen

37 Echte vuurzwam Dubbelganger van tonderzwam Zipblokje
Echte vuurzwam Dubbelganger van tonderzwam Zipblokje Handelsproduct Indianen & Aziaten

38 Boomgaardvuurzwam Parasiet op fruitbomen (Prunus)
Boomgaardvuurzwam Parasiet op fruitbomen (Prunus) Zalf tegen zwellingen

39 Zwavelzwam Bruinrotter Kleurstoffen Medicinaal gebruik

40 Zwavelzwam

41 Elfenbankjes Meer dan 1 soort Medicinaal gebruik: T-cellen

42 Honingzwammen Witsporige plaatjeszwammen Iets aflopende plaatjes
Honingzwammen Witsporige plaatjeszwammen Iets aflopende plaatjes Taaie steel met ring Vaak in bundels

43 Echte honingzwam Zeer agressieve parasiet Vnl. bomen onder stress
Echte honingzwam Zeer agressieve parasiet Vnl. bomen onder stress Myceliumstrengen

44 Echte honingzwam

45

46 Knolhoningzwam Saprofyt

47 Sombere honingzwam Vnl. zandgrond

48 Stobbezwammetje Eetbaar Dubbelganger Bundelmos-klokje

49 Inktzwammen Zwart sporenpoeder Plaatjes vervloeien

50 Kale inktzwam Eetbaar Reactie met alcohol Coprine (cf. antabus)
Kale inktzwam Eetbaar Reactie met alcohol Coprine (cf. antabus)

51 Kale inktzwam

52 Geschubde inktzwam Eetbaar Geen coprine Kankerremmend

53 Kaalkopjes, stropharia’s & vlekplaten
Kaalkopjes, stropharia’s & vlekplaten Donkersporige plaatjeszwammen Strophariafamilie vs inktzwamfamilie

54 Mexicaans kaalkopje & Cubaanse stropharia
Mexicaans kaalkopje & Cubaanse stropharia ‘Teonanacatl’ (vlees van God) Azteken (fresco’s Teotihuacan)

55 Psilocybe mexicana & cubensis
Psilocybe mexicana & cubensis Lage concentraties: gelukzaligheid Hoge concentraties: agressie Diego Duran (1502): Montezuma II

56 Heksenjacht & velada’s
Heksenjacht & velada’s Azteken: bedwelmende fungi & planten Peyotl 1521: verbod Rooms-kath.kerk Curanderos of genezers: taboe

57 Hallucinogene zwammen
Hallucinogene zwammen Zwammencultus in Mexico: een fabel? Onderzoekers Reko & Schultes (1938) Robert Gordon Wasson (1955): velada Zwammen vs alcohol Heim & Hoffmann ( ): kweek Psilocybe & Psilocyne

58 Hallucinogene soorten bij ons
Hallucinogene soorten bij ons Gazonvlekplaat Puntig kaalkopje Franjevlekplaat Oranjegeel trechtertje Gezoneerde vlekplaat Blauwvoetmycena Grauwe vlekplaat Blauwvoetbreeksteeltje Zwartbruine vlekplaat Prachtvlamhoed Gewone hertenzwam Vezelige vlamhoed Grauwgroene hertenzwam Blozende stinkvezelkop Blauwwordend kaalkopje Groenige perenvezelkop

59 Puntig kaalkopje Niet zeldzaam in matig voedselarme graslanden
Puntig kaalkopje Niet zeldzaam in matig voedselarme graslanden Hoedvorm B: handel verboden NL: nu ook P. azurescens

60 Blauwwordend kaalkopje
Blauwwordend kaalkopje

61 Franjevlekplaat Kosmopoliet Mazateken (Oaxaca) Londen (1816)

62 Kernzwammen Zakjeszwammen Perithecia of stroma

63 Echt moederkoren Parasiet op grassen Sclerotia Catastrofaal
Echt moederkoren Parasiet op grassen Sclerotia Catastrofaal Rogge vs tarwe

64 Echt moederkoren Ergotisme en gifstoffen Meer dan 1% moederkoren
Echt moederkoren Ergotisme en gifstoffen Meer dan 1% moederkoren 12 aan LSD verwante alkaloïden

65 Echt moederkoren Medicinale doeleinden Vuur uit het verleden
Echt moederkoren Medicinale doeleinden Bij bevallingen Bij migraine Vuur uit het verleden Ergotisme: 857 & 1095 1770 Orléans 1926 Oost-Rusland

66 Rupsendoder Europese & Chinese Tonicum: immuunsysteem antibioticum
Rupsendoder Europese & Chinese Tonicum: immuunsysteem antibioticum

67 Geweizwam Melanine

68 Houtknotszwam

69 Korsthoutskoolzwam

70 Kluifzwammen Ver geëvolueerde zakjeszwammen

71 Voorjaarskluifzwam Zeldzaam Onder den Eetbaar?

72 Koraal- en stekelzwammen
Koraal- en stekelzwammen Aphyllophorales

73 Gele stekelzwam Goede consumptiepaddenstoel Pied de mouton

74 Leemhoeden Bruinsporige plaatjeszwammen ‘akkerhoedje’ Geaderde
Leemhoeden Bruinsporige plaatjeszwammen ‘akkerhoedje’ Geaderde leemhoed

75 Populierleemhoed Op populier Gekweekt voor consumptie

76 Morieljes Culinair gegeerd Voorjaarssoorten Kweek

77 Gewone morielje Meer dan 1 soort Niet rauw eetbaar

78 Parasolzwammen Niet verwarren met amanieten
Parasolzwammen Niet verwarren met amanieten Vaak schubjes (ipv plakjes) Nooit een beurs

79 Vaalroze parasolzwam Dodelijk giftig

80 Grote parasolzwam Herkenbaar Eetbaar

81 Ridderzwammen Vrij forse plaatjeszwammen Bochtig aangehecht Symbionten
Ridderzwammen Vrij forse plaatjeszwammen Bochtig aangehecht Symbionten

82 Voorjaarspronkridder
Voorjaarspronkridder Meelgeur ‘georgii’ Medicinaal

83 Gele ridderzwam Aquitaanse ridders Rhabdomyolysis
Gele ridderzwam Aquitaanse ridders Rhabdomyolysis Noord-Amerika vs. Europa

84 Paarse schijnridder ‘pied bleu’ 1898 kweek Parijs

85 Schimmels Zwammen die geen paddenstoelen vormen
Schimmels Zwammen die geen paddenstoelen vormen Belangrijke rol in leven van de mens

86 Blauwgroen viltmatje Algemene bodemschimmel
Blauwgroen viltmatje Algemene bodemschimmel Conidia = blauwgroene kleur Giftig voor planten Cellulose naar glucose Proces om hout om te zetten naar plastic

87 Blauwgroen viltmatje

88 Iepenziekte 1918 Frankrijk Vaatstelsel verstopt Immune soorten
Iepenziekte 1918 Frankrijk Vaatstelsel verstopt Immune soorten Iepenspintkever

89 Kaaspenseelschimmel Camembert Oorspr. andere soort

90 Roquefort-penseelschimmel
Roquefort-penseelschimmel Oorsprong Roquefortkaas Herder en schapenkaas Vanaf 1406 beschermd product

91 Goudpenseelschimmel Staphylococcus aureus (Gratia & Dath 1924)
Goudpenseelschimmel Staphylococcus aureus (Gratia & Dath 1924) Alexander Fleming 1928: Penicillium notatum WOII: aandacht voor ontdekking 1944: Florey & Heatley

92 Berkenheksenbezem Parasiet op Ruwe berk Isolatie door vorming takjes
Berkenheksenbezem Parasiet op Ruwe berk Isolatie door vorming takjes Bij eik: ° door bacterie

93 Taailingen Elastische steel, heroplevend Weidekringzwam Oreades
Taailingen Elastische steel, heroplevend Weidekringzwam Oreades Blauwzuur

94 Taaiplaten en oesterzwammen
Taaiplaten en oesterzwammen Verwant met gaatjeszwammen

95 Shiitake In Azië meest gegeten zwam ‘zwam van de kastanjeboom’
Shiitake In Azië meest gegeten zwam ‘zwam van de kastanjeboom’ Kweek op schijnkastanje Levenselixir & wondermedicijn

96 Gewone oesterzwam Kweek sinds 1593 in Hongarije
Gewone oesterzwam Kweek sinds 1593 in Hongarije Industriële kweek op stro Rijk aan eiwitten en aminozuren

97 Trechterzwammen Clitocybe: ‘scheve hoed’
Trechterzwammen Clitocybe: ‘scheve hoed’ Aflopende plaatjes en wit sporenpoeder Clitocybine tegen tuberculose

98 Giftige weidetrechterzwam
Giftige weidetrechterzwam C. rivulosa (syn. dealbata) Zweetsyndroom door muscarine Ook bij andere soorten

99 Groene anijstrechterzwam
Groene anijstrechterzwam Anijsgeur Eetbaar?

100 Nevelzwam Eetbaar? Late najaar

101 Oranjegeel trechtertje
Oranjegeel trechtertje Adalbert Ricken Psilocybine

102 Trilzwammen Gelatineuze consistentie heroplevend Heterobasidiomyceten
Trilzwammen Gelatineuze consistentie heroplevend Heterobasidiomyceten

103 Echt judasoor Vaak op Vlier Judas verhing zich aan Vlier
Echt judasoor Vaak op Vlier Judas verhing zich aan Vlier Antibiotische stoffen Antidiabetische werking Chinese keuken

104 Gele trilzwam Wich’s butter Behekste huizen Parasiet
Gele trilzwam Wich’s butter Behekste huizen Parasiet Geneeskrachtige eigenschappen

105 Klontjestrilzwam Met witte pitjes Calciumoxolaat Sterreschot

106 Vezelkoppen Inocybe = vezelkop Giftig: muscarine Bijzondere geuren
Vezelkoppen Inocybe = vezelkop Giftig: muscarine Bijzondere geuren Moeilijk herkenbaar

107 Zwavelkoppen Strophariafamilie In bundels Fraaie kleuren
Zwavelkoppen Strophariafamilie Fraaie kleuren Bochtig aangehechte plaatjes Donker sporenpoeder In bundels

108 Gewone zwavelkop Bittere smaak Gifstoffen? Oosterse geneeskunde
Gewone zwavelkop Bittere smaak Gifstoffen? Oosterse geneeskunde

109 Rode zwavelkop Niet bitter! Niet eetbaar! Tegen rheuma